• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

یحیی بن زکرویه قرمطی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



یحیی بن زکرویه قرمطی، ملقب به شیخ، از داعیان و مبلغان بزرگ قرمطیان در قرن سوم قمری بود. وی برای خودش نسبی علوی جعل و خود را به علویان منسوب کرد.



ابوالقاسم، یحیی بن زکرویه بن مهرویه قرمطی، ملقب به شیخ، در دوران معتمد و مکتفی عباسی از داعیان و مبلغان بزرگ قرمطیان بود و برای خودش نسبی علوی جعل و خود را به علویان منسوب کرد و مدعی شد او محمد بن عبدالله بن اسماعیل بن جعفر بن محمد بن علی بن حسین بن علی بن ابی‌طالب است. او در آغاز، همراه پدرش و جمعیت‌هایی از قرمطیان در سواد (باغ‌های اطراف) کوفه بود. در آن زمان، گروهی از بنی کلب، پاسداری از راه میان کوفه و دمشق از طریق تدمر و جز آن را به‌عهده داشتند و کالاهای بازرگانان و نامه‌ها را با شترهای خود حمل می‌کردند و به مقصد می‌رساندند. زکرویه فرزندان خود را نزد آنان فرستاد و آنها با این گروه از بنی کلب معاشرت کرده، مدعی شدند علوی هستند و از قدرت سلطان می‌ترسند و بدین‌گونه به آنان نزدیک و پذیرفته شدند.


پناهندگان، میان آنان دعوت گسترده‌ای برای قرمطیان آغاز کردند و تیره‌ای از بنی کلب به نام بنی قلّیص بن ضمضم بن عدی بن جناب به دعوت آنان پاسخ مثبت دادند و در سال ۲۸۹ق با یحیی بن زکرویه در ناحیه سماوه بیعت کردند و به او لقب شیخ دادند. جماعتی از بنی اصبغ نیز به او پیوستند و جان نثارش شدند و آنان خود را فاطمی نامیدند.
معتضد عباسی برای پیکار با آنان سپاهی گسیل داشت و آنان در ناحیه رصافه در غرب فرات از دیار مضر با آن سپاه جنگیدند و آن را پس نشاندند و فرمانده سپاه را کشتند و مسجد رصافه را آتش زدند. در سال ۲۹۰ق به سوی دمشق حرکت و آن‌جا را محاصره کردند. امیر دمشق، طغج بن جفاز بن طولون از امیر مصر کمک خواست و او سپاهی بزرگ به فرماندهی غلام خود، بدر بزرگ راهی دمشق کرد. طرفین کنار دروازه‌های دمشق با یکدیگر روبه‌رو شدند و طی نبردی یحیی بن زکرویه کشته شد.
[۶] بدوی، عبدالرحمن، مذاهب الاسلامیین، ج۲، ص۱۱۶ به بعد.



۱. طبری، محمد بن جریر، تاریخ طبری، ج۱۰، ص۹۴-۹۵.    
۲. ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۱، ص۸۵.    
۳. ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۱، ص۹۶.    
۴. ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۳، ص۱۵.    
۵. ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۷، ص۵۱۱ و پس از آن.    
۶. بدوی، عبدالرحمن، مذاهب الاسلامیین، ج۲، ص۱۱۶ به بعد.



عبدالسلام ترمانینی، رویدادهای تاریخ اسلام، ترجمه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ج۲، ص۱۵۲.






جعبه ابزار