• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

کسب نور (قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



طبق آیات قرآن، دنیا تنها محل برای کسب نور است که با راه‌هایی مانند پذیرش اسلام‌، انفاق‌، ایمان‌، تسبیح خدا، تقوا، تلاوت آیات‌، رضایت خداو ... می‌توان نور الهی را کسب کرد.



ممكن نبودن كسب نور از ديگران در قیامت، در صورت نور نداشتن خود انسان:
«يَوْمَ يَقُولُ الْمُنافِقُونَ وَ الْمُنافِقاتُ لِلَّذِينَ آمَنُوا انْظُرُونا نَقْتَبِسْ مِنْ نُورِكُمْ قِيلَ ارْجِعُوا وَراءَكُمْ فَالْتَمِسُوا نُوراً فَضُرِبَ بَيْنَهُمْ بِسُورٍ لَهُ بابٌ باطِنُهُ‌ فِيهِ الرَّحْمَةُ وَ ظاهِرُهُ مِنْ قِبَلِهِ الْعَذابُ؛همان روزى كه مردان و زنان منافق به مؤمنان مى‌گويند: نظرى به ما بيفكنيد تا از نور شما پرتوى برگيريم. به آنها گفته مى‌شود: به پشت سرِ خود بازگرديد و نورى به دست آوريد. در اين هنگام ديوارى ميان آنها زده مى‌شود كه درى دارد، درونش رحمت است و از طرف برونش عذاب.»


پاسخ استهزاآميز فرشتگان به منافقان در قيامت، در قبال مهلت‌خواهى آنان از مؤمنان، براى كسب نور:
«يَوْمَ يَقُولُ الْمُنافِقُونَ وَ الْمُنافِقاتُ لِلَّذِينَ آمَنُوا انْظُرُونا نَقْتَبِسْ مِنْ نُورِكُمْ قِيلَ ارْجِعُوا وَراءَكُمْ فَالْتَمِسُوا نُوراً فَضُرِبَ بَيْنَهُمْ بِسُورٍ لَهُ بابٌ باطِنُهُ‌ فِيهِ الرَّحْمَةُ وَ ظاهِرُهُ مِنْ قِبَلِهِ الْعَذابُ؛همان روزى كه مردان و زنان منافق به مؤمنان مى‌گويند: نظرى به ما بيفكنيد تا از نور شما پرتوى برگيريم. به آنها گفته مى‌شود: به پشت سرِ خود بازگرديد و نورى به دست آوريد. در اين هنگام ديوارى ميان آنها زده مى‌شود كه درى دارد، درونش رحمت است و از طرف برونش عذاب.»


راه‌هاى كسب نور عبارتند از:

۳.۱ - اسلام‌

پذيرش اسلام، زمينه بهره‌مندى از نور الهى:
۱. «أَ وَ مَنْ كانَ مَيْتاً فَأَحْيَيْناهُ وَ جَعَلْنا لَهُ نُوراً يَمْشِي بِهِ فِي النَّاسِ‌ ...؛آيا كسى كه مرده بود، سپس او را زنده كرديم، (كافر بود و ايمان آورد) و نورى برايش قرار داديم كه با آن در ميان مردم راه برود....» مقصود از «نور» بنابر قولى نور دين است.
۲. «أَ فَمَنْ شَرَحَ اللَّهُ صَدْرَهُ لِلْإِسْلامِ فَهُوَ عَلى‌ نُورٍ مِنْ رَبِّهِ‌ ...؛آيا كسى كه خدا سينه‌اش را براى اسلام گشاده است و بر فراز مركبى از نور الهى قرار گرفته همچون كوردلان گمراه است؟!....»

۳.۲ - انفاق‌

انفاق مؤمنان در راه خدا، موجب كسب نور براى آخرت:
۱. «وَ ما لَكُمْ أَلَّا تُنْفِقُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ‌ ... • مَنْ ذَا الَّذِي يُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضاً حَسَناً ... • يَوْمَ تَرَى الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِناتِ يَسْعى‌ نُورُهُمْ بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَ بِأَيْمانِهِمْ‌ ...؛چرا در راه خدا انفاق نمى‌كنيد ... كيست كه به خدا وام نيكو دهد ... (اين پاداش) در روزى است كه مردان و زنان با ايمان را مى‌نگرى كه نورشان پيشِ‌رو و در سمتِ راستشان بسرعت حركت مى‌كند....»
۲. «إِنَّ الْمُصَّدِّقِينَ وَ الْمُصَّدِّقاتِ وَ أَقْرَضُوا اللَّهَ قَرْضاً حَسَناً ... • وَ الَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ‌ ... لَهُمْ أَجْرُهُمْ وَ نُورُهُمْ‌ ...؛ مردان و زنان انفاق‌كننده، و آنها كه از اين راه به خدا قرض الحسنه دهند، ... كسانى كه به خدا ايمان آوردند، ... براى آنان است پاداش اعمال شان‌و نور (ايمان)شان....»

۳.۳ - ايمان‌

ایمان، از راه‌هاى كسب نور:
۱. «يَوْمَ تَرَى الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِناتِ يَسْعى‌ نُورُهُمْ بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَ بِأَيْمانِهِمْ‌ ... • يَوْمَ يَقُولُ الْمُنافِقُونَ وَ الْمُنافِقاتُ لِلَّذِينَ آمَنُوا انْظُرُونا نَقْتَبِسْ مِنْ نُورِكُمْ‌ ... • وَ الَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَ رُسُلِهِ أُولئِكَ هُمُ الصِّدِّيقُونَ وَ الشُّهَداءُ عِنْدَ رَبِّهِمْ لَهُمْ أَجْرُهُمْ وَ نُورُهُمْ‌ ... • يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ‌ ... وَ يَجْعَلْ لَكُمْ نُوراً تَمْشُونَ بِهِ‌ ...؛ (اين پاداش )در روزى است كه مردان و زنان با ايمان را مى‌نگرى كه نورشان پيشِ‌رو و در سمتِ راستشان بسرعت حركت مى‌كند ... همان روزى كه مردان و زنان منافق به مؤمنان مى‌گويند: نظرى به ما بيفكنيد تا از نور شما پرتوى برگيريم. ... كسانى كه به خدا و پيامبرانش ايمان آوردند، آنها صديقان و شاهدان نزد پروردگارشانند؛ براى آنان است پاداش اعمال شان‌و نور (ايمان) شان؛ ... اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! تقواى الهى پيشه كنيد ... و براى شما نورى قرار دهد كه با آن در ميان مردم و در مسير زندگى خود راه برويد....»
۲. «رَسُولًا يَتْلُوا عَلَيْكُمْ آياتِ اللَّهِ مُبَيِّناتٍ لِيُخْرِجَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ ...؛پيامبرى به سوى شما فرستاده كه آيات روشن خدا را بر شما تلاوت مى‌كند تا كسانى را كه ايمان آورده و كارهاى شايسته انجام داده‌اند، از تاريكيها به سوى نور خارج سازد....»
۳. «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا ... يَوْمَ لا يُخْزِي اللَّهُ النَّبِيَّ وَ الَّذِينَ آمَنُوا مَعَهُ نُورُهُمْ يَسْعى‌ بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَ بِأَيْمانِهِمْ يَقُولُونَ رَبَّنا أَتْمِمْ لَنا نُورَنا ...؛اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! ... در آن روزى كه خداوند پيامبر و كسانى را كه با او ايمان آوردند خوار نمى‌كند؛ اين در حالى است كه نورشان پيشاپيش آنان و از سوى راستشان در حركت است، و مى‌گويند: پروردگارا! نورِ ما را كامل كن....»

۳.۴ - تسبيح خدا

تسبیح خداوند، از راههاى كسب نور:
«... يَهْدِي اللَّهُ لِنُورِهِ مَنْ يَشاءُ وَ يَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثالَ لِلنَّاسِ وَ اللَّهُ بِكُلِّ شَيْ‌ءٍ عَلِيمٌ‌ • فِي بُيُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَنْ تُرْفَعَ وَ يُذْكَرَ فِيهَا اسْمُهُ يُسَبِّحُ لَهُ فِيها بِالْغُدُوِّ وَ الْآصالِ؛ ... و خدا هركس را بخواهد با نور خود هدایت مى‌كند، و خدا براى مردم مثلها مى‌زند و خداوند به هر چيزى داناست. اين چراغ پرفروغ در خانه‌هايى‌قرار دارد كه خداوند اذن فرموده ديواره‌هاى آن را بالا برند (تا از دستبرد شياطين در امان باشد)؛ و در آنها نام خدا برده شود، و صبح و شام در آنها تسبيح او گويند.»

۳.۵ - تقوا

رعايت تقوای الهی، زمينه به دست آوردن نور از خداوند:
«يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ آمِنُوا بِرَسُولِهِ‌ ... وَ يَجْعَلْ لَكُمْ نُوراً ...؛اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! تقواى الهى پيشه كنيد و به پيامبرش ايمان بياوريد ... و براى شما نورى قرار دهد....»

۳.۶ - تلاوت قرآن

تلاوت آيات كريم از زبان رسول‌اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله زمينه كسب نور براى مؤمنان شايسته عمل:
«رَسُولًا يَتْلُوا عَلَيْكُمْ آياتِ اللَّهِ مُبَيِّناتٍ لِيُخْرِجَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ ...؛پيامبرى به سوى شما فرستاده كه آيات روشن خدا را بر شما تلاوت مى‌كند تا كسانى را كه ايمان آورده و كارهاى شايسته انجام داده‌اند، از تاريكيها به سوى نور خارج سازد....»

۳.۷ - رضايت خدا

رضایت خداوند، زمينه‌ساز كسب نور از او:
«... قَدْ جاءَكُمْ مِنَ اللَّهِ نُورٌ وَ كِتابٌ مُبِينٌ‌ • يَهْدِي بِهِ اللَّهُ مَنِ اتَّبَعَ رِضْوانَهُ سُبُلَ السَّلامِ وَ يُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ بِإِذْنِهِ‌ ...؛ ... آرى، از طرف خدا، نور و كتاب روشنگرى به سوى شما آمد. خداوند به بركت آن، كسانى را كه از رضاى او پيروى كنند، به راههاى سلامت و امنیت، هدايت مى‌كند؛ و به فرمانش، آنان را از ظلمت‌ها خارج ساخته به سوى نور مى‌برد....»

۳.۸ - شهادت در راه خدا

شهادت (كشته شدن در راه خدا) زمينه بهره‌مند شدن شهیدان از نور، در قيامت:
«وَ الَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَ رُسُلِهِ أُولئِكَ هُمُ‌ ... وَ الشُّهَداءُ عِنْدَ رَبِّهِمْ لَهُمْ أَجْرُهُمْ وَ نُورُهُمْ‌ ...؛كسانى كه به خدا و پيامبرانش ايمان آوردند، ... و شاهدان نزد پروردگارشانند؛ براى آنان است پاداش اعمال شان‌و نور (ايمان) شان....»
بنابر قولى، مقصود از شهدا شاهدان اعمال و بنابر قولى، كشته شدگان در راه خدا است.

۳.۹ - عبادت‌

غافل نشدن از ياد خدا و عبادت او به هنگام تجارت و بیع، زمينه‌اى براى كسب نور از خداوند:
«اللَّهُ نُورُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ‌ ... يَهْدِي اللَّهُ لِنُورِهِ مَنْ يَشاءُ ... • فِي بُيُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَنْ تُرْفَعَ‌ ... • رِجالٌ لا تُلْهِيهِمْ تِجارَةٌ وَ لا بَيْعٌ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ‌ ...؛خداوند نور آسمانها و زمين است؛ ... و خدا هركس را بخواهد با نور خود هدايت مى‌كند، ... اين چراغ پرفروغ در خانه‌هايى‌قرار دارد كه خداوند اذن فرموده ديواره‌هاى آن را بالا برند (تا از دستبرد شياطين در امان باشد)؛ ... مردانى كه هيچ تجارت و داد و ستدى آنان را از ياد خدا غافل نمى‌كند....»

۳.۱۰ - عمل صالح‌

عمل صالح به همراه ایمان، زمينه كسب نور از خداوند:
«رَسُولًا يَتْلُوا عَلَيْكُمْ آياتِ اللَّهِ مُبَيِّناتٍ لِيُخْرِجَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ ...؛پيامبرى به سوى شما فرستاده كه آيات روشن خدا را بر شما تلاوت مى‌كند تا كسانى را كه ايمان آورده و كارهاى شايسته انجام داده‌اند، از تاريكيها به سوى نور خارج سازد....»

۳.۱۱ - قرض الحسنه‌

قرض الحسنه مؤمنان در راه خدا، زمينه كسب نور براى آنان در قيامت:
۱. «مَنْ ذَا الَّذِي يُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضاً حَسَناً ... • يَوْمَ تَرَى الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِناتِ يَسْعى‌ نُورُهُمْ بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَ بِأَيْمانِهِمْ بُشْراكُمُ الْيَوْمَ جَنَّاتٌ تَجْرِي‌ ...؛ كيست كه به خدا وام نيكو دهد ... (اين پاداش) در روزى است كه مردان و زنان با ايمان را مى‌نگرى كه نورشان پيشِ‌رو و در سمتِ راستشان بسرعت حركت مى‌كند (وبه آنهامى‌گويند:) بشارت باد بر شما امروز به باغهاى بهشتى كه نهرها از پاى درختان آن جارى است....» شايد مراد از اقراض در آيه، اعمال خالصانه باشد، چه قرض و چه جز آن باشد.
۲. «إِنَّ الْمُصَّدِّقِينَ وَ الْمُصَّدِّقاتِ وَ أَقْرَضُوا اللَّهَ قَرْضاً حَسَناً ... • ... لَهُمْ أَجْرُهُمْ وَ نُورُهُمْ‌ ...؛ مردان و زنان انفاق كننده، و آنها كه از اين راه به خدا قرض الحسنه دهند، ... براى آنان است پاداش اعمال شان‌و نور (ايمان) شان....»

۳.۱۲ - نيكوكارى‌

نيكى ابرار، زمينه كسب نور:
«إِنَّ الْأَبْرارَ لَفِي نَعِيمٍ‌ • تَعْرِفُ فِي وُجُوهِهِمْ نَضْرَةَ النَّعِيمِ‌؛ مسلّماً نيكان در بهشت پرنعمتند: طراوت و نشاط فزونى نعمت را در چهره‌هايشان مى‌بينى.»
مقصود از «نضرة النعيم» اين است كه نيكوكاران به واسطه نورى كه در صورت دارند شناخته مى‌شوند كه اهل نعمت در بهشت‌اند. و صفت نيكوكارى وجه امتياز آنان از ديگران است و مى‌رساند اين صفت در كسب نورشان نقش بسزايى داشته است‌.

۳.۱۳ - ياد خدا

یاد خدا و تسبیح او در هر صبحگاه و شامگاه، زمينه‌اى براى كسب نور از خداوند:
«اللَّهُ نُورُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ‌ ... يَهْدِي اللَّهُ لِنُورِهِ مَنْ يَشاءُ ... • فِي بُيُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَنْ تُرْفَعَ وَ يُذْكَرَ فِيهَا اسْمُهُ يُسَبِّحُ لَهُ فِيها بِالْغُدُوِّ وَ الْآصالِ؛ خداوند نور آسمانها و زمین است؛ ... و خدا هركس را بخواهد با نور خود هدايت مى‌كند، ... اين چراغ پرفروغ در خانه‌هايى‌قرار دارد كه خداوند اذن فرموده ديواره‌هاى آن را بالا برند (تا از دستبرد شياطين در امان باشد)؛ و در آنها نام خدا برده شود، و صبح و شام در آنها تسبيح او گويند.»


دنیا، محلى براى كسب نور:
۱. «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ آمِنُوا بِرَسُولِهِ يُؤْتِكُمْ كِفْلَيْنِ مِنْ رَحْمَتِهِ وَ يَجْعَلْ لَكُمْ نُوراً تَمْشُونَ بِهِ‌ ...؛اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! تقواى الهى پيشه كنيد و به پيامبرش ايمان بياوريد تا بهره‌اى دو چندان از رحمتش به شما بدهد و براى شما نورى قرار دهد كه با آن در ميان مردم و در مسير زندگى خود راه برويد....»
۲. «رَسُولًا يَتْلُوا عَلَيْكُمْ آياتِ اللَّهِ مُبَيِّناتٍ لِيُخْرِجَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ ...؛پيامبرى به سوى شما فرستاده كه آيات روشن خدا را بر شما تلاوت مى‌كند تا كسانى را كه ايمان آورده و كارهاى شايسته انجام داده‌اند، از تاريكيها به سوى نور خارج سازد....»

۴.۱ - کسب نوربرای آخرت

دنيا، محل كسب نور براى آخرت:
«يَوْمَ يَقُولُ الْمُنافِقُونَ وَ الْمُنافِقاتُ لِلَّذِينَ آمَنُوا انْظُرُونا نَقْتَبِسْ مِنْ نُورِكُمْ قِيلَ ارْجِعُوا وَراءَكُمْ فَالْتَمِسُوا نُوراً ...؛همان روزى كه مردان و زنان منافق به مؤمنان مى‌گويند: نظرى به ما بيفكنيد تا از نور شما پرتوى برگيريم. به آنها گفته مى‌شود: به پشت سرِ خود بازگرديد و نورى به دست آوريد....»
«ارجعوا وراءَكم» بنابر يك احتمال، يعنى به دنيا برگرديد.


۱. حدید/سوره۵۷، آیه۱۳.    
۲. حدید/سوره۵۷، آیه۱۳.    
۳. انعام/سوره۶، آیه۱۲۲.    
۴. فخررازی، محمد بن عمر، التفسیر الکبیر، ج۱۳، ص ۱۳۳.    
۵. زمر/سوره۳۹، آیه۲۲.    
۶. حدید/سوره۵۷، آیات۱۰-۱۲.    
۷. حدید/سوره۵۷، آیه۱۸.    
۸. حدید/سوره۵۷، آیه۱۹.    
۹. حدید/سوره۵۷، آیه۱۲.    
۱۰. حدید/سوره۵۷، آیه۱۳.    
۱۱. حدید/سوره۵۷، آیه۱۹.    
۱۲. حدید/سوره۵۷، آیه۲۸.    
۱۳. طلاق/سوره۶۵، آیه۱۱.    
۱۴. تحریم/سوره۶۶، آیه۸.    
۱۵. نور/سوره۲۴، آیه۳۵.    
۱۶. نور/سوره۲۴، آیه۳۶.    
۱۷. حدید/سوره۵۷، آیه۲۸.    
۱۸. طلاق/سوره۶۵، آیه۱۱.    
۱۹. مائده/سوره۵، آیه۱۵.    
۲۰. مائده/سوره۵، آیه۱۶.    
۲۱. حدید/سوره۵۷، آیه۱۹.    
۲۲. ابن عاشور، طاهر بن محمد، تفسیر التحریر و التنویر، ج۲۷، ص ۳۹۷- ۳۹۸.    
۲۳. نور/سوره۲۴، آیات۳۵-۳۷.    
۲۴. طلاق/سوره۶۵، آیه۱۱.    
۲۵. حدید/سوره۵۷، آیه۱۱.    
۲۶. حدید/سوره۵۷، آیه۱۲.    
۲۷. مقدس اردبیلی، احمد بن محمد، زبدة البیان فی احکام القرآن، ص ۴۵۲.    
۲۸. حدید/سوره۵۷، آیه۱۸.    
۲۹. حدید/سوره۵۷، آیه۱۹.    
۳۰. مطفّفین/سوره۸۳، آیه۲۲.    
۳۱. مطفّفین/سوره۸۳، آیه۲۴.    
۳۲. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۱۰، ص ۶۹۲.    
۳۳. نور/سوره۲۴، آیه۳۵.    
۳۴. نور/سوره۲۴، آیه۳۶.    
۳۵. حدید/سوره۵۷، آیه۲۸.    
۳۶. طلاق/سوره۶۵، آیه۱۱.    
۳۷. حدید/سوره۵۷، آیه۱۳.    
۳۸. زمخشری، محمود بن عمر، الکشاف، ج ۴، ص ۴۷۵.    



مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۳۱، ص۵۳۹، برگرفته از مقاله «کسب نور».    


رده‌های این صفحه : موضوعات قرآنی | نور




جعبه ابزار