کتاب قوانین الدواوین (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«کتاب القوانین الدواوین»
اثر فارسی اسعد بن مماتی (۶۰۶ ق) می باشد.
کتابی است در توصیف بلاد مصر در
زمان حکومت ایوبیه در
قرن ششم هجری.
کتاب، شامل مقدمه محقق، متن و یک ملحقه می‌باشد. متن کتاب، مشتمل بر ده باب است که این ابواب در بیست و سه فصل ذکر شده است.
مطالب، به ترتیب حروف الفبایی تنظیم گردیده و سپس در مورد آن‌ها توضیح داده شده است.
مؤلف در باب اول، به مناسبت موضوع این باب،
آیات و
روایات را نقل می‌نماید.
«دواوین» به معنای
دادگاه، عدالتخانه و دفترخانه می‌باشد. کتاب، مجموعه قوانین و دستوراتی است که در زمان حکومت ایوبیه برای اداره و نظم بلاد مصر تنظیم گردیده است. این
احکام و قوانین از این مجموعه‌ها صادر می‌گردیده است کتاب، را می‌توان میراثی با
ارزش در موضوع جغرافیا،
تاریخ و قوانین مصر و بلاد آن در زمان ایوبیه دانست.
مطالبی است که به جغرافیای بلاد مصر در زمان ایوبیه مرتبط است و مطالبی پیرامون
رود نیل و مسیر آن، کانال‌ها، خیلج‌ها، پل‌ها، آبگیرها، نواحی و اراضی و... در آن بیان می‌شود.
بیان مسائل خاص مربوط به اداره و نظم بلاد مصر در عصر ایوبیه می‌باشد. مسائلی مانند وظایف افراد
حکومت دولت ایوبیه، متوالیان دیوان، کاتبان، شاهدان، عاملان و...
مطالبی پیرامون وضعیت
زراعت و
کشاورزی شهرها، انواع اراضی و نواحی مختلف، انواع زراعت‌ها، باغ‌ها درختان و... می‌باشد.
همچنین مؤلف، برخی مطالب دیگر را مانند طبقات مختلف مردم مصر، امت‌ها و گروه‌های موجود در آن، شهرهای مصر،
مساحت و
حدود زمین‌ها و... نیز بیان می‌نماید.
ابتدای کتاب مقدمه مفصلی از محقق آمده است. محقق در این مقدمه پیرامون کتاب و موضوع آن مطالبی را بیان می‌نماید و توضیح می‌دهد. سپس به شرح حال زندگی مؤلف پرداخته و او را به صورت کامل معرفی می‌کند. همچنین نسخه‌های خطی کتاب را نام برده و ویژگی‌های آن‌ها را بیان می‌نماید.
متن کتاب، با
حمد و سپاس
خداوند شروع می‌شود. مؤلف، ابتدا به صورت مختصر، ابواب کتاب را معرفی می‌نماید.
در باب اول، به
فضیلت کتابت آیات و
روایات پرداخته شده و پس از آن، پیرامون
انبیا و کتب آنان و نیز کتاب‌های
خلفا و
علمای اسلام، مطالبی ذکر شده است.
در ابواب دیگر کتاب، مؤلف به توصیف شهر مصر و نیز شهرها، نواحی، مساحت حدود آن و... پرداخته است. همچنین پیرامون قوانین و احکام صادره از دولت ایوبیه، وظایف کارگزاران، وضعیت شهرها، اماکن، نواحی و... مطالبی را بیان کرده و شرح می‌دهد.
همچنین وی از رسوم اقوام و گروه‌های مختلف مصر نام برده و پیرامون آن‌ها شرح می‌دهد.
فهرست موضوعات، اسامی انبیا، ملوک، اشخاص، بلاد، قریه‌ها،
مساجد، کوه‌ها، نهرها، خلیج‌ها، پل‌ها، الفاظ و اصطلاحات، متن در پایان بیان شده است.
توضیحات در پاورقی بیان شده است.
نرم افزار تراث ۲، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور).
