• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

هَضْم (لغات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف




هَضْم، هَضِیم: (ظُلْماً وَ لا هَضْماً) (طَلْعُهَا هَضِيمٌ)
«هَضْم» در لغت به معنای‌ «نقص» است، و اگر جذب شدن غذا را به بدن هضم می‌گویند، به خاطر آن است که غذا ظاهراً کم می‌شود و تفاله‌های آن باقی می‌ماند.
و «هَضِیم» از مادّه‌ «هضم» معانی مختلفی دارد: گاه، به معنای در هم فرو رفته به کار می‌رود، گاه، به معنای میوه رسیده، گاه، لطیف و نرم وکاملًا قابل هضم، و گاه نیز به معنای هضم شده آمده است؛ و در آیه مورد بحث اگر «طلع» به معنای شکوفه‌های خرما باشد «هَضِیم» به معنای در هم فرو رفته است که نشانه پر بار بودن درخت است، و اگر «طلع» به معنای نخستین ثمره این درخت باشد، «هَضِیم» به معنای شاداب و نرم و لطیف و رسیده است.





۱.۱ - سوره طه آیه ۱۱۲

(وَمَن يَعْمَلْ مِنَ الصَّالِحَاتِ وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَا يَخَافُ ظُلْمًا وَلَا هَضْمًا)(امّا آن كس كه كارهاى شايسته انجام دهد، در حالى كه مؤمن باشد، نه از ستمى مى‌ترسد، و نه از كمبود حقش.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: بيانى است طفيلى براى حال مؤمنین صالح، كه به منظور تكميل اقسام و تتميم سخن در دو فريق صالحان و مجرمین آمده است، و اگر عمل صالح را مقيد به ایمان كرده، براى اين است كه عمل صالح به وسيله کفر حبط مى‌شود، و اين مقتضاى آیات حبط است، و كلمه هضم به معناى نقص است، و معناى آيه واضح است. (دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:)

۱.۲ - سوره شعرا آیه۱۴۸

(وَزُرُوعٍ وَنَخْلٍ طَلْعُهَا هَضِيمٌ) (در ميان كشتزارها و نخلهايى كه ميوه‌هايش شيرين و رسيده است؟!)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: اگر بعد از ذكر جنات، نخل را كه باز يكى از مصاديق جنات است ذكر فرمود، به خاطر اهتمامى است كه عرب به اين درخت دارد و كلمه طلع در نخل به منزله گرد گل در ساير درختان است و كلمه هضيم - به طورى كه گفته‌اند به معناى درختان تو در هم و سر بهم كشيده است. (دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:)


۱. طه/سوره۲۰، آیه۱۱۲.    
۲. شعراء/سوره۲۶، آیه۱۴۸.    
۳. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۶، ص۱۸۶.    
۴. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۱۳، ص۳۳۷.    
۵. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۱۵، ص۳۳۲.    
۶. طه/سوره۲۰، آیه۱۱۲.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۳۱۹.    
۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۴، ص۲۹۸.    
۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۴، ص۲۱۳.    
۱۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۶، ص۷۵.    
۱۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۵۱.    
۱۲. شعراء/سوره۲۶، آیه۱۴۸.    
۱۳. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۳۷۳.    
۱۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۵، ص۴۲۹.    
۱۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۵، ص۳۰۵.    
۱۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۸، ص۴۸.    
۱۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۳۱۳.    



مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «هَضْم، هَضِیم»، ص۶۲۵.    






جعبه ابزار