هتک قرآن
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اهانت
کردن به مقدسات و محترمات دینی یعنی آنچه لزوم احترامش در
دین امر بدیهی باشد. مانند
قرآن مجید، از
گناهان کبیره و
رذائل اخلاقی است.
احترام
قرآن ضروری
مذهب است و نزد هر مسلمانی بدیهی است که از قرآن که کلام حضرت آفریدگار است، عزیزتر و شریف‌تر و لازم الاحترام‌تر در عالم
اسلام، چیزی نیست. و
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) آن را ثقل اکبر یاد فرموده که دو چیز پربها بین شما
مسلمانان پس از خود می‌گذارم: «ان القرآن هو الثقل الاکبر و ان وصیی هذا و ابنای و من خلفهم من اصلابهم هم الثقل الاصغر؛ آنکه بزرگ‌تر است قرآن است، کوچک‌تر
اهل بیت من (
علی و
حسن و
حسین و اولاد طاهرین ایشان و سلسله‌ی جلیله سادات.»
ضمن حدیث طولانی در باب عظمت شان قرآن،
حضرت باقر (علیه‌السّلام) می‌فرماید: «
روز قیامت قرآن می‌گوید: خدایا بعضی از بندگانت
حرمت مرا نگه داشته و مرا حفظ نموده و چیزی از مرا ضایع
نکرد. و بعضی دیگر مرا ضایع
کرد و
حق مرا خوار شمرد و مرا تکذیب نمود.»
خدای تعالی می‌فرماید: «فیقول الله تعالی و عزتی و جلالی و ارتفاع مکانی لاثیبن علیک الیوم احسن الثواب ولا عاقبن علیک الیوم الیم العقاب؛ به
عزت و جلال و رفعت مقامم
سوگند، امروز بهترین
ثواب را برای تو بدهم و دردناک‌ترین کیفر را به خاطر تو بکنم.»
و
حضرت صادق (علیه‌السّلام) فرمود: خدای جبار می‌فرماید: «فیقول الجبار و عزتی و جلالی و ارتفاع مکانی لاکرمن الیوم من اکرمک ولاهینن من اهانک؛ به عزت و جلالم و بلندی مقامم سوگند، هر آینه امروز گرامی می‌دارم کسی را که تو را گرامی داشته و خوار می‌کنم کسی را که تو را خوار
کرده است.»
بالجمله، بر هیچ مسلمانی پوشیده نیست که اهانت
کردن به قرآن مجید،
گناه کبیره است و اهانت به
خدا و پیغمبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) است.
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمود: ««قال رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) انا اول و افد علی العزیز الجبار یوم القیمة و کتابه و اهل بیتی ثم امتی ثم اسئلهم ما فعلتم بکتاب الله و باهل بیتی؛ من نخستین کسی هستم که بر خدای عزیز جبار روز قیامت وارد می‌شود با کتاب او و خاندانم. سپس
امت من وارد می‌شوند، من از امتم می‌پرسم شما با کتاب خدا و با خاندانم چه کردید.»
تشخیص
اهانت، با
عرف است. هر گفتار و کرداری درباره‌ی قرآن مجید که در عرف خوار
کردن آن خوانده شود و آن گفتار یا کردار را موجب هتک قرآن بدانند،
حرام و کبیره است. البته این در صورتی است که اهانت به قرآن از روی استخفاف و اهانت به اصل
دین و شریعت حضرت سید المرسلین (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نباشد. و همچنین اهانت به قرآن را نیز
حلال نداند و گرنه عملش موجب
کفر و
ارتداد از دین می‌شود. زیرا حرمت اهانت به قرآن از
ضروریات دین است.
بنابراین، اگر کسی قرآن مجید را لگد مال کند، یا آن را در
نجاست اندازد، چون ظاهر عملش اهانت به اصل دین و انکار حرمت قرآن مجید است،
کافر و ریختن خونش
مباح می‌شود. مگر اینکه بگوید در حال
غضب و بی‌اختیاری بودم و درباره‌اش احتمال هم داده شود که از حال طبیعی بیرون بوده است.
در این جا مناسب است به پاره‌ای نکات مهم درباره‌ی اهانت و و جوب احترام قرآن مجید تذکر داده شود:
۱: جلد قرآن و غلاف آن و همچنین ورق‌های آن (یعنی جاهایی که خطوط قرآنی بر آن نیست مانند حواشی.) نیز مانند خطوط قرآن در حرمت هتک است. بنابراین نجس
کردن آنها نیز حرام است اگر موجب هتک باشد، و در این صورت پاک
کردن آن واجب می‌شود.
۲: نوشتن قرآن با مرکب نجس حرام است و اگر با مرکب نجس نوشته گردد یا پس از نوشته شدن نجس گردد، طاهر
کردن آن واجب می‌شود. و اگر نشود باید آن را محو
کرد.
۳: دادن قرآن به دست کافر حرام است. اگر موجب هتک قرآن یا مس
کردن خطوط آن بشود. و بعضی از
علما فرموده‌اند: مطلقاً
جایز نیست و گرفتن آن از دست کافر واجب است.
۴: هرگاه قرآن مجید، یا ورقی از آن، یا دعایی که از
معصوم رسیده، یا انگشتری که بر آن اسم خدا نقش است، یا
تربت حسینی (علیه‌السّلام) و مانند اینها از محترمات دینی و مذهبی که هتک آنها حرام و احترامش واجب است. اگر خدای
نکرده در مستراح بیفتد واجب است فوراً بیرون آورده شود و طاهر گردد. هر چند مستلزم مخارج زیادی بشود و تا بیرون آورده نشد، تخلیه
کردن در آن مستراح حرام است. و چنانچه بیرون آوردنش ممکن نباشد، باید آن را مسدود کنند تا در آن تخلیه نشود.
آنچه از وجوب اخراج و تطهیر و غیره ذکر شد، اختصاص به صاحب آن یا نجس کننده‌ی آن ندارد بلکه بر هر مسلمانی که خبر شد، واجب است به
وجوب کفایی. (اگر هر کس انجام دهد از دیگران ساقط می‌شود.) و اگر هیچ کس انجام ندهد، همه کسانی که آگاه شدند مسئول و مؤاخذند.
۵: مس
کردن خط قرآن برای شخص محدث، (یعنی کسی که برای نماز خواندن باید
وضو و
غسل داشته باشد.) حرام است. خواه به دست مس کند یا به اعضای دیگر یا به لب. (برای دانستن مدارک و
روایات این
احکام به کتاب طهارت
وسائل الشیعه در ابواب الوضوء باب ۱۲ مراجعه شود.) و چون فروعات این حکم زیاد است برای دانستن آنها به رساله‌ی
عروة الوثقی مراجعه شود.
۶:
شیخ انصاری (علیه‌الرحمه) در خاتمه‌ی
مکاسب محرمه می‌فرماید: جماعتی از
فقها تصریح
کرده‌اند:
خرید و فروش قرآن مجید حرام است و برای مدرک این حکم، روایتی نقل نموده و مقام را گنجایش آن و بحث درباره‌ی آنها نیست. و بنابراین باید فقط به عنوان جلد و اوراق، قرآن را مورد خرید و فروش قرار داد نه خطوط مبارکه را. و بهترین این است که پولی که مشتری می‌دهد، به عنوان هدیه بدهد، نه بهای قرآن. و فروشنده هم قرآن را که می‌دهد، به عنوان
هدیه بدهد نه فروش.
هر چه شخص از عوالم معرفت بیشتر بهره برده و عظمت حضرت آفریدگار را بیشتر درک نماید، قرآن مجید که کلام او است، نزدش عظیم‌تر است. و آنچه بتواند در رعایت
ادب و احترام و تعظیم آن کوشش خواهد
کرد. با اینکه خود را هم از ادای حق قرآن مقصر می‌بیند.
چنین شخصی هیچ‌گاه دست بی‌وضو به قرآن نمی‌زند. یعنی در حال حدث حتی جلد و حواشی قرآن را هم مس نمی‌کند، و با دست متنجس هر چند خشک هم باشد، آن را مس نمی‌کند، و در حال
حدث آن را با خود حمل نمی‌کند. و اگر قرآن مجید با او است همیشه با
طهارت است. و هنگام نشستن، پشت به آن نمی‌کند. پاها را رو به آن دراز نمی‌نماید. و چیزی روی آن قرار نمی‌دهد و هنگام خواندن رو به
قبله با
ادب نشسته، و با حضور قلب و تانی و تاثر از مواعظ آن
تلاوت می‌کند و چون فرمان پروردگار او است، «و اذا قرء القرآن فاستمعوا له و انصتوا.»
اگر دیگری آن را تلاوت کند گوش می‌دهد و رعایت
ادب می‌کند. اگر در مجلسی است که اهل آن رعایت
ادب نمی‌کنند و استماع قرآن نمی‌نمایند نمی‌خواند. (پاره‌ای از این امور جزء مکروهات در رساله‌های عملیه ذکر شده.)
در کتاب گلزار اکبری، گلشن ۵۱ نقل نموده از
ابو الوفاء هروی که گفت: من در مجلس پادشاه قرآن می‌خواندم و ایشان استماع نمی‌نمودند و سخن می‌گفتند. پیغمبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) را به خواب دیدم که رنگ مبارکش متغیر بود، فرمود: «اتقرء القرآن بین یدی قوم و هم یتحدثون ولا یستمعون و انک لا تقرء بعد هذا الا ماشاء الله؛ یعنی آیا قرآن را برای کسانی می‌خوانی که با هم سخن می‌گویند و آن را استماع نمی‌کنند و تو به سبب رعایت
ادب نکردنت بعد از این نتوانی خواند مگر آنچه خدا بخواهد.»
بعد از آن بیدار شدم و گنگ شده بودم، اما چون فرموده بود الا ما شاء الله امید داشتم که زبانم آخر خواهد گشود تا مدت چهار ماه در همان محلی که آن خواب را دیده بودم باز رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) را در خواب دیدم، فرمود: «قد تبت» حتماً
توبه کرده‌ای. گفتم: بلی یا رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم). فرمود: من تاب تاب الله علیه هر که رجوع به خدا کند خدا هم به مغفرت به او رجوع خواهد فرمود. بعد از آن فرمود: اذا کنت بین یدی قوم تقرء کلام الله فاقطع قرائتک حتی یسمعوا کلام رب العزة یعنی هرگاه نزد قومی قرآن می‌خوانی، پس ترک کن قرائتت را تا هنگامی که گوش دهند کلام خداوند را. و چون بیدار شدم زبانم گشوده بود. (و در گلشن ۸۰، حکایاتی از آثار احترام و اهانت به مقدسات دینی ذکر نموده، به کتاب مزبور مراجعه شود.)
ناگفته نماند چنانچه هتک قرآن مجید حرام و گناه کبیره است، همچنین دعاهایی که از
معصومین (علیهم‌السّلام) رسیده مانند
صحیفه سجادیه و
احادیث و روایت وارده از آن بزرگواران، هتک آنها نیز حرام است. مثل اینکه اینها را به زمین زند یا پا بر آنها گذارد و نظائرش که در عرف هتک دانسته شده.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «بی‌حرمتی به مقدسات و ارزش‌ها»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۲/۱۸.
