• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

نوع سافل

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



نوع سافل، نازل‌ترین نوع در سلسله مفروض است که از تمام انواع سلسله اخص بوده و پایین‌تر از آن صنف و فرد است.



هرگاه انواع از یک مقوله (جوهر باشد یا عرض) به طور تناول، ترتب یابد این سلسله مترتبه لاجرم (به حکم عدم جواز ترکب ماهیت از اموری نامتناهی و به مقتضای تحقق اشخاص و افراد انواع) در هر دو طرف، متناهی خواهد بود. بنابر این، برای انواع واقعه در این سلسله، سه مرتبه موجود است:
۱. نوع عالی؛
۲. نوع سافل؛
۳. نوع متوسط.

۱.۱ - قسم اول

نوع عالی؛ نوعی است که بالاتر از آن نوعی دیگر نیست و انواع دیگر، پایین‌تر از آن هستند، مانند جسم و این قسم مبدا نزول بوده و از همه انواع سلسله اعم می‌باشد.

۱.۲ - قسم ثانی

نوع سافل؛ نوعی است که پایین‌تر از آن نوعی نیست، و به تعبیر دیگر، نوعی که از تمام انواع سلسله مفروضه اخص است و پایین‌تر از آن صنف و فرد است، مانند انسان.

۱.۳ - قسم ثالث

نوع متوسط؛ نوعی است که هم بالای آن و هم پایین آن نوع هست، و به تعبیر دیگر، نوعی که از دو طرف محاط به نوع بوده و اخص از نوع عالی و اعم از نوع سافل است، مانند جسم نامی و حیوان.


نوعی که پایین‌تر از نوع عالی است؛ چه نوع متوسط و چه نوع سافل؛ نوع النوع نامیده می‌شود، مانند: جسم نامی نسبت به جسم مطلق، و حیوان نسبت به جسم نامی و انسان نسبت به حیوان.


"بعضی از علمای منطق برای انواع، چهار مرتبه قائل شده و مرتبه چهارم را نوعی شمرده‌اند که از دو طرف آن نوعی نباشد و این قسم را "نوع مفرد" نام نهاده و مثال آن را "عقل" قرار داده است، بنابراین که اولا: عقول عشره به اصطلاح حکمای مشائین افراد باشند نه آن که هر یک از آن‌ها نوع، منحصر به فرد باشد، ثانیا: آن که "جوهر" جنس باشد برای عقل نه عرضی".
[۳] قطب‌الدین رازی، محمد بن‌ محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه، ص۷۲.
[۴] شیرازی، قطب‌الدین، درة التاج (منطق)، ص۳۸.
[۵] مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۸۹.



به نوع سافل، نوع اخیر، نوع الانواع، نوع بالمعنی الاول و اخص الانواع نبز گفته می‌شود. و به نوع عالی، اعم الانواع و نوع بالمعنی الثانی گفته می‌شود.
[۷] فرصت شیرازی، میرزا محمد، اشکال ‌المیزان، ص۲۸.
[۸] تفتازانی، عبدالله بن شهاب‌الدين، الحاشیة علی تهذیب المنطق، ص۴۲.
[۹] ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق)، ج۱، ص۶۲.
[۱۰] شهاب‌الدین سهروردی، یحیی بن حبش، منطق التلویحات، ص۱۱.
[۱۱] خوانساری، محمد، منطق صوری، ص۱۰۳.



در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:

• مظفر، محمدرضا، المنطق.
• خوانساری، محمد، منطق صوری.
• شیرازی، قطب‌الدین، درة التاج (منطق).
• ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق).
• فرصت شیرازی، میرزا محمد، اشکال‌ المیزان.
• خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس.
• مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد.
• شهاب‌الدین سهروردی، یحیی بن حبش، منطق التلویحات.
• تفتازانی، عبدالله بن شهاب‌الدين، الحاشیة علی تهذیب المنطق.
• قطب‌الدین رازی، محمد بن‌ محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه.
• مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه.


۱. مظفر، محمدرضا، المنطق، ص۹۱.    
۲. مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه، ص۲۰۳.    
۳. قطب‌الدین رازی، محمد بن‌ محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه، ص۷۲.
۴. شیرازی، قطب‌الدین، درة التاج (منطق)، ص۳۸.
۵. مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۸۹.
۶. خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس، ص۲۹.    
۷. فرصت شیرازی، میرزا محمد، اشکال ‌المیزان، ص۲۸.
۸. تفتازانی، عبدالله بن شهاب‌الدين، الحاشیة علی تهذیب المنطق، ص۴۲.
۹. ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق)، ج۱، ص۶۲.
۱۰. شهاب‌الدین سهروردی، یحیی بن حبش، منطق التلویحات، ص۱۱.
۱۱. خوانساری، محمد، منطق صوری، ص۱۰۳.



پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «نوع سافل»، تاریخ بازیابی۱۳۹۶/۴/۲۵.    


رده‌های این صفحه : نوع(کلیات خمس)




جعبه ابزار