• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

نفی باطل

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



از آن‌جا که خداوند ، حق :«ذلِکَ بِاَنَّ اللّهَ هُوَ الحَقُّ» و منشأ حق:«اَلحَقُّ مِن رَبِّکَ» است در آفرینش او (عالم‌تکوین) و آنچه وی تشریع کرده هیچ‌گونه باطلی راه ندارد.



بطلان در آفرینش الهی راه ندارد و این امر به دو معناست:

۱.۱ - عدم نقص در عالم خلقت

هیچ‌گونه کاستی یا نقصی در عالم خلقت نیست:«صُنعَ اللّهِ الَّذی اَتقَنَ کُلَّ شَیء». فیلسوفان و متکلمان اسلامی، شر و باطل را فاقد اصالت شمرده،
[۵] مجموعه آثار، ج‌۳، ص‌۴۱۱.
در ظاهر و باطن وجود راهی برای تحقق آن نمی‌بینند.
[۶] مجموعه آثار، ج‌۳، ص‌۴۱۱.
نظام هستی از آن جهت که هستی است باطل و نیستی در آن راه ندارد و سراسر نور است. بخشی از وجود نیز که سایه به نظر می‌رسد، چیزی جز نبودن نور در محدوده‌ای خاص
[۷] مجموعه آثار، ج‌۳، ص‌۴۱۱.
[۸] گوهر مراد، ص‌۳۲۳.
یا اندک بودن نور در آن نیست. هر نمود یا مصداقی از شر و باطل نیز موقت و به طفیل حقی است که با آن آمیخته شده و این نمود در واقع مقدمه ظهور حق است. این عالم به بهترین وجه ممکن ایجاد شده و دارای نظام‌احسن است.

۱.۲ - عدم عبث در خلقت عالم

خلقت عالم عبث و بیهوده نیست:«و ما خَلَقنَا السَّماءَ والاَرضَ و ما بَینَهُما لعِبین». قرآن کریم به مناسبت‌های گوناگون بر هدفدار بودن خلقت تأکید کرده و اندیشه کافران مبنی بر بیهوده بودن خلقت را گمانی باطل و کفرآمیز دانسته و از آن بیم داده است؛ همچنین بیان کرده که می‌توان از راه بررسی و تفکر در آفرینش آسمان‌ها و زمین به باطل و عبث نبودن خلقت پی برد:«و ما خَلَقنَا السَّماءَ والاَرضَ وما‌بَینَهُما بطِلاً ذلِکَ ظَنُّ الَّذینَ کَفَروا فَوَیلٌ لِلَّذینَ کَفَروا مِنَ النّار». در مقابل، ادراک هدفمندی عالم را از ویژگی‌های خردمندان برشمرده است:«اِنَّ فی خَلقِ السَّموتِ والاَرضِ... لاَیت لاُِولِی الاَلبب... یَتَفَکَّرونَ فی خَلقِ السَّموتِ والاَرضِ رَبَّنا ما خَلَقتَ هذا بطِلاً». استعمال واژه «هذا» در این آیه ، پیوستگی اجزای وجود و قرار داشتن آن‌ها را در مسیر واحد حق می‌نمایاند
[۱۴] پرتوی از قرآن، ج‌۳، ص‌۴۵۲.
که سرانجامِ حرکت امور هستی به سوی خداوند خواهد بود که منشأ و عین حق و کمال مطلق و نهایی است.
[۱۸] پرتوی از قرآن، ج‌۲، ص‌۲۷۸.



قرآن کریم بارها شریعت پیامبران خود را متصف به حق و پیراسته از هرگونه باطل وصف کرده است:«لَقَد‌جاءَت رُسُلُ رَبِّنا بِالحَقِّ». درباره قرآن مجید نیز به نحو خاص فرموده است:«لا‌یَأتیهِ البطِلُ مِن بَینِ یَدَیهِ ولا مِن خَلفِه». به موجب این آیه، هیچ کتاب و سخنی توان برتری بر قرآن و ابطال حجیت آن را نخواهد داشت و نیز هیچ گونه تحریفی دامنگیر آن نتواند گردید.
[۲۱] الفرقان، ج‌۲۴، ص‌۹۰.
تعالیم و احکام بیان شده در آن نیز حق و درست است و در آیاتی همچون «اَلحَمدُ لِلّهِ الَّذی اَنزَلَ عَلی عَبدِهِ الکِتبَ ولَم‌یَجعَل لَهُ عِوَجا _ قَیِّمًا» و «ذلِکَ الدّینُ القَیِّم»، «اِنَّ هذا القُرءانَ یَهدی لِلَّتی هِیَ اَقوَمُ ویُبَشِّرُ المُؤمِنینَ الَّذینَ یَعمَلونَ الصّلِحت» بدان تصریح شده است.


۱. حجّ/سوره۲۲، آیه۶۲.    
۲. بقره/سوره۲، آیه۱۴۷.    
۳. نمل/سوره۲۷، آیه۸۸‌.    
۴. سجده/سوره۳۲، آیه۷.    
۵. مجموعه آثار، ج‌۳، ص‌۴۱۱.
۶. مجموعه آثار، ج‌۳، ص‌۴۱۱.
۷. مجموعه آثار، ج‌۳، ص‌۴۱۱.
۸. گوهر مراد، ص‌۳۲۳.
۹. نمونه، ج‌۱۰، ص‌۱۷۰.    
۱۰. المیزان، ج‌۲، ص‌۱۸۷.    
۱۱. انبیاء/سوره۲۱، آیه۱۶.    
۱۲. ص/سوره۳۸، آیه۲۷.    
۱۳. آل عمران/سوره۳، آیه۱۹۱.    
۱۴. پرتوی از قرآن، ج‌۳، ص‌۴۵۲.
۱۵. شوری/سوره۴۲، آیه۵۳.    
۱۶. بقره/سوره۲، آیه۱۴۷.    
۱۷. حجّ/سوره۲۲، آیه۶۲.    
۱۸. پرتوی از قرآن، ج‌۲، ص‌۲۷۸.
۱۹. اعراف/سوره۷، آیه۴۳.    
۲۰. فصّلت/سوره۴۱، آیه۴۲.    
۲۱. الفرقان، ج‌۲۴، ص‌۹۰.
۲۲. کهف/سوره۱۸، آیه۱ ۲.    
۲۳. روم/سوره۳۰، آیه۳۰.    
۲۴. اسراء/سوره۱۷، آیه۹.    



دائرةالمعارف قرآن کریم، برگرفته از مقاله«باطل».    



جعبه ابزار