• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

نسخ قرآن به قیاس

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



نسخ حکم قرآنی با قیاس فقهی (تمثیل منطقی) را نسخ قرآن به قیاس گویند.



«قیاس» در لغت به معنای اندازه گیری و برابرکردن است؛ چنان که در جمله «قست الارض بالقصبة» به معنای اندازه گیری، و در جمله «فلان لایقاس بفلان» به معنای مساوات و برابرکردن است.
و در اصطلاح فقها عبارت است از سرایت دادن حکمی ثابت در شیء، توسط مجتهد ، به شیئی دیگر، به سبب علت وجود آن حکم در هر دو شیء. شیئی که حکم در آن ثابت است « اصل » و شیئی که حکم مذکور به آن سرایت داده می‌شود « فرع »، و علت موجود در هر دو «وصف جامع» نامیده می‌شود.


شیعه امامیه فقط قیاس منصوص العلّه را حجّت می‌داند و حجیت بقیه اقسام قیاس را منکر است. مذاهب چهارگانه اهل سنّت قیاس را حجّت می‌دانند. علت آن که در روایات شیعه به شدّت از پیروی قیاس نهی شده، آن است که عقل بشر در بسیاری از موارد، راهی به استنباط علل احکام ندارد و نمی‌تواند قیاس صحیح را از فاسد تشخیص دهد؛ لذا شارع اسلام ، استدلال به قیاس را بر مجتهد به طور کلی تحریم کرده است تا در فتاوای خود دچار لغزش نشود.


درباره نسخ قرآن ، تنها خود قرآن یا سنّت متواتر می‌تواند ناسخ باشد و لاغیر؛ ولی اکثر اهل سنّت معتقدند اگر قیاس قطعی باشد، می‌تواند ناسخ قرآن شود.
[۱] مصاحب، غلام حسین، دائرة المعارف فارسی، ج۲، ص۲۰۹۶.
[۲] زرقانی، محمد عبد العظیم، مناهل العرفان فی علوم القرآن، ج۲، ص۲۶۸.
[۳] عریض، علی حسن، فتح المنان فی نسخ القرآن، ص۴۵.
[۴] مکی بن حموش، الایضاح لناسخ القرآن ومنسوخه، ص۸۳.



۱. مصاحب، غلام حسین، دائرة المعارف فارسی، ج۲، ص۲۰۹۶.
۲. زرقانی، محمد عبد العظیم، مناهل العرفان فی علوم القرآن، ج۲، ص۲۶۸.
۳. عریض، علی حسن، فتح المنان فی نسخ القرآن، ص۴۵.
۴. مکی بن حموش، الایضاح لناسخ القرآن ومنسوخه، ص۸۳.



فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «نسخ قرآن به قیاس».    



جعبه ابزار