نامگذاری بت‌ها (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بنا به
آیات قرآن،
بت‌پرستان بتهایشان را نامگذاری می‌کردند.
مشرکان داراى بتهايى با نامهاى مؤنّث:
«إِن يَدْعُونَ مِن دُونِهِ إِلاَّ إِنَاثًا وَإِن يَدْعُونَ إِلاَّ شَيْطَانًا مَّرِيدًا؛
آنچه آنها غير از خدا مى‌خوانند، تنها بتهايى است بى روح و بى اثر يا شيطانى سركش و ويرانگر.»
نام‌گذارى
بت‌ها و
پرستش آنها از سوى بت‌پرستان، بدون حجّت و برهان الهى:
۱. «... أَتُجَادِلُونَنِي فِي أَسْمَاء سَمَّيْتُمُوهَا أَنتُمْ وَآبَآؤكُم مَّا نَزَّلَ اللّهُ بِهَا مِن سُلْطَانٍ ...؛
... آيا با من در مورد اسمهايى بى مسمّا كه شما و پدرانتان آنها را خدا ناميده‌ايد
مجادله مى‌كنيد، در حالى كه خداوند هيچ دليلى درباره آن نازل نكرده است؟!....»
۲. «مَا تَعْبُدُونَ مِن دُونِهِ إِلاَّ أَسْمَاء سَمَّيْتُمُوهَا أَنتُمْ وَآبَآؤُكُم مَّا أَنزَلَ اللّهُ بِهَا مِن سُلْطَانٍ ...؛
آنچه غير از خدا مى‌پرستيد، جز اسمهايى بى‌مسمّا كه شما و پدرانتان آنها را خدا ناميده‌ايد، نيست؛ خداوند هيچ دليلى بر آن نازل نكرده....»
۳. «أَفَرَأَيْتُمُ اللَّاتَ وَالْعُزَّى • وَمَنَاةَ الثَّالِثَةَ الْأُخْرَى • إِنْ هِيَ إِلَّا أَسْمَاء سَمَّيْتُمُوهَا أَنتُمْ وَآبَاؤُكُم مَّا أَنزَلَ اللَّهُ بِهَا مِن سُلْطَانٍ إِن يَتَّبِعُونَ إِلَّا الظَّنَّ وَمَا تَهْوَى الْأَنفُسُ وَلَقَدْ جَاءهُم مِّن رَّبِّهِمُ الْهُدَى؛
به من خبر دهيد آيا بتهاى «لات» و «عزّى»، و «منات» كه سوّمين آنهاست (دختران خدا هستند)؟! اينها فقط نامهايى است كه شما و پدرانتان بر آنها گذاشته‌ايد (نامهايى بى‌محتوا و اسمهايى بى‌مسمّا)، و هرگز خداوند دليل و حجّتى بر آن نازل نكرده؛ آنان فقط از گمانهاى بى‌اساس و
هوای نفس پيروى مى‌كنند در حالى كه
هدایت از سوى پروردگارشان براى آنها آمده است.»
امام خمینی ماهیات و تعینات نامگذاری بدون برهان می‌داند. ایشان جهت غیریت و مرتبه دنی و دنیایی که در آیات الهی به آن اشاره شده
(اِنْ هِیَ اِلَّا اَسْمَاء سَمَّیْتُمُوهَا اَنتُمْ وَآبَاؤُکُم مَّا اَنزَلَ اللَّهُ بِهَا مِن سُلْطَانٍ) همان جهت ظلمانی و ماهیات و حدود می‌داند که اوهامی بیش نیستند. و اصلاً به طور کلی تعین، حد، غیریت در نظام وجود، غیر قابل
تصدیق می‌باشند، از این رو ماهیات به کلی باطل و ظلمت‌اند.
به اعتقاد امام خمینی وجود موجودات بالعرض بوده و نسبت وجود به آنها بالعرض است و متعلم در ابتدای ورود با قلبی پر از
ماهیات و
شیطنت هرچه می‌بیند کثرات می‌بیند و دلش پر از اباطیل است و نمی‌توان به این شخص متعلم گفت ماهیات موجود نیستند؛ اما در اواخر تعلیم می‌فهمد که ماهیات من حیث هی لیست الا هی، پس در این حالت باید ماهیت را کنار گذاشت؛ زیرا نام‌های بدون برهان هستند که از جانب الهی هیچ تاییدی ندارند.
بنابراین ماهیات از همان جهت عدمی متنزع می‌شوند و عدم چیزی نیست تا ماهیات مفاهیمی باشند که دارای مصادیق حقی باشند.
امام خمینی در تفسیر آیه
(اَسْمَاء سَمَّیْتُمُوهَا) با توجه به وحدت شخصی وجود، معتقد است که همه مظاهر الهی و مخلوقات تعینات و شئون حق‌اند و تعینات اموری خیالی و اعتباری‌اند و این تعینات و ماهیات بویی از واقعیت نبرده‌اند.
•
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۶، ص۱۴۱، برگرفته از مقاله «نامگذاری بت‌ها». •
دانشنامه امام خمینی ، تهران،
موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ، ۱۴۰۰ شمسی.
