• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ملازمه ظاهری

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



ظاهری بودن ملازمه میان حکم عقل به حسن و قبح چیزی با تعلق امر یا نهی شرعی به آن را ملازمه ظاهری گویند.



ملازمه ظاهری، مقابل ملازمه واقعی می‌باشد. اصولیون ملازمه بین حکم عقل مستقل و حکم شرع را ملازمه واقعی می‌دانند، اما برخی از اخباری‌ها این ملازمه را ظاهری می‌شمارند، و بعضی از اصولیون شیعه از جمله مرحوم «صاحب فصول» از آنان تبعیت کرده و ادعا نموده‌اند که هر چند عقل به طور مستقل درک کننده مصالح و مفاسد و جهات حسن و قبح است، اما از آن جایی که عقل احاطه کامل به واقع ندارد ممکن است چیزهایی در نظر شارع مانع و مزاحم حکم وی باشد ولی از دید عقل پنهان بماند، پس این ملازمه بین حکم عقل و شرع، ظاهری است و تا وقتی که مانعی بر خلاف آن پیدا نشود صحیح خواهد بود.


در کتاب «فوائد الاصول» چنین آمده است:
«فی الملازمة بین حکم العقل و حکم الشرع بمعنی انه فی المورد الذی استقل العقل بحسن شیء او قبحه فعلی طبقه یحکم الشرع بوجوبه او حرمته و هوالمراد من قولهم «کلما حکم به العقل حکم به الشرع» وقد انکر الملازمة بعض الاخباریین و تبعهم بعض الاصولیین کصاحب الفصول حیث انکر الملازمة الواقعیة بین حکم العقل و حکم الشرع و التزم بالملازمة الظاهریة بدعوی ان العقل و ان کان مدرکا للمصالح والمفاسد والجهات المحسنة والمقبحة الا انه من الممکن ان تکون لتلک الجهات موانع و مزاحمات فی الواقع وفی نظر الشارع و لم یصل العقل الی تلک الموانع والمزاحمات اذ لیس من شان العقل الاحاطة بالواقعیات علی ماهی علیها».


۱. فوائد الاصول، نائینی، محمد حسین، ج۳، ص۶۰.    
۲. المحکم فی اصول الفقه، حکیم، محمد سعید، ج۲، ص۱۸۱.    



فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۷۹۳، برگرفته از مقاله «ملازمه ظاهری».    

رده‌های این صفحه : ملازمات عقلیه




جعبه ابزار