ملازمه حکم عقل نظری و شرع

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

ملازمه میان درک مصلحت یا مفسده چیزی توسط عقل نظری با تعلق امر یا نهی شارع به آن را ملازمه حکم عقل نظری و شرع گویند.

---

ملازمه حکم عقل نظری و شرع، مقابل ملازمه حکم عقل عملی و شرع بوده و به معنای همراهی و ملازمه میان درک مصلحت و یا مفسده (ملاک حکم شرع ) توسط عقل نظری و حکم شارع است؛

---

به این معنا که اگر عقل نظری ، ملاک حکم شرعی را درک نماید، از آن حکم شارع را به دست می‌آورد.
هرگاه ملاک حکم به صورت کامل درک شود؛ یعنی با تمام شرایط و خصوصیات برای عقل نظری هویدا گردد، عقل نظری به همان حکم شرعی دستور خواهد داد.

---

حکم عقلی بر دو قسم است:
۱. حکم عقل نظری ، و آن درک عقل از واقعیات موجود می‌باشد (ادراک ما یکون واقعاً)؛
۲. حکم عقل عملی ، و آن ادراک اموری است که شایسته انجام یا ترک می‌باشد (ادراک ما ینبغی او ما لا ینبغی ان یقع).

---

ملازمه میان حکم عقل و شرع، به سبب دو نوع بودن حکم عقل، به ملازمه میان حکم عقل نظری و حکم شرعی ، و ملازمه میان حکم عقل عملی و حکم شرعی تقسیم می‌شود.

۴.۱ - آراء مختلف اصولیون

برخی از اصولیون شیعه مانند مرحوم « محقق نایینی » معتقدند بحث ملازمه میان حکم عقل و شرع تنها مربوط به ملازمه میان حکم عقل عملی و حکم شرع است و ملازمه میان حکم عقل نظری و حکم شرع از این بحث خارج است.
اما برخی مانند مرحوم « صاحب فصول » و « شهید صدر » معتقدند این بحث، هر دو نوع حکم عقل را شامل می‌شود.

---