• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

محمد بن‌ عبداللّه‌ ازرقی‌

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف




ابوولید محمد بن عبدالله ازرقی (قرن دوم هجری ـ زنده در ۲۴۸ق)، مورخ و سیره‌نویس قرن سوم هجری قمری در مکه بود.



ابوولید محمد بن عبدالله بن احمد ازرقی غسّانی مکی، از زندگی وی آگاهی چندانی در دست نیست و شهرت او بیشتر به سبب گردآوری کتاب اخبار مکه است. وی در اصل یمنی بود و در قرن دوم در مکه به دنیا آمد.
[۲] ازرقی، محمد بن عبدالله، اخبار مکه، ج۱۳، مقدمه.
او افزون بر جدش، از کسانی چون محمد بن یحیی بن عمر عدنی، علی بن‌ هارون بن مسلم عجلی و مهدی بن ابی مهدی که از شیوخ موثق مکه بودند، حدیث شنید و شمار فراوانی از روایات وی از آنان، در کتاب اخبار مکه آمده است. کسانی چون اسحاق بن احمد خزاعی و ابراهیم بن عبدالصمد‌ هاشمی از او روایت کرده‌اند. ازرقی مورخ و سیره‌نویس بود.


وی دارای آثار و تالیفاتی نیز بوده که مشهورترین آن، کتاب مذکور است. ابن ندیم کتابش را بزرگ و با عنوان کتاب مکه و اخبارها و جبالها و اودیتها ذکر کرده و سمعانی وی را به سبب تصنیف کتابی چنین نیکو، ستوده است.


تاریخ دقیق درگذشت او چندان روشن نیست. فاسی بنابر اطلاعاتی که ازرقی از خلافت المنتصر عباسی (۲۴۷-۲۴۸ق) ذکر کرده و او را امیرالمؤمنین خوانده، به درستی حدس زده که دست کم تا سال ۲۴۸ق زنده بوده است. تاریخ‌های ۲۱۲
[۱۰] ازرقی، محمد بن عبدالله، اخبار مکه، ج۱۳، مقدمه.
، ۲۲۳ و ۲۴۴ق نیز به‌عنوان سال وفات وی اعلام شده است.
[۱۲] جمعی از نویسندگان، دائرة المعارف الاسلامیه، ج۲، ص۴۰.
[۱۳] خزرجی، احمد بن عبدالله، خلاصة تذهیب تهذیب الکمال، ج۱، ص۷۹.
[۱۴] بروکلمان، کارل، تاریخ الادب العربی، ج۳، ص۲۲.
[۱۵] دهخدا، علی‌اکبر، لغت نامه، ج۲، ص۱۶۷۲.
[۱۷] سخاوی، محمد بن عبدالرحمن، الاعلان بالتوبیخ، ص۱۶۵.



۱. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۲۲.    
۲. ازرقی، محمد بن عبدالله، اخبار مکه، ج۱۳، مقدمه.
۳. سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۱، ص۱۸۵.    
۴. ابن ماکولا، علی بن هبةالله، الاکمال، ج۱، ص۱۵۲.    
۵. فاسی، محمد بن احمد، عقد الثمین، ج۲، ص۱۹۹.    
۶. ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۱۴۲.    
۷. ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۱۴۲.    
۸. سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۱، ص۱۸۴.    
۹. فاسی، محمد بن احمد، عقد الثمین، ج۲، ص۱۹۹.    
۱۰. ازرقی، محمد بن عبدالله، اخبار مکه، ج۱۳، مقدمه.
۱۱. حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۳۰۶.    
۱۲. جمعی از نویسندگان، دائرة المعارف الاسلامیه، ج۲، ص۴۰.
۱۳. خزرجی، احمد بن عبدالله، خلاصة تذهیب تهذیب الکمال، ج۱، ص۷۹.
۱۴. بروکلمان، کارل، تاریخ الادب العربی، ج۳، ص۲۲.
۱۵. دهخدا، علی‌اکبر، لغت نامه، ج۲، ص۱۶۷۲.
۱۶. ابن اثیر، علی بن محمد، اللباب فی تهذیب الانساب، ج۱، ص۴۷.    
۱۷. سخاوی، محمد بن عبدالرحمن، الاعلان بالتوبیخ، ص۱۶۵.



• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۶۶۴، برگرفته از مقاله «محمد ازرقی».






جعبه ابزار