• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

مالکیت خصوصی در اسلام (کتاب)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



« مالكيت خصوصى در اسلام» تأليف آيت الله میرزا علی احمدی میانجی در زمينه مالكيت خصوصى و فروعات فقهى و حقوقى مربوط به آن است.

فهرست مندرجات

۱ - درباره مؤلف
۲ - ساختار
۳ - گزارش محتوا
       ۳.۱ - مقدمه
       ۳.۲ - بخش اول
              ۳.۲.۱ - ارث
              ۳.۲.۲ - دیه
              ۳.۲.۳ - مهر ومتاع
              ۳.۲.۴ - غصب
              ۳.۲.۵ - لقطه وعاریه
              ۳.۲.۶ - بیع و عتق
              ۳.۲.۷ - انفاق و وصیت
       ۳.۳ - بخش دوم
              ۳.۳.۱ - انواع زمین
              ۳.۳.۲ - نامه‌های پیامبر صلی الله علیه و آله
              ۳.۳.۳ - غصب زمین
۴ - پانویس
۵ - منبع


مرحوم آیت‌الله میرزا علی احمدی میانجی از عالمان معاصر و استادان حوزه علمیه قم بود که در علوم مختلفی از جمله تفسیر و فقه و تاریخ و حدیث مهارت داشت و آثار متعددی از خود بر جای گذاشت. وی به سال ۱۳۰۵ ش در روستای پورسخلو از توابع شهرستان میانه دیده به جهان گشود. به سال ۱۳۱۸ ش و در سن ۱۲ سالگی پدرش او را به میانه آورد و تحت تعلیم و تربیت آیت‌الله میرزا ابومحمد حجتی قرار داد. آیت‌الله میانجی نخست آموختن نحو را به تنهایی پیش استاد خویش آغاز کرد. او علاوه بر کتب علم نحو ، کتاب حاشیه در منطق ، معالم در اصول ، مطول در معانی و بیان و بخش‌های عمده شرح لمعه و قوانین الاصول را از محضر استاد خود فرا گرفت.
وی همچنین از محضر آیت‌الله شیخ لطفعلی زنوزی و حاج میرزا مهدی جدیدی در میانه بهره برد. پس از آن عازم تبریز شد و از محضر آیت‌الله سید محمدحسین طباطبایی و نیز آیت‌الله میرزا رضی زنوزی بهره مند شد و پس از آن راهی حوزه علمیه قم گشت. در قم از محضر آیاتی چون بروجردی ، گلپایگانی ، محقق داماد و علامه طباطبایی بهره می‌جست. او در کنار تحصیل، با همکاری و همفکری تنی چند از دوستان خود از جمله مرحوم آیت‌الله سید مهدی روحانی اقدام به برگزاری بحث تفسیر هفتگی کردند .



كتاب در دو بخش اصلى به بحث درباره موضوع مالکیت خصوصی پرداخته است: بخش اول ادله مالكيت خصوصى به طور عموم و بخش دوم مالكيت خصوصى زمين و ادله آن با استفاده از برخى وقف‌نامه‌هاى پيامبر بررسى شده است. نويسنده با مراجعه به ادله( کتاب و سنت ) و نقد و بررسى گفتار فقها در صدد ارائه اين مطالب برآمده است.



در آغاز مختصرى از زندگينامه‌ى نویسنده و فعاليت‌هاى علمى او بيان شده;
[۱] مالكيت خصوصى در اسلام، ميرزا على احمدى ميانجى، ج۱، ص ۹.


۳.۱ - مقدمه

پس از آن مقدمه‌اى درباره اصول مالكيت در اسلام و اينكه دین اسلام براى مالكيت خصوصى افراد احترام ويژهاى قايل است ارايه گرديده و بر اين نكته تأكيد مى‌شود كه شبهات مطرح شده در اين مورد توجيه عقلانى ندارد.
[۲] مالكيت خصوصى در اسلام، ميرزا على احمدى ميانجى، ج۱، ص ۲۱.


۳.۲ - بخش اول

پس از آن در بخش اول كتاب تحت عنوان« ادله مالكيت خصوصى به طور عموم» نگارنده به زکات ، خمس ، انفال و فی‌ء اشاره كرده و آن‌ها را به عنوان دلايلى از مالكيت خصوصى دانسته كه بعداً به طور مبسوط راجع به هريك از آنها و اينكه چگونه مى توان از آيات و روايات و ساير ادله قطعى و ديدگاه‌هاى فقهى مربوط به اين ابواب دلايل مالكيت خصوصى را استخراج نمود بحث مى‌كند.
[۳] مالكيت خصوصى در اسلام، ميرزا على احمدى ميانجى، ج۱، ص ۲۹.


۳.۲.۱ - ارث

او سپس به ادله قرآنى و روايى ارث ، به عنوان يكى ديگر از ادله مالكيت خصوصى اشاره كرده و وجه استدلال به اين آيات و روايات براى اثبات مالكيت خصوصى را بيان مى كند.
[۴] مالكيت خصوصى در اسلام، ميرزا على احمدى ميانجى، ج۱، ص ۳۲.


۳.۲.۲ - دیه

در ادامه نگارنده به دیه و آيات و روايات متناسب با آن اشاره كرده و ديه را نيز از ادله مالكيت خصوصى عنوان كرده و وجه اين دلالت را بيان نموده است. آنگاه به آيات و اخبار مربوط به دين اشاره نموده و ضمن ترجمه و شرح اين آيات و روايات وجه استدلال بر آنها مبنى بر دلالت داشتن آنها بر مالکیت خصوصی را تبيين مى‌نمايد.
[۵] مالكيت خصوصى در اسلام، ميرزا على احمدى ميانجى، ج۱، ص ۳۹.


۳.۲.۳ - مهر ومتاع

نگارنده در فصل ديگرى از كتاب به مهریه زنان و آيات و روايات مربوط به متاع آنان در هنگام طلاق اشاره كرده و اهميت دادن اسلام به اين مسئله را از دلايل احترام گذاشتن به مالكيت خصوصى ارزيابى كرده است.
[۶] مالكيت خصوصى در اسلام، ميرزا على احمدى ميانجى، ج۱، ص ۵۲.


۳.۲.۴ - غصب

در فصل بعدى كتاب نگارنده به حرام بودن غصب اموال در اسلام اشاره كرده و آيات و روایت غصب را بررسى نموده و قسمتى از اخبار در مورد اموالى كه مورد نزاع واقع مى‌شوند و همچنين برخى از نامه‌هاى پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله را در اين زمينه مورد تجزيه و تحليل فقهى قرار داده است.
[۷] مالكيت خصوصى در اسلام، ميرزا على احمدى ميانجى، ج۱، ص ۶۳.
وى ازمجموع اين مباحث و آيات و روايات دلايل مالكيت خصوصى را نتيجه مى‌گيرد.

۳.۲.۵ - لقطه وعاریه

بررسى احاديث مربوط به لقطه ( اشياء يا اموال پيدا شده)
[۸] مالكيت خصوصى در اسلام، ميرزا على احمدى ميانجى، ج۱، ص ۹۴.
و عاريه و بيان احكام آنها به عنوان ملك خصوصى و احترام به آن از مباحث بعدى كتاب است.
[۹] مالكيت خصوصى در اسلام، ميرزا على احمدى ميانجى، ج۱، ص ۹۷.


۳.۲.۶ - بیع و عتق

تحليل اخبار مربوط به بیع
[۱۰] مالكيت خصوصى در اسلام، ميرزا على احمدى ميانجى، ج۱، ص ۱۰۰.
و عتق
[۱۱] مالكيت خصوصى در اسلام، ميرزا على احمدى ميانجى، ج۱، ص ۱۰۷.
و اينكه اين دو نيز از فروعات و ادله مربوط به مالكيت خصوصى بوده و مواردى كه از اخبار مربوط به آن مبنى بر مالك بودن بايع و مشترى استفاده ميشود نيز از مباحث بعدى كتاب است.

۳.۲.۷ - انفاق و وصیت

آيات و روايات انفاق
[۱۲] مالكيت خصوصى در اسلام، ميرزا على احمدى ميانجى، ج۱، ص ۱۱۵.
و وصیت
[۱۳] مالكيت خصوصى در اسلام، ميرزا على احمدى ميانجى، ج۱، ص ۱۴۳.
و كيفيت آنها نيز پايان بخش مطالب بخش اول كتاب است كه در اين مباحث نيز جنبه‌هايى از مالكيت خصوصى بيان شده است.

۳.۳ - بخش دوم

در بخش دوم ادله مالکیت زمين از آيات و روايات بيان شده.

۳.۳.۱ - انواع زمين

و انواع زمين و راه‌هاى تملك و مالك شدن آن مورد تجزیه و تحليل قرار مى‌گيرد.
[۱۴] مالكيت خصوصى در اسلام، ميرزا على احمدى ميانجى، ج۱، ص ۱۵۳.


۳.۳.۲ - نامه‌هاى پيامبر صلى الله عليه و آله

در همين راستا نگارنده به برخى از نامه‌هاى پيامبر صلى الله عليه و آله و مفاد موقوفات ايشان اشاره كرده و با توجه به مفاد اين موقوفات ادله مربوط به مالكيت خصوصى در اسلام و فقه شیعه را تبيين مى‌كند.
[۱۵] مالكيت خصوصى در اسلام، ميرزا على احمدى ميانجى، ج۱، ص ۱۵۶.


۳.۳.۳ - غصب زمين

مباحثى درباره غصب زمين و احكام آن و شرايط احياى زمين هاى موات و در نتيجه مالك شدن اين زمين‌ها كه از فروع و مصاديق مالكيت خصوصى است، از مباحث پايانى اين كتاب مى‌باشد.
[۱۶] مالكيت خصوصى در اسلام، ميرزا على احمدى ميانجى، ج۱، ص ۲۷۳.
كتاب داراى ۳۰۴ صفحه بوده كه در پايان آن فهرستى از منابع و مصادر مورد استفاده و در ابتداى آن فهرستى از مندرجات و موضوعات كتاب ذكر شده است.
[۱۷] مالكيت خصوصى در اسلام، ميرزا على احمدى ميانجى، ج۱، ص ۳۰۰.



۱. مالكيت خصوصى در اسلام، ميرزا على احمدى ميانجى، ج۱، ص ۹.
۲. مالكيت خصوصى در اسلام، ميرزا على احمدى ميانجى، ج۱، ص ۲۱.
۳. مالكيت خصوصى در اسلام، ميرزا على احمدى ميانجى، ج۱، ص ۲۹.
۴. مالكيت خصوصى در اسلام، ميرزا على احمدى ميانجى، ج۱، ص ۳۲.
۵. مالكيت خصوصى در اسلام، ميرزا على احمدى ميانجى، ج۱، ص ۳۹.
۶. مالكيت خصوصى در اسلام، ميرزا على احمدى ميانجى، ج۱، ص ۵۲.
۷. مالكيت خصوصى در اسلام، ميرزا على احمدى ميانجى، ج۱، ص ۶۳.
۸. مالكيت خصوصى در اسلام، ميرزا على احمدى ميانجى، ج۱، ص ۹۴.
۹. مالكيت خصوصى در اسلام، ميرزا على احمدى ميانجى، ج۱، ص ۹۷.
۱۰. مالكيت خصوصى در اسلام، ميرزا على احمدى ميانجى، ج۱، ص ۱۰۰.
۱۱. مالكيت خصوصى در اسلام، ميرزا على احمدى ميانجى، ج۱، ص ۱۰۷.
۱۲. مالكيت خصوصى در اسلام، ميرزا على احمدى ميانجى، ج۱، ص ۱۱۵.
۱۳. مالكيت خصوصى در اسلام، ميرزا على احمدى ميانجى، ج۱، ص ۱۴۳.
۱۴. مالكيت خصوصى در اسلام، ميرزا على احمدى ميانجى، ج۱، ص ۱۵۳.
۱۵. مالكيت خصوصى در اسلام، ميرزا على احمدى ميانجى، ج۱، ص ۱۵۶.
۱۶. مالكيت خصوصى در اسلام، ميرزا على احمدى ميانجى، ج۱، ص ۲۷۳.
۱۷. مالكيت خصوصى در اسلام، ميرزا على احمدى ميانجى، ج۱، ص ۳۰۰.



نرم افزار جامع فقه أهل البيت عليهم السلام، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی






جعبه ابزار