لجام (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
لُجُم (به ضم لام و جیم) از
واژگان نهج البلاغه و جمع لجام است.
لِجام (به کسر لام) ابزاری است که برای محدود کردن حرکت اسب در دهانش گذاشته می‌شود.
لِجام به كسر اوّل همان است كه در دهان
اسب گذاشته مى‌شود براى محدود كردن حركت او و جمع آن لُجُم است.
امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره اهل
قیامت فرموده:
«قَدْ أَلْجَمَهُمُ الْعَرَقُ، وَرَجَفَتْ بِهِمُ الاَْرْضُ، فَأَحْسَنُهُمْ حَالاً مَنْ وَجَدَ لِقَدَمَيْهِ مَوْضِعاً، وَلِنَفْسِهِ مُتَّسَعاً.» «
عرق بر اهل
محشر لگام مى‌زند (تا دهان آنها بالا مى‌آيد)
زمین زير پايشان لرزيده و آنها را مى‌لرزاند، نيكو حال‌تر آن است كه براى دو پايش محلّى بيابد و براى خودش جائی كه او را وسعت دهد پيدا كند.»
(شرح‌های خطبه:
)
و درباره خطايا فرموده:
«وَإِنَّ الخَطَايَا خَيْلٌ شُمُسٌ حُمِلَ عَلَيْهَا أَهْلُها، وَخُلِعَتْ لُجُمُهَا، فَتَقَحَّمَتْ بِهِمْ في النَّارِ.» لجم به ضمّ اول و دوم جمع لجام است يعنى «گناهان مركب‌هاى چموشى هستند كه اهل گناه بر آنها بار شده و لگام‌هايشان از دست خارج گشته و
گناهکاران را بر
آتش داخل مى‌كنند.»
(شرح‌های خطبه:
) «قعقعة لجم» صداى لگام‌ها كه در «حمحمه» گذشت.
امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره اهل جاهليّت فرموده:
«فَهُمْ فِيهَا تَائِهُونَ حَائِرونَ جَاهِلُونَ ... بأَرْض عَالِمُها مُلْجَمٌ، وَجَاهِلُها مُكْرَمٌ.» «مردم در آن، سرگردان درمانده و نادان بودند، ... در زمينى كه دانايش دهان بسته و نادانش محترم بود.»
(شرح‌های خطبه:
)
آن به صورت
اسم و
فعل بارها در «
نهج البلاغه» آمده است.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «لجم»، ج۲، ص۹۳۱.
