• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

فضل بن دکین ملائی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف




ابونعیم فضل بن دُکَین ملائی (۱۳۰-۲۱۹ق)، از محدثان کوفه و فردی فقیه، حافظ و نسب‌شناس بود. وی به شیعه‌گری متهم بود و گفته شده که تشیع خویش را کتمان می‌کرد. گروهی به نام دکینیه به او منسوب‌اند.



ابونعیم فضل بن دُکَین بن حماد بن زهیر کوفی ملائی، در سال ۱۳۰ق متولد شد و از موالی آل طلحه بن عبیدالله تیمی بود. ابونعیم شریک عبدالسلام بن حرب بوده و در مغازه‌ای به فروش نوعی لباس به نام «ملائه» اشتغال داشت، بدین‌سبب به او نسبت «ملائی» داده شد. فضل محضر اساتیدی همچون اعمش، زکریا بن ابی زائده، مُسَعِّر بن کَدّام و جعفر بن برقان را درک نمود و از آنها بهره برد و به گفته خودش، از بیش از صد استاد دانش آموخت و از آنها حدیث نوشت.
[۵] خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۱۲، ص۳۴۸.



ابونعیم از محدثان کوفه و فردی فقیه، حافظ و نسب‌شناس بود. احادیث بسیاری روایت نمود و در نقل آنها موثق و امین بود. سفری به بغداد داشت و در آنجا به نقل حدیث پرداخت و افرادی همچون احمد بن حنبل، اسحاق بن راهویه، ابوخیثمه زهیر بن حرب، ابوسعید اشج و ابوزرعه از او استماع کردند. فضل بن دکین به «رفض» (شیعه‌گری) متهم بود و گفته شده که تشیع خویش را کتمان می‌کرد. برخی او را از شیعیان زیدیه دانسته‌اند.
[۱۱] مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال، ج۲، ص۸.
گروهی به نام «دکینیه» منسوب به اویند.


کتاب‌های تفسیر، المناسک، المسائل در فقه، الصلوه و کتاب تاریخ از آثار اوست.


ابونعیم سرانجام در سال ۲۱۹ق در کوفه درگذشت.
[۲۳] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری، ج۱، ص۹.
[۲۴] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری، ج۱، ص۱۱.
[۲۵] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری، ج۱، ص۳۶.
[۲۸] ذهبی، محمد بن احمد، دول الاسلام، ص۱۱۹.



۱. فسوی، یعقوب بن سفیان، المعرفة و التاریخ، ج۱، ص۴۷.    
۲. مولی ابن سعد، محمد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۴۰۰.    
۳. خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۱۲، ص۳۴۲.    
۴. ابن سعد، محمد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۴۰۰.    
۵. خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۱۲، ص۳۴۸.
۶. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۰، ص۱۴۲.    
۷. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۰، ص۱۴۷.    
۸. ابن سعد، محمد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۴۰۰.    
۹. خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۱۲، ص۳۴۶-۳۴۷.    
۱۰. خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۱۲، ص۳۴۳.    
۱۱. مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال، ج۲، ص۸.
۱۲. ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۶، ص۴۴۵.    
۱۳. ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۵۳.    
۱۴. ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۲۷۹.    
۱۵. مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۹، ص۱۹۹.    
۱۶. ابن سعد، محمد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۴۰۰.    
۱۷. عصفری، خلیفة بن خیاط، طبقات خلیفة بن خیاط، ص۲۹۳.    
۱۸. عصفری، خلیفة بن خیاط، تاریخ خلیفة، ص۳۱.    
۱۹. عجلی، احمد بن عبدالله، تاریخ الثقات، ص۳۸۳.    
۲۰. بغدادی، محمد بن حبیب، المحبر، ص۴۷۵.    
۲۱. وکیع ضبی، محمد بن خلف، اخبار القضاة، ج۲، ص۱۶۵.    
۲۲. وکیع ضبی، محمد بن خلف، اخبار القضاة، ج۲، ص۱۸۴.    
۲۳. طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری، ج۱، ص۹.
۲۴. طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری، ج۱، ص۱۱.
۲۵. طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری، ج۱، ص۳۶.
۲۶. ابن ابی حاتم رازی، عبدالرحمن بن محمد، الجرح و التعدیل، ج۷، ص۶۱.    
۲۷. ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، مقاتل الطالبیین، ص۵۱.    
۲۸. ذهبی، محمد بن احمد، دول الاسلام، ص۱۱۹.
۲۹. مزی، یوسف بن عبدالرحمن، تهذیب الکمال، ج۲۳، ص۱۹۷.    
۳۰. ذهبی، محمد بن احمد، تذکرة الحفاظ، ج۱، ص۲۷۳.    
۳۱. ذهبی، محمد بن احمد، میزان الاعتدال، ج۳، ص۳۵۰.    
۳۲. ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۱، ص۲۹۷.    
۳۳. ذهبی، محمد بن احمد، المعین فی طبقات المحدثین، ص۷۷.    
۳۴. ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۰، ص۳۰۹.    
۳۵. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۱۵، ص۳۴۰.    
۳۶. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۸، ص۶۷.    
۳۷. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۱۴۸.    
۳۸. تستری، محمدتقی، قاموس الرجال، ج۸، ص۴۰۲.    
۳۹. خوئی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱۴، ص۳۰۵.    
۴۰. نمازی شاهرودی، علی، مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۶، ص۲۰۴.    
۴۱. قهپایی، عنایت‌الله، مجمع الرجال، ج۵، ص۲۰.    



• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۶۱۳، برگرفته از مقاله «فضل ملائی».






جعبه ابزار