• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

عتو (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





عُتُوّ (به ضم عین و تاء) از واژگان قرآن کریم به معنای تجاوز و نافرمانی است. این واژه دارای مشتقاتی است که در آیات قرآن به کار رفته است؛ مانند: عاتی و عاتیه به معنای طاغی و متجاوز است.



عُتُوّ به معنای تجاوز و نافرمانی است. ارباب لغت گفته‌اند: «عَتَا الرَّجُلُ‌ عُتُوّاً: استکبر و جاوز الحدّ»


(لَقَدِ اسْتَکْبَرُوا فِی اَنْفُسِهِمْ وَ عَتَوْا عُتُوًّا کَبِیراً) «پیش خود خویش را بزرگ دیده و تجاوز (نافرمانی) کردند تجاوز بزرگ.»
(وَ کَاَیِّنْ مِنْ قَرْیَةٍ عَتَتْ‌ عَنْ اَمْرِ رَبِّها وَ رُسُلِهِ) (چه بسيار شهرها و آبادی‌ها كه اهل آن از فرمان خدا و پيامبرانش سرپيچى كردند...)
(بَلْ لَجُّوا فِی‌ عُتُوٍّ وَ نُفُورٍ) «بلکه در طغیان و کناره‌گیری از حق پیوسته شدند.»

۲.۱ - عاتی و عاتیه

عاتی و عاتیه به معنای طاغی و متجاوز است.
(وَ اَمَّا عادٌ فَاُهْلِکُوا بِرِیحٍ صَرْصَرٍ عاتِیَةٍ) «امّا قوم عاد با بادی بسیار سرد خارج از حدّ هلاک گشتند.»
(وَ قَدْ بَلَغْتُ مِنَ الْکِبَرِ عِتِیًّا) (...و من نيز به سبب پيرى ناتوان شده‌ام!) حمزه و کسائی آن‌را به کسر عین و دیگران به ضم آن خوانده‌اند و آن در هر دو صورت به معنی فرتوتی و نهایت پیری است. در الصحاح و اقرب الموارد آمده: «عَتَا الشّیخُ‌ عِتِیّاً: کبر و ولّی»
[۳۲] شرتونی، سعید، اقرب الوارد، ماده عتا.
شیخ طبرسی آن‌را خشک شدن وجود در اثر طول زمان فرموده است. غرض حضرت زکریّا در این کلمه آن است که از پیری به فرتوتی رسیده‌ام و پیریم از حدّ تجاوز کرده امیدی به وجود فرزند در من نمی‌رود.
در آیه‌ (اَیُّهُمْ اَشَدُّ عَلَی الرَّحْمنِ‌ عِتِیًّا) (...كسانى را كه در برابر خداوند رحمان از همه سركش‌تر بوده‌اند، جدا مى‌كنيم.) نافرمانی و طغیان است و به قولی جمع عاتی است.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۴، ص۲۹۱-۲۹۰.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ج۱، ص۵۴۶.    
۳. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۱، ص۲۸۲.    
۴. ابن سیده، المخصص، ج۳، ص۴۰۰.    
۵. فرقان/سوره۲۵، آیه۲۱.    
۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۵، ص۱۹۹.    
۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۵، ص۲۷۴.    
۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۲۶۱.    
۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۷، ص۱۹۷.    
۱۰. طلاق/سوره۶۵، آیه۸.    
۱۱. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۵۹.    
۱۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۳۲۳.    
۱۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۹، ص۵۴۲.    
۱۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۴۶۵.    
۱۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۵، ص۱۱۲.    
۱۶. ملک/سوره۶۷، آیه۲۱.    
۱۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۳۶۰.    
۱۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۹، ص۶۰۳.    
۱۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۴۹۱.    
۲۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۵، ص۱۸۹.    
۲۱. حاقة/سوره۶۹، آیه۶.    
۲۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۳۹۳.    
۲۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۹، ص۶۵۵.    
۲۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۵۱۶.    
۲۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۵، ص۲۶۰.    
۲۶. مریم/سوره۱۹، آیه۸.    
۲۷. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۳۰۵.    
۲۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۴، ص۱۶.    
۲۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۴، ص۱۹.    
۳۰. بیضاوی، تفسیر البیضاوی، ج۴، ص۶.    
۳۱. جوهری، الصحاح‌ تاج اللغة و صحاح العربیه، ج۶، ص۲۴۱۸.    
۳۲. شرتونی، سعید، اقرب الوارد، ماده عتا.
۳۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۶، ص۷۸۰.    
۳۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۵، ص۱۴۸.    
۳۵. مریم/سوره۱۹، آیه۶۹.    
۳۶. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۳۱۰.    
۳۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۴، ص۸۹.    
۳۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۴، ص۱۲۰.    
۳۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۶، ص۸۰۹.    
۴۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۵، ص۱۹۲.    
۴۱. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ج۱، ص۵۴۶.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «عتوّ»، ج۴، ص۲۹۱-۲۹۰.    






جعبه ابزار