• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

عبدالعزیز بن حارث تمیمی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



تمیمی، عبدالعزیز بن حارث، مکنّا به ابوالحسن، محدّث و فقیه حنبلی در قرن چهارم است.




در ۳۱۷ متولد شد.
از زادگاه و جزئیات زندگی او اطلاع چندانی در دست نیست.
وی از بزرگان مذهب حنبلی بود و به علم اصول، فقه و خلاف (فقه تطبیقی) تسلط داشت.
از او به بزرگی و منزلت یاد کرده اند.
[۱] ابن جوزی، المنتظم فی تاریخ الملوک والامم، ج۱۴، ص۲۸۴، چاپ محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت ۱۴۱۲/۱۹۹۲.
[۲] صفدی، ج۱۸، ص۴۷۰.
[۳] کحاله، ج۵، ص۲۴۴.

از کسانی که وی از آن‌ها حدیث نقل کرده، نام ابوبکر نیشابوری، نِفْطَوَیْه، قاضی مَحامِلی، محمدبن مَخْلَددُوری (ابن مَخلَد) و ابوبکر عبدالعزیز معروف به غلام خَلّال که از مصاحبان تمیمی نیز بوده، ذکر شده است.
[۴] ابن ابی یعلی، طبقات الحنابلة، ج۲، ص۱۳۹، ج ۲، بیروت: دارالمعرفه، (بی تا).
[۵] ابن جوزی، المنتظم فی تاریخ الملوک والامم، ج۱۴، ص۲۸۴، چاپ محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت ۱۴۱۲/۱۹۹۲.
[۶] مجیرالدین عبدالرحمان بن محمد حنبلی، ج۲، ص۲۷۴ـ ۲۷۵.
[۷] مجیرالدین عبدالرحمان بن محمد حنبلی، ج۲، ص۲۸۸.

عبدالوهاب (فرزند تمیمی) و بِشْری بن عبداللّه رومی از وی حدیث نقل کرده اند.
[۸] خطیب بغدادی، ج۱۰، ص۴۶۰.
[۹] خطیب بغدادی، ج۱۱، ص۳۲.

خطیب بغدادی با ذکر دلایلی وی را جاعل حدیث معرفی کرده
[۱۰] خطیب بغدادی، ج۱۰، ص۴۶۱ـ۴۶۲.
اما ابن جوزی ضمن رد دلایل او، ایراد چنین اتهاماتی را ناشی از تعصب خطیب به مذهب خویش، زیاده روی او در حق پیروان دیگر مذاهب و کینه نسبت به حنبلیان دانسته است.
[۱۱] خطیب بغدادی، ج۱۴، ص۲۸۴ـ ۲۸۵.

شرح حال نویسان، ابوعلی بن ابی موسی و ابوالحسین بن هرمز و عمربن حسین خِرَقی
[۱۲] مجیرالدین عبدالرحمان بن محمد حنبلی.
را از همنشینان و مصاحبان وی معرفی کرده اند.
[۱۳] ابن ابی یعلی، طبقات الحنابلة، ج۲، ص۱۳۹، ج ۲، بیروت: دارالمعرفه، (بی تا).
[۱۴] مجیرالدین عبدالرحمان بن محمد حنبلی، ج۲، ص۲۸۸.




تمیمی در فقه و اصول فقه، از جمله در خلاف و فرایض (ارث)، تصنیفاتی داشته ولی حتی نامی از این آثار به ما نرسیده است.
[۱۵] ابن ابی یعلی، طبقات الحنابلة، ج۲، ص۱۳۹، ج ۲، بیروت: دارالمعرفه، (بی تا).
[۱۶] ابن کثیر، البدایة و النهایة فی التاریخ، ج۱۱، ص۲۹۸، بیروت: دارالفکر العربی، (بی تا).
[۱۷] ابن تغری بردی، النجوم الزاهرة فی ملوک مصر و القاهرة، ج۴، ص۱۴۰، قاهره (۱۳۸۳/ ۱۹۶۳).




تمیمی در ذیقعدة ۳۷۱ درگذشت.
مدفنِ او در باب حرب بغداد در نزدیکی مقبرة احمدبن حنبل است.
[۱۸] ابن ابی یعلی، طبقات الحنابلة، ج۲، ص۱۳۹، ج ۲، بیروت: دارالمعرفه، (بی تا).
[۱۹] مجیرالدین عبدالرحمان بن محمد حنبلی، ج۱، ص۱۱۵.
[۲۰] مجیرالدین عبدالرحمان بن محمد حنبلی، ج۲، ص۳۲۲.
[۲۱] مجیرالدین عبدالرحمان بن محمد حنبلی، ج۲، ص۳۳۶.




(۱) ابن ابی یعلی، طبقات الحنابلة، ج ۲، بیروت: دارالمعرفه، (بی تا).
(۲) ابن تغری بردی، النجوم الزاهرة فی ملوک مصر و القاهرة، قاهره (۱۳۸۳/ ۱۹۶۳).
(۳) ابن جوزی، المنتظم فی تاریخ الملوک والامم، چاپ محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت ۱۴۱۲/۱۹۹۲.
(۴) ابن کثیر، البدایة و النهایة فی التاریخ، بیروت: دارالفکر العربی، (بی تا).
(۵) مجیرالدین عبدالرحمان بن محمد حنبلی.
(۶) المنهج الاحمد فی تراجم اصحاب الامام احمد، ج ۲، چاپ ریاض عبدالحمید مراد، بیروت ۱۹۹۷.
(۷) خطیب بغدادی.
(۸) صفدی.
(۹) کحّاله.


 
۱. ابن جوزی، المنتظم فی تاریخ الملوک والامم، ج۱۴، ص۲۸۴، چاپ محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت ۱۴۱۲/۱۹۹۲.
۲. صفدی، ج۱۸، ص۴۷۰.
۳. کحاله، ج۵، ص۲۴۴.
۴. ابن ابی یعلی، طبقات الحنابلة، ج۲، ص۱۳۹، ج ۲، بیروت: دارالمعرفه، (بی تا).
۵. ابن جوزی، المنتظم فی تاریخ الملوک والامم، ج۱۴، ص۲۸۴، چاپ محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت ۱۴۱۲/۱۹۹۲.
۶. مجیرالدین عبدالرحمان بن محمد حنبلی، ج۲، ص۲۷۴ـ ۲۷۵.
۷. مجیرالدین عبدالرحمان بن محمد حنبلی، ج۲، ص۲۸۸.
۸. خطیب بغدادی، ج۱۰، ص۴۶۰.
۹. خطیب بغدادی، ج۱۱، ص۳۲.
۱۰. خطیب بغدادی، ج۱۰، ص۴۶۱ـ۴۶۲.
۱۱. خطیب بغدادی، ج۱۴، ص۲۸۴ـ ۲۸۵.
۱۲. مجیرالدین عبدالرحمان بن محمد حنبلی.
۱۳. ابن ابی یعلی، طبقات الحنابلة، ج۲، ص۱۳۹، ج ۲، بیروت: دارالمعرفه، (بی تا).
۱۴. مجیرالدین عبدالرحمان بن محمد حنبلی، ج۲، ص۲۸۸.
۱۵. ابن ابی یعلی، طبقات الحنابلة، ج۲، ص۱۳۹، ج ۲، بیروت: دارالمعرفه، (بی تا).
۱۶. ابن کثیر، البدایة و النهایة فی التاریخ، ج۱۱، ص۲۹۸، بیروت: دارالفکر العربی، (بی تا).
۱۷. ابن تغری بردی، النجوم الزاهرة فی ملوک مصر و القاهرة، ج۴، ص۱۴۰، قاهره (۱۳۸۳/ ۱۹۶۳).
۱۸. ابن ابی یعلی، طبقات الحنابلة، ج۲، ص۱۳۹، ج ۲، بیروت: دارالمعرفه، (بی تا).
۱۹. مجیرالدین عبدالرحمان بن محمد حنبلی، ج۱، ص۱۱۵.
۲۰. مجیرالدین عبدالرحمان بن محمد حنبلی، ج۲، ص۳۲۲.
۲۱. مجیرالدین عبدالرحمان بن محمد حنبلی، ج۲، ص۳۳۶.



دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «تمیمی»، شماره۳۹۰۲.    






جعبه ابزار