• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

طبقه بندی علوم قرآنی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



طبقه بندی علوم قرآنی به تقسیم و طبقه بندی دانش‌های مربوط به قرآن اطلاق می‌شود.



درباره تقسیم علوم قرآنی و طبقه بندی آن‌ها دیدگاه‌های گوناگونی وجود دارد. رای برخی از صاحبنظران دور از مبالغه نیست. ابو بکر بن عربی ، علوم قرآنی را به تعداد کلمات آن (۷۷۴۵۰ یا ۷۷۸۰۷) می‌داند. جلال الدین سیوطی تعداد علوم قرآنی را به هشتاد رسانده است.


قطب الدین شیرازی علوم قرآنی را به دوازده نوع می‌رساند که عبارتند از:
۱. علم قرائت ؛ ۲. علم وقوف؛ ۳. علم لغات قرآن؛ ۴. علم اعراب؛ ۵. علم اسباب نزول ؛ ۶. معرفت ناسخ و منسوخ ؛ ۷. علم تاویل ؛ ۸. علم قصص؛ ۹. علم استنباط معانی قرآن؛ ۱۰. علم ارشاد و مواعظ و امثال؛ ۱۱. علم معانی ؛ ۱۲. علم بیان .


تقسیم دیگر برای علوم قرآنی:
۱. تاریخ قرآن؛
۲. علم رسم عثمانی؛
۳. شناخت مکی و مدنی؛
۴. علم شان نزول (اسباب نزول)؛
۵. شناخت ناسخ و منسوخ؛
۶. علم محکم و متشابه ؛
۷. تحدی ، اعجاز و تحریف ناپذیری قرآن؛
۸. تفسیر و تاویل ؛
۹. قرائت، تجوید و ترتیل ؛
۱۰. فقه قرآن یا احکام قرآن؛
۱۱. اعراب قرآن یا نحو و دستور زبان قرآن؛
۱۲. قصص قرآن؛
۱۳. غریب القرآن یا واژه شناسی قرآن؛
۱۴. ترجمه قرآن.


علوم قرآنی همه در یک رتبه و یک درجه از اهمیت قرار ندارند؛ تجوید، قرائت، رسم الخط ، شمارش حروف و شمارش آیات و سوره‌ها بیشتر به الفاظ و ظاهر قرآن می‌پردازد؛ تفسیر و معناشناسی الفاظ (غریب القرآن) بیشتر به معانی قرآن، و مجموعه این علوم بیشتر از عوارض ذاتی قرآن بحث می‌کنند. علومی مانند صرف ، نحو، معانی ، بیان ، بدیع، لغت ، فقه اللغه و اشتقاق نیز گرچه در زمره علوم قرآنی نیستند، ولی در پرتو تاثیر قرآن هستند و مجموعه آن‌ها از عوارض غیرذاتی قرآن بحث می‌کنند.
[۱] خرمشاهی، بهاء الدین، دانش نامه قرآن و قرآن پژوهی، ج۲، ص۱۴۷۸.
[۲] طالقانی، عبد الوهاب، علوم قرآن و فهرست منابع، ص۴۵-۶۰.
[۳] صالحی کرمانی، محمد رضا، درآمدی برعلوم قرآن، ص۳۴-۴۷.



۱. خرمشاهی، بهاء الدین، دانش نامه قرآن و قرآن پژوهی، ج۲، ص۱۴۷۸.
۲. طالقانی، عبد الوهاب، علوم قرآن و فهرست منابع، ص۴۵-۶۰.
۳. صالحی کرمانی، محمد رضا، درآمدی برعلوم قرآن، ص۳۴-۴۷.



فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «طبقه بندی علوم قرآنی».    



جعبه ابزار