• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ضمایر قرآن

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



ضمایر قرآن، الفاظ قرآنی جایگزین اسم را ضمایر قرآنی گویند.



«ضمیر» کلمه‌ای است که جای اسم می‌آید و فایده آن اختصار کلام و جلوگیری از تکرار اسم است.


ضمیر -که کوفیان به آن کنایه یا مکنی نیز می‌گویند- کلمه‌ای است که یا بر متکلم، دلالت می‌کند؛ مثل «انا» در (انی انا ربک…) یا بر مخاطب؛ مثل «انت» در (قلنا لا تخف انک انت الاعلی). یا بر غایب؛ مانند «هو» در (وهو الذی خلق السماوات والارض بالحق…).


ضمیر در تقسیمی دیگر یا بارز است یا مستتر.

۳.۱ - ضمیر بارز

ضمیر بارز آن است که صورتش در لفظ پیدا باشد؛ مانند: (لاقطعن ایدیکم وارجلکم من خلاف)؛ «حتما دستها و پاهای شما را از چپ و راست خواهم برید». در این آیه، ضمیر «کم» بارز است.

۳.۲ - ضمیر مستتر

ضمیر مستتر آن است که در لفظ نشانی از آن نباشد؛ مانند: (وانذر عشیرتک الاقربین)؛ «و خویشان نزدیکت را هشدار ده». ضمیر «انت» در فعل «انذر» مستتر است.
[۷] کمالی دزفولی، علی، قرآن ثقل اکبر، ص۲۳۹-۳۴۸.
[۸] بستانی، بطرس، محیط المحیط قاموس مطول للغة العربیة، ص۵۳۹.



ضمیر فصل؛
ضمیر شأن؛
ضمیر قصه؛
قواعد ضمایر.


۱. طه/سوره۲۰، آیه۱۲.    .
۲. طه/سوره۲۰، آیه۶۸.    .
۳. انعام/سوره۶، آیه۷۳.    .
۴. شعرا/سوره۲۶، آیه۴۹.    .
۵. شعراء/سوره۲۶، آیه۲۱۴.    .
۶. سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، الاتقان فی علوم القرآن، ج۲، ص۳۳۴-۳۴۴.    
۷. کمالی دزفولی، علی، قرآن ثقل اکبر، ص۲۳۹-۳۴۸.
۸. بستانی، بطرس، محیط المحیط قاموس مطول للغة العربیة، ص۵۳۹.



فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «ضمایر قرآن».    



جعبه ابزار