ضبّ (مفردا‌ت‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ضَبّ (به فتح ضاد و تشدید باء) به معنای سوسمار و
ضَباب (به فتح ضاد) به معنای شبنم از
واژگان نهج البلاغه است که
حضرت علی (علیه‌السلام) درباره
خفاش و در ملامت یارانش از این واژه استفاده نموده است.
ضَبّ به معنای سوسمار آمده است. جمع آن
ضِبَاب است.
ضَباب به معنای
شبنم و
مه آمده است.
• امام (صلوات‌الله‌علیه) در ملامت یارانش فرموده است:
«كُلَّما أَطَلَّ عَلَيْكُمْ مَنْسِرٌ مِنْ مَنَاسِرِ أَهْلِ الشَّامِ أَغْلَقَ كُلُّ رَجُل مِنْكُمْ بَابَهُ، وَانْجَحَرَ انْجِحَارَ الضَّبَّةِ في جُحْرِهَا» «هر وقت لشکری از لشکریان شام بر شمار روی می‌آورد، هر کس از شما درش را بسته و در خانه می‌خزد مانند خزیدن سوسمار به سوراخش.»
• امام (صلوات‌الله‌علیه) در ملامت یارانش در صفین فرموده است:
«وَكَأَنِّي أَنْظُرُ إِلَيْكُمْ تَكِشُّونَ كَشِيشَ الضِّبَابِ: لاَ تَأْخُذُونَ حَقّاً، وَلاَ تَمْنَعُونَ ضَيْماً» «گویا شما را می‌بینم که مانند پوست‌های سوسماران صدا می‌کنید، نه حقی را می‌گیرید و نه ظلمی را دفع می‌کنید.» کشیش صدای پوست‌های سوسماران است به وقت ازدحام و کشیش
افعی صدای کشیدن آن در زمین است.
• امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره خفاش فرموده است:
«وَدَخَلَ مِنْ إِشْرَاقِ نُورِهَا عَلَى الضِّبَابِ فِي وِجَارِهَا» «چون نور
آفتاب بر سوسمارها در سوراخ‌شان تابید او چشم‌های خود را می‌بندد.»
این ماده سه بار در «
نهج البلاغه» آمده است.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «ضب»، ج۲، ص۶۵۶.
