شرح ابن طولون على ألفية ابن مالك (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«شرح ابن طولون علی ألفیة ابن مالک»، تألیف محمد بن علی بن طولون دمشقی است.
«شرح ابن طولون علی ألفیة ابن مالک»، تألیف محمد بن علی بن طولون دمشقی (متوفی ۹۵۳ ق)، از جمله شروح ارزشمند بر کتاب الفیه ابن مالک است که با تحقیق و پاورقی عبدالحمید جاسم محمد فیّاض کبیسی، در دو جلد منتشر شده است.
شارح، انگیزه نگارش
کتاب را پاسخ به درخواست برخی دوستان در نگارش شرح الفیه دانسته است.
ابن مالک اندلسی با تلخیص منظومه مفصل خود، «الکافیة الشافیة»، کتاب «الألفیة» را تألیف نمود و در آن مهم‌ترین قواعد عربی را ارائه کرد. این کتاب را معاصرین وی تا عصر حاضر شرح و تحلیل نموده‌اند. از آن جمله، ابن طولون در این اثر خود، کتاب الفیه را شرح و تبیین کرده است. وی برای توضیح اجمالی که در
اشعار ابن مالک وجود دارد، به شروح معروف مراجعه و اقوال مختلف را گردآوری نموده است. وی همچنین با پی‌گیری اقوال مختلف و با اسلوبی صحیح و عباراتی روشن به نقد و بررسی آنها پرداخته است.
شیوه نگارش کتاب بدین ترتیب است که ابتدا با عبارت «ثم قال رحمه الله تعالی» یک یا دو بیت از اشعار الفیه را ذکر کرده و سپس به شرح آن پرداخته است.
محقق اثر نیز کارهایی را بر روی این متن انجام داده که از آن جمله است: نگارش نص کتاب، مطابق با قواعد املائی معاصر همراه با ضبط شکل اولیه آن؛ تصحیح تحریفات یا خطاها و افتادگی‌های آن با مراجعه با کتب مؤلف و شروح دیگر الفیه؛ توثیق آراء و اقوال کتاب به راه‌های علمی متعارف؛ تعیین صاحبان آراء و اقوالی که مؤلف مشخص ننموده و به عبارات «قیل» و مانند آن بسنده کرده است؛ استخراج شواهد قرآنی به
قرائات متعدد آن و ضبط آن به شکلی که موافق با قرائتی است که به آن استشهاد شده است؛ استخراج
احادیث شریف نبوی و اشاره به اماکن وجود آنها در کتب نحو؛ استخراج آثار
صحابه از مصادر مورد
اعتماد؛ استخراج امثال
عرب و اقوال مأثوره از منابع معتبر؛ استخراج شواهد شعری و رجز از دواوین شعراء؛ وضع عناوین ابواب کتاب؛ ذکر شرح حال
اعلام با ذکر منبع آن؛ معرفی قبائل، اماکن و شهرهای غیر معروفی که در کتاب آمده است و ذکر فهارس متعدد در انتهای جلد دوم کتاب.
نرم‌افزار ادبيات عرب، مرکز تحقيقات کامپيوتري علوم اسلامي.
