• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

سور قضایا

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



سور قضایا یکی از اصطلاحات به‌کار رفته در علم منطق بوده و به معنای الفاظ بیان‌گر کمّیّت موضوع قضیه حملیه، یا کمّیّت احوال و ازمان اتصال یا انفصال مقدّم و تالی است.



دسته‌ای از قضایا همراه سور هستند که به آنان قضیه محصوره گفته می‌شود. «سور» در لغت به معنای دیوار دور شهر است و در اصطلاح اهل منطق، لفظی است که دلالت بر کمیت و مقدار (کلیت و جزئیت) افراد موضوع کند؛ مانند: کلّ، بعض و….


درباره دلیل نام‌گذاری لفظ دالّ بر کمّیّت به «سور» چنین گفته شده: همان‌گونه که دیوار دور شهر، تمام شهر را در بر می‌گیرد، این قبیل الفاظ نیز همه افراد موضوع یا بعضی از آنها را فرا می‌گیرد و آن را محدود و محصور می‌کند. به همین سبب این قضایا را «محصوره» یا «مسوره» می‌گویند.
[۴] خوانساری، محمد، منطق صوری، ص۳۶.



سور در قضایای حملیه بر تعداد و کلی یا جزئی‌ بودن افراد موضوع دلالت دارد؛ مثلاً لفظ کلّ در «کل انسان حیوان» نشان می‌دهد که هر فردی از افراد انسان حیوان است، اما در قضایای شرطیه بر کمّیّت احوال و زمان‌ها دلالت دارد؛ مانند: هر زمانی که آفتاب طلوع کند پس روز موجود است.
[۵] فرصت شیرازی، میرزا محمد، اشکال ‌المیزان، ص۴۸.
[۶] شیرازی، قطب‌الدین، درة التاج (منطق)، ص۵۹.
[۷] مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۱۵۸.



در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:

• خوانساری، محمد، منطق صوری.
• شیرازی، قطب‌الدین، درة التاج (منطق).
• مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد.
• فرصت شیرازی، میرزا محمد، اشکال‌ المیزان.
مظفر، محمدرضا، المنطق.    
سبزواری، ملاهادی، شرح المنظومة.    
خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس.    
مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه.    


۱. خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس، ص۸۳.    
۲. مظفر، محمدرضا، المنطق، ص۱۶۱.    
۳. سبزواری، ملاهادی، شرح المنظومة، ص۲۴۴.    
۴. خوانساری، محمد، منطق صوری، ص۳۶.
۵. فرصت شیرازی، میرزا محمد، اشکال ‌المیزان، ص۴۸.
۶. شیرازی، قطب‌الدین، درة التاج (منطق)، ص۵۹.
۷. مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۱۵۸.
۸. مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه، ص۲۶۸.    



پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «سور قضایا»، تاریخ بازیابی۱۳۹۶/۱/۱۷.    



جعبه ابزار