• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

سالبه جزئیه با سالبه کلیه شکل دوم

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



سالبه جزئیه با سالبه کلیه شکل دوم، یکی از ضروب عقیم شکل دوّم قیاس اقترانی است.



برای قیاس اقترانی به حسب کیفیت انتساب حد وسط آن به دو حد دیگرش چهار صورت متصور است. هر یک از این صور را «شکل» می‌گویند؛ بنابراین، شکل عبارت است از هیئتی که از کیفیت ارتباط حد وسط با دو حد دیگر (اصغر و اکبر) در دو مقدمه قیاس از لحاظ موضوع یا محمول‌ بودن حاصل می‌شود و اشکال قیاس اقترانی حملی، چهارتاست.


هرگاه چند قضیه (صغرا و کبرا) را برای رسیدن به نتیجه‌ای تالیف کنند این تالیف را «اقتران» و هر یک از هیئت‌های حاصل از تالیف را (به لحاظ کلّی یا جزئی‌ بودن و موجبه یا سالبه‌ بودن صغرا و کبرا) «ضرب» یا «قرینه» می‌نامند.
در هر شکلی از اشکال چهارگانه قیاس اقترانی، صغرا یا موجبه است یا سالبه و هر کدام یا کلیه است یا جزئیه. کبرا هم به همین منوال است و از ضرب چهار صورت صغرا در چهار صورت کبرا شانزده ضرب و قرینه حاصل می‌شود، ولی چون برای انتاج هر شکلی شرایطی معتبر است، از این‌رو برخی از آن ضروب، منتج و برخی از آنها عقیم و غیر منتج‌اند.


یکی از ضروب عقیم شکل دوّم آن است که صغرای قیاس، سالبه جزئیه و کبرا، سالبه کلیه باشد. دلیل عقیم‌ بودن، فقدان یکی از شرایط عمومی قیاس، یعنی سالبه‌ نبودن دو مقدمه است. البته یکی از شرایط اختصاصی انتاج شکل دوّم، یعنی اختلاف دو مقدمه در کیف نیز به همین شرط برمی‌گردد.
[۵] فرصت شیرازی، میرزا محمد، اشکال ‌المیزان، ص۱۱۵-۱۱۶.



در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:

• فرصت شیرازی، میرزا محمد، اشکال‌ المیزان.
مظفر، محمدرضا، المنطق.    
خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس.    
مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه.    


۱. مظفر، محمدرضا، المنطق، ص۲۴۷.    
۲. مظفر، محمدرضا، المنطق، ص۲۴۹.    
۳. مظفر، محمدرضا، المنطق، ص۲۵۰.    
۴. خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس، ص۱۹۸-۲۰۰.    
۵. فرصت شیرازی، میرزا محمد، اشکال ‌المیزان، ص۱۱۵-۱۱۶.
۶. مظفر، محمدرضا، المنطق، ص۲۵۱-۲۵۲.    
۷. مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه، ص۴۱۶.    
۸. مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه، ص۴۳۲.    



پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «سالبه جزئیه با سالبه کلیه شکل دوم»، تاریخ بازیابی۱۳۹۶/۱/۱۵.    



جعبه ابزار