رسم المصحف العثمانی (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
رسم المصحف العثمانی، تالیف دکتر
عبد الفتاح شلبی کتاب رسم الخط مصحف عثمانی و قرائت‌های مختلف آن است.
مؤلف: دکتر عبد الفتاح شلبی کتاب پیرامون یکی از موضوعات علوم قرآنی، یعنی رسم الخط
مصحف عثمانی و قرائت‌های مختلف آن نوشته شده است. نویسنده در این کتاب ابتدا دو واژه «
رسم » و «
مصحف » را معنی نموده، آنگاه به حروفی که در مصحف عثمانی حذف و یا تغییر شکل داده می‌شوند پرداخته و در ادامه نظریه
گلدزیهر مستشرق معروف را در باب قرائت‌ها مطرح نموده و از طرق مختلف و با ادله متعدد به آن پاسخ داده و نظریه آن را مردود اعلام می‌نماید. در حقیقت این کتاب در راستای پاسخ به شبهه این مستشرق نوشته شده که بدنبال آن مباحثی را پیرامون رسم الخط مصحف عثمانی به دنبال خود آورده است وی در بخشی از کتاب، استشهاد برخی از علماء نحو را برای موضوعات نحوی از آیات
قرآن و استفاده نمودن آنها برای اثبات ادعای خود در مسائل نحوی را دلیلی بر این می‌داند که اختلاف در قرائت‌ها امری عادی بوده است و در پایان نتیجه می‌گیرند که قرائت قرآن
سنت و روشی است که در آن به سماع از بزرگان و نیز روایت‌های معروف رجوع می‌شود و از طرف دیگر هیچ رابطه بین قرائت‌ها و خالی بودن مصاحف از نقطه و شکل (اعراب) وجود ندارد.
کتاب از طرف مؤلف فصل بندی نشده است ولی مطالب آن را می‌توان به یک مقدمه و ده فصل تقسیم بندی نمود که فهرست موضوعات آن به قرار زیر است:
رسم المصحف شامل: مراد از رسم چیست، و از مصحف چه چیزی اراده می‌کنند
، گلدزیهر و قرائت‌ها، شواهد تاریخی در جواب گلدزیهر، قرائت‌هایی که از نظر لغت صحیح هستند و لیکن قرائت نشده‌اند، الفاظی که دارای قرائت‌های مختلف هستند
بلاغت و
اعجاز دارند، رسم الخط مصحف و جایگاه نحویون و قاریان نسبت به آن، بررسی و ارزش گذاری آراء و نظریات نحویون، اختیار قرائت در نزد
فراء ، حقائق مهم و بزرگی در بحث رسم الخط مصحف عثمانی و ملحقات بحث
۱- در فصل اول: پس از تعریف واژه‌های «رسم» و «مصحف» کسانی که در زمان
پیامبر -صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم -اقدام به جمع نمودن قرآن کرده‌اند را نام می‌برد.
۲- در همین فصل، مواردی از حروف را که در مصحف‌ها حذف و نوشته نمی‌شوند را با ذکر آیات آنها بیان می‌نماید.
۳- در فصل سوم: نظر مستشرق معروف بین
گلدزیهر را که در کتاب مذاهب اسلامی خود پیرامون قرائت‌ها بیان نموده مبنی بر اینکه علت اختلاف قرائت‌ها، خالی بودن خط عربی از نقطه و شکل می‌باشد را ذکر و بررسی نموده و اشکالات آن را بیان و این نظریه را مردود می‌شمارد.
۴- در فصل پنجم: بحث می‌کند از اینکه بعضی از کلمات در قرآن به قرائت‌های مختلف (اشکال مختلف) خوانده می‌شود مانند کلمه «ساحر» که
سحر و یا سحار و... خوانده می‌شود که هر کدام در جای خود نشانه
بلاغت و
فصاحت و در نتیجه بیانگر وجهی از اعجاز قرآن است.
۵- در فصل دهم: ملحقات بحث متابعت از مصحف امام را مطرح نموده مبنی بر اینکه آیا در نوشتن کلمات از آن متابعت کردن لازم است یا خیر؟
آنگاه اقوال علماء را در این باره همراه با ادله آنها ذکر، و در پایان قول به التزام را می‌پذیرند.
کتاب یک جلد، متن آن عربی و دارای ۱۲۸ صفحه می‌باشد و مشخصات آن به قرار زیر است: ۱- نوع کاغذ: اعلا ۲- چاپ: کامپیوتری ۳- جلد: شومیز ۴- چاپ: چهارم ۵- تاریخ انتشار: ۱۴۱۹ هجری قمری ۶- ناشر: انتشارات مکتبة وهبة- مصر، قاهره ۷- دارای فهرست: الف: مطالب کتاب ب: منابع و مآخذ ج: اعلام و اشخاص ۸- دارای تصاویری از نامه حضرت محمد صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم به پادشاه مصر و مصحف‌هایی که خالی از نقطه و شکل (اعراب) می‌باشند ۹- نام کتاب: رسم المصحف العثمانی ۱۰- نام مؤلف:
عبد الفتاح شلبی.
نرم افزار مشکاة الانوار، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
