رؤیت بهشت (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بر طبق
آیات شریفه
قرآن کریم پیامبر اسلام پاره اى از آيات و نشانه هاى بزرگ پروردگارش را در
شب معراج ديدند.
رؤیت و مشاهده پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم از بهشت ماوی، در
معراج:
•«ولقد رءاه نزلة اخری:و بار ديگر نيز او را مشاهده كرد،»
كلمه" نزلة" به معناى يك دفعه نزول است، و معناى آن نزول واحد است، و اين
آیه دلالت مى كند بر اينكه از اين آيه به بعد مى خواهد از يك نزول ديگر غير آن نزولى كه در آيات سابق حكايت شده بود خود خبر دهد.و با در نظر داشتن اينكه مفسرين
فاعل " رآه" را
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) دانسته و ضمير مفعولى در آن را به
جبرئیل برگردانده اند، قهرا منظور از" نزلة" نازل شدن جبرئيل بر آن جناب خواهد بود، نازل شدنش براى اينكه آن جناب را به معراج ببرد.
شیخ طبرسی در تفسیر این آیه نوشته است:پيامبر اسلام (ص) جبرئيل را بار ديگر كه بر او نازل شده بود در حال نزول به همان صورتى كه آفريده شده است ديده بود، كه حضرت پيامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) جبرئيل را بصورت اصلى دو مرتبه ديده است.
•«عند سدرة المنتهی:نزد «سدرة المنتهى»،»
جمله" عِنْدَ سِدْرَةِ الْمُنْتَهى"
ظرف براى رؤيت است، نه براى نازل شدن، و مراد از رؤيت هم رؤيت آن جناب است جبرئيل را به صورت اصليش. و معناى جمله اين است كه: جبرئيل يك بار ديگر به صورت اصليش در برابر رسول خدا (ص) در آمد، تا به معراجش ببرد، و اين جريان كنار
سدرة المنتهی واقع شد.كلمه" سدر" به معناى جنس
درخت سدر، و كلمه" سدرة" به معناى يك درخت سدر است، و كلمه" منتهى"- گويا- نام مكانى است، و شايد مراد از آن، منتهاى آسمانها باشد به دليل اينكه مى‌فرمايد: جنت ماوى پهلوى آن است، و ما مى‌دانيم كه جنت ماوى در آسمانها است، چون در آيه فرموده:" وَ فِي السَّماءِ رِزْقُكُمْ وَ ما تُوعَدُونَ"
و اما اينكه اين درخت سدره چه درختى است؟ در كلام خداى تعالى چيزى كه تفسيرش كرده باشد نيافتيم، و مثل اينكه بناى خداى تعالى در اينجا بر اين است كه به طور مبهم و با اشاره سخن بگويد، مؤيد اين معنا جمله" إِذْ يَغْشَى السِّدْرَةَ ما يَغْشى"
است، كه در آن سخن از مستورى رفته است، در
روایات هم
تفسیر شده به درختى كه فوق
آسمان هفتم قرار دارد، و اعمال بندگان خدا تا آنجا بالا مى رود.
در
مجمع البیان در ذیل این آیه چنین آمده است:
حضرت محمد (ص) جبرئيل (ع) را ديد در حالتى كه جبرئيل كنار سدرة المنتهى بود، و سدره درختى است بالاى آسمان هفتم در طرف راست
عرش كه دانش هر فرشته اى به آن منتهى مي شود و اين از كلبى و مقاتل روايت شده است.و از
ابن عباس و ضحاك نقل شده است كه سدرة المنتهى چيزى است كه آنچه از
زمین به آسمان مي رود منتهاى معراجش آنجاست و آنچه از آسمان از فرمان الهى مى آيد به آنجا منتهى مي گردد.بعضى هم گفته اند:
ارواح شهدا تا آنجا بالا مي روند.بعضى گفته اند: آنچه از بالاى سدرة المنتهى نازل مي گردد در سدرة قرار مى گيرد و سپس از آنجا تحويل گرفته مي شود، و نيز آنچه كه از ارواح به معراج ميرود سدره نهايت معراج آنان است و از آنجا تحويل گرفته مي شود.و منتهى بمعنى محل پايان يافتن است، و اين درخت چون پايان عروج-
فرشتگان است سدره به آن اضافه شده است.و از مقاتل نقل شده است كه سدرة المنتهى همان درخت معروف (
طوبی) است.و نيز گفته شده است كه (سدره) درخت
نبوّت است.
•«عندها جنة الماوی:كه «جنت المأوى» در آنجاست!»
بهشتى كه مؤمنين براى هميشه در آن منزل مى كنند، چون بهشت ديگرى هست موقت، و آن
بهشت برزخ است كه مدتش تا
روز قیامت تمام مى شود، و" جنت ماوى" بعد از قيامت است. هم چنان كه فرموده:" فَلَهُمْ جَنَّاتُ الْمَأْوى نُزُلًا بِما كانُوا يَعْمَلُونَ"
، و نيز فرموده:" فَإِذا جاءَتِ الطَّامَّةُ الْكُبْرى ... فَإِنَّ الْجَنَّةَ هِيَ الْمَأْوى"
، و اين جنت الماوى به طورى كه آيه ۲۲
سوره ذاریات دلالت مى كرد، در آسمان واقع است.
ولى بعضى از مفسرين آن را به جنت برزخى تفسير كرده اند.
از
ابن عباس نقل شده است كه جنة المأوى بهشتى است كه
جبرئیل و ديگر فرشتگان در آن سكونت دارند.
•«لقد رای من ءایـت ربه الکبری:او پاره اى از
آیات و نشانه هاى بزرگ پروردگارش را ديد!»
" كلمه" من" تبعيض را مى رساند، و معناى آيه اين است كه:
سوگند مى خورم كه او بعضى از آيات پروردگارش را ديد، و با ديدن آنها مشاهده پروردگارش برايش تمام شد. چون مشاهده
خدا به
قلب با مشاهده آيات او دست مى‌دهد، زيرا آيت بدان جهت كه آيت است به جز صاحب آيت را
حکایت نمى‌كند، و از خودش هيچ حكايتى ندارد، و گرنه از جهت خودش اگر حكايت كند ديگر آيت نمى‌شود. و اما ديدن
ذات متعاليه حق بدون
حجاب، يعنى بدون وساطت آيت، امرى است
محال، هم چنان كه خودش فرمود:" وَ لا يُحِيطُونَ بِهِ عِلْماً"
اين آيات نشانه هاى بزرگى از
قدرت الهى بود كه حضرت در آن
شب مشاهده فرمود، مانند سدرة المنتهى، و قيافه جبرئيل (علیه‌السلام) و ديدن آن در حالتى كه داراى ششصد بال بود كه با پرهاى خود
افق را پوشانده بود، و اين معنى از مقاتل و
ابن زید و
جبائی نقل شده است، و (من) در اينجا بمعنى تبعيض آمده است يعنى: برخى از آيات پروردگارش را ديد.از
ابن مسعود نقل شده است كه حضرت يكى از فرشهاى سبز رنگ بهشت را مشاهده نموده است كه تمام افق را پوشانده بود.و از ابن عباس نقل شده است كه حضرت رسول (ص) خداوند را با
چشم دل ديده است،بنا بر اين معنى ممكن است منظور اين باشد كه آن حضرت با ديدن آيات پروردگار بر يقينش افزوده شد.
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۶، ص۵۳۱، برگرفته از مقاله «رؤیت بهشت».
