• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

دلالت ایجادی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



‌دلالت ایجادی به معنی احضار معنا از طریق احضار مصداق خارجی نزد مخاطب است.



دلالت ایجادی، مقابل دلالت حکایی بوده و عبارت است از اخطار ( خطور دادن ) صورت معنا در ذهن از طریق ایجاد معنا در خارج به وسیله احضار مصداق آن نزد مخاطب، مانند آن که برای تفهیم معنای شیر به مخاطب ( احضار معنای شیر در ذهن او ) به جای آن که لفظ " اسد " بکار برده شود تا از طریق آن وی به معنا منتقل گردد، خود شیر درنده را نزد او حاضر نمایند.


در دلالت ایجادی، معنا به صورت مباشری و بدون واسطه صورت دیگری در ذهن مخاطب حاضر می‌شود؛ یعنی قوام آن بر تلازم تکوینی ، بین احساس شیء حاضر در نزد مخاطب و حضور صورت آن در ذهن است و به همین دلیل احتیاج به جعل ندارد. این نوع دلالت وسیله اولی و طبیعی کسب معلومات در حیات انسان است؛ یعنی اولین دلالتی که معلومات را به ذهن انسان وارد می‌کند، همین نوع دلالت است.


میان دلالت ایجادی و دلالت حکایی تفاوت هایی وجود دارد:
۱ ـ در دلالت حکایی ذهن انسان، به صورت مباشری و بدون واسطه به معنا منتقل نمی‌شود، بلکه احتیاج به صورت ذهنی دیگری ( صورت لفظ ) دارد تا به کمک آن به معنا منتقل شود؛ اما در دلالت ایجادی، معنا بدون واسطه صورت دیگری در ذهن حاضر می‌شود؛
۲ ـ در دلالت ایجادی، فقط امور جزئی به ذهن آمده و تصور می‌شود، چون کلی در خارج یافت نمی‌شود؛ به خلاف دلالت حکایی که در آن، امور کلی هم متصور است.


۱. بحوث فی علم الاصول، صدر، محمد باقر، ج۱، ص۱۴۳-۱۴۴.    



فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۴۵۷، برگرفته از مقاله «دلالت ایجادی».    






جعبه ابزار