• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

دایی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



مقالات مرتبط: خال (مفردات‌قرآن).

دایى به برادر مادر گفته می شود.



از آن در بابهاى تجارت، نکاح، اطعمه و اشربه و ارث نام برده‌اند.


انسان مى‌تواند مالک دایى خود- كه برده است- گردد، گرچه مکروه است
دایى محرم انسان است؛ بنابر این، ازدواج با او جایز و صحیح نیست؛ هرچند با واسطه باشد، مانند دایى پدر یا مادر. در این حکم فرقى بین دایى نسبى و رضاعی نیست.
و در انتخاب همسر به توجه به صفات داییِ زنی که اختیار می‌گردد توصیه شده است. امام خمینی در تحریرالوسیله می‌نویسد: سزاوار است که انسان به آن اهتمام بورزد، این است که در صفات کسی که می‌خواهد با او ازدواج نماید، دقت کند، که از پیغمبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) است: «برای نطفه‌هایتان اختیار کنید پس به‌درستی که دایی‌ یکی از همخواب‌ها است». و در خبر دیگر است: «برای نطفه‌های خود اختیار کنید پس به‌درستی که فرزندان شبیه دایی‌ها می‌باشند». دیگر این‌که به‌غیراز پدر و جد پدری کسان دیگر مثل «مادر و جد مادری ولو از طرف مادر پدر - به اینکه مثلاً پدر مادر پدر باشد - و برادر و عمو و دایی‌ و اولاد ایشان، بر آن‌ها (صغیر و صغیره و دیوانه‌) ولایت ندارند.» بنابراین «عقدی که از غیر وکیل و ولیّ صادر شده «فضولی» نامیده می‌شود و با اجازه صحیح می‌شود؛ چه از دو طرف فضولی باشد، یا ازیک‌طرف؛ و چه مورد عقد، صغیر باشد یا کبیر؛ و چه عقدکننده خویشاوند مورد عقد باشد؛ مانند برادر و عمو و دایی‌، یا بیگانه باشد.»

۲.۱ - نفقه دایی

نفقه دایى بر انسان واجب نیست، هرچند مستحب است.

۲.۲ - عدم وجوب قضا نماز برادرزاده بر دایی

بر ولیّ میّت که پسر بزرگ‌تر باشد، واجب است نمازهای پدرش را که به‌خاطر عذری از قبیل خواب و فراموشی و مانند این‌ها فوت شده، قضا نماید. و بر دخترها و بر غیر پسر بزرگ‌تر از میان پسران و بر بقیه خویشان، حتی مردها مثل پدر و برادر و عمو و دایی‌ واجب نیست، اگرچه وجوب قضا بر مردهایشان احوط (استحبابی) است.

۲.۳ - عدم شراکت با خواهر زاده در وقف بر طبقات

اگر وقف ترتیبی باشد، کیفیت آن تابع چیزی است که واقف قرار داده، گاهی ترتیب را بین طبقه سابق و طبقه بعدی قرار می‌دهد و در این صورت الاقرب فالاقرب نسبت به واقف رعایت می‌شود و فرزند با پدرش و پسر برادر با عمو و عمه‌اش و پسر خواهر با دایی‌ و خاله‌اش شریک نمی‌شود.

۲.۴ - تصرفات از منزل دایی

خوردن از منزل دایى بدون اذن او در حدّ متعارف، بدون تباه كردن و علم نداشتن به ناخشنودى وى جایز است.

۲.۵ - ارث بردن دایی

دایى در ارث جزء طبقه سوم به شمار مى‌رود.
امام خمینی در تحریرالوسیله می‌نویسد: وارث، یا با «فرض» ارث می‌برد یا با «قرابت»، و مقصود از «فرض»، همان سهم مقدر و کسر معین‌شده‌ای است که خدای متعال آن را در کتاب کریمش نام برده است. و «اهل طبقه سوم از صاحبان انساب، دارای فرض نمی‌باشند.» پس اگر وارث میت منحصر به دایى او باشد، همه مال به او مى‌رسد و اگر متعدد باشند، مال به طور مساوى میان آنان تقسیم مى‌شود، مگر آنكه برخى پدری و مادری یا پدرى و برخى دیگر مادرى باشند، كه در این صورت، دایى مادرى، اگر یكى باشد یک ششم و اگر متعدد باشند یک سوم ارث مى‌برند و باقى مانده به دایى پدرى و مادرى میت مى‌رسد.
اگر دایى با دیگر افراد طبقه سوم جمع شود، بنابر مشهور دو سوم مال به عمو و عمه و یک سوم آن به دایى و خاله مى‌رسد كه به طور مساوى میانشان تقسیم مى‌گردد.



۱. جواهر الکلام ج۲۴،ص ۱۴۴- ۱۴۵    .
۲. جواهر الکلام ج۲۹،ص ۲۴۱.    
۳. جواهر الکلام ج۲۹،ص۳۰۹.    
۴. موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۲۵۵، کتاب النکاح، مسالة۱.    
۵. موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۲۷۳، کتاب النکاح، فصل فی اولیاء العقد، مسالة۱.    
۶. موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۲۷۶، کتاب النکاح، فصل فی اولیاء العقد، مسالة۱۳.    
۷. جواهر الکلام ج۳۱،ص ۳۶۸- ۳۷۱    .
۸. موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۲۳۸، کتاب الصلاة، القول فی صلاة القضاء، مسالة۱۶.    
۹. موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۷۹، کتاب الوقف، مسالة۵۱.    
۱۰. جواهر الکلام ج۳۶،ص ۴۰۶    .
۱۱. موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۴۰۲، کتاب المواریث، الامر الثالث فی السهام.    
۱۲. موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۴۰۳، کتاب المواریث، الامر الثالث فی السهام، مسالة۱.    
۱۳. جواهر الکلام ج۳۹،ص ۱۷۲ و ۱۸۱    .
۱۴. جواهر الکلام ج۳۹،ص۱۸۲    .



فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج‌۳، ص:۵۸۲    
ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر)    ، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی    






جعبه ابزار