• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

دائمه مطلقه با منتشره در شکل اول

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



دائمه مطلقه با منتشره در شکل اول، یکی از ضروب منتج قیاس مختلط در شکل اول است.



«قیاس مختلط» قیاسی است که صغرا و کبرای آن از قضایای موجهه ترکیب یافته باشد. یکی از ضروب منتج قیاس مختلط در شکل اول عبارت است از: اختلاط قضیه دائمه مطلقه (صغرا) با منتشره (کبرا). در ضروب منتج شکل اول، همه جا نتیجه از لحاظ جهت، تابع کبراست، مگر اینکه کبرا از قضایای وصفیه، یعنی مشروطه عامه یا خاصه و عرفیه عامه یا خاصه باشد که در این صورت نتیجه فی الجمله تابع صغراست، با این توضیح که گاهی نتیجه، عیناً تابع صغراست و گاهی جهت موجود در صغرا تجزیه و یک جزء آن به نتیجه منتقل می‌شود و گاهی مجموع حاصل از یک جزء از جهت صغرا و یک یا چند جزء از جهت کبرا به عنوان جهت در نتیجه می‌آید.
[۳] قطب‌الدین رازی، محمد بن محمد، شرح المطالع یا لوامع الاسرارفی شرح مطالع الانوار، ص۲۶۸.



برای تعیین موارد مزبور باید به سه قاعده رجوع کرد:
۱. قاعده اوّل: هر گاه کبرا، وصفیه بوده، صغرا مقیّد به لادوام باشد قید مزبور در نتیجه حذف می‌شود.
۲. قاعده دوّم: اگر کبرا، وصفیه بدون ضرورت، یعنی عرفیه عامه یا خاصه و صغرا مقیّد به ضرورت باشد، قید ضرورت درنتیجه حذف می‌شود، زیرا ضرورت صغرایی که کبرای آن خالی از ضرورت باشد به نتیجه سرایت نمی‌کند.
۳. قاعده سوّم: اگر کبرا وصفیه‌ای باشد که به لادوام مقیّد شده است؛ یعنی مشروطه خاصه یا عرفیه خاصه باشد، قید مزبور از کبرا به نتیجه منتقل می‌شود.
از آنجا که کبرای قیاس مرکب از دائمه مطلقه با دائمه مطلقه از قضایای وصفیه، یعنی مشروطه عامه یا خاصه و عرفیه عامه یا خاصه نیست، نتیجه از لحاظ جهت تابع کبرا، یعنی منتشره خواهد بود؛ مثال: هر انسانی دائماً ناطق است و هر ناطقی به طور ضرورت در یک وقتی متنفس است؛ پس هر انسانی به طور ضرورت در یک وقتی متنفس است.
[۴] قطب‌الدین رازی، محمد بن‌ محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه، ص۱۵۱.
[۵] مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۳۱۴.



در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:

• مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد.
• قطب‌الدین رازی، محمد بن‌ محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه.
حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید.    
خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس.    
• قطب‌الدین رازی، محمد بن محمد، شرح المطالع یا لوامع الاسرارفی شرح مطالع الانوار.
مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه.    


۱. خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس، ص۲۱۵-۲۲۲.    
۲. علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید، ص۱۰۷-۱۱۳.    
۳. قطب‌الدین رازی، محمد بن محمد، شرح المطالع یا لوامع الاسرارفی شرح مطالع الانوار، ص۲۶۸.
۴. قطب‌الدین رازی، محمد بن‌ محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه، ص۱۵۱.
۵. مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۳۱۴.
۶. مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه، ص۴۳۰.    



پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «دائمه مطلقه با منتشره در شکل اول»، تاریخ بازیابی۱۳۹۶/۱/۱۲.    




جعبه ابزار