خینکاین
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
خینکاین یکی از
اصطلاحات به‌کار رفته در
علم منطق بوده و کلمه‌ای اختصاری است که، بیانگر شرایط انتاج
شکل چهارم قیاس است.
اشکال چهارگانه
قیاس اقترانی هر یک شرایطی اختصاصی دارند که در واقع، شرط نتیجه دادن آنهاست.
شرایط شکل چهارم عبارت است از:
۱. اختلاف دو مقدمه در
ایجاب و
سلب؛
۲. کلی بودن یکی از دو مقدمه؛
این دو
شرط را برخی از منطقیان به صورت رمز و کلمه اختصاری «خَینکاین» در آورده‌اند. «خ» رمز اختلاف و «ین» رمز مقدمتین و «کاین» اشاره به کلیت یکی از دو مقدمه است. البته شرایط انتاج شکل چهارم در کلام منطقیان به دو صورت بیان شده است؛ یعنی به هر کدام از این دو صورت باشد منتج است:
۱. مَین کُغ، یعنی موجبه‌بودن هر دو مقدمه به اضافه کلیت صغرا که اگر مقدمتین هر دو موجبه بودند حتماً باید صغرا کلیت داشته باشد.
۲. خین کاین، یعنی اختلاف مقدمتین به ضمیمه کلیت یکی از آن دو.
در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:
• خوانساری، محمد، منطق صوری.
• مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد.
• تفتازانی، عبدالله بن شهاب‌الدين، الحاشیة علی تهذیب المنطق.
•
سبزواری، ملاهادی، شرح المنظومة.
پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «خینکاین»، تاریخ بازیابی۱۳۹۶/۱/۹.
