تفاوت خیار اشتراط با خیار شرط آن است که سبب ثبوت خیار اشتراط، تخلفمشروطٌ علیه از شرط و عدم وفا به آن است؛ در حالى که سبب خیار شرط، شرط کردن خیار در عقد است.
موضوع خیار اشتراط، هر عقد لازمى است که متضمن شرط یا شرایط صحیح و لازم الوفا بوده و مشروط علیه از وفا کردن به آن سر باز زده باشد. در این صورت براى مشروط له خیار ثابت مى‌شود.
ثبوت خیار اشتراط با تخلفمشروط علیه از شرط، اتفاقى است؛ لیکن در اینکه وفا به شرط بر مشروط علیهواجب، و تخلف از آن گناه است یا نه، اختلاف است. بنابر قول به وجوب وفا، در اینکه به صرف عدم وفا، خیار ثابت مى‌شود یا تنها در صورت عدم امکان تحصیل شرط، حتّى با اجبار مشروط علیه بر وفا به شرط، از سوى حاکم، اختلاف است. برخى، مشروط له را در صورت عدم وفاى مشروط علیه به شرط، بین اجبار او به وفا در صورت امکان، و اعمال حقّ خیار (فسخ عقد) مخیر دانسته‌اند.
صحتشرطضمن عقد منوط به این امور است: مقدور باشد، مشروع باشد، داراى غرض عقلایى درخور اعتنا باشد، مخالف کتاب و سنّت نباشد، منافى مقتضاى عقد نباشد و معلوم باشد (نه مجهول و مبهم)
