• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حق اقرار به نسب

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



از جمله حقوق کودک بعد از ولادت، آن است که پدر نسبت به فرزندی او اقرار و اعتراف نماید و آن را از خود بداند و سرپرستی او را بپذیرد. نفی ولد از نظر شرع مقدّس اسلام عملی زشت و نکوهیده است و در برخی از مواقع حتّی موجب مجازات و تنبیه مدعی است.



شیخ طوسی در رابطه با حق اقرار به نسب می‌نویسد: «هنگامی که فرزند از همسر مردی که زن، فراش (فراش در لغت به معنی مفعول و چیزی که فرش قرار گرفته می‌باشد و هر یک از زن و مرد فراش دیگری است. و مقصود فقها از فراش، معنی کنایی آن است، یعنی مردی که با نکاح شرعی، زنی را به زوجیت خود در آورده است.) او بوده متولّد گردید، لازم است به آن اقرار نماید و نفی آن جایز نیست».

هم‌چنین شهید ثانی نگاشته است: «در صورتی که انتساب فرزند به‌زوج ممکن باشد، حکم می‌شود که فرزند او است و نفی آن جایز نیست، اعمّ از این‌که زنا از مادر تحقّق یافته باشد و یا خیر و اعمّ از این‌که گمان نفی فرزند از زوج به استناد قرائن غیرشرعی، وجود داشته باشد یا خیر، زیرا مقتضای ظواهر ادلّه شرعی، چنین است».
عبارات بسیاری از فقها نیز با اختلاف در تعبیر مانند آن‌چه ذکر شد، می‌باشد.
به هر حال پدر خانواده حقّ ندارد بدون دلیل، فرزند را از خود نفی نماید. این‌کار از نظر شرع مقدّس اسلام عملی زشت و نکوهیده است و در برخی از مواقع حتّی موجب مجازات و تنبیه مدعی است، زیرا علاوه بر این‌که حق فرزند مورد تعدّی و تجاوز قرار می‌گیرد، نسبت به مادر فرزند نیز اتّهام و اهانتی بس سنگین متوجّه می‌شود که امنیت و احترام محیط خانوادگی را خدشه‌دار می‌سازد و کانون خانواده را در معرض آسیب جدّی قرار می‌دهد.
[۱۲] محمدیان، بهرام، نگاهی دیگر به حقوق فرزندان از دیدگاه اسلام، ص۵۲.
[۱۳] وزیری، مجید، حقوق متقابل کودک و ولی در اسلام، ص۱۱۳.
از این‌رو در متون فقهی، مساله اثبات نسب فرزند و نهی از انکار نسب فرزند به پدر بسیار جدّی تلقّی شده و به تفصیل مورد بحث قرار گرفته است.


از پیامبر اعظم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نقل شده که فرموده است: هر مردی که فرزند خود را انکار کند در حالی که فرزند به او نگاه می‌کند (به او علاقمند است) خداوند چنین مردی را از رحمت خویش محروم می‌گرداند و در قیامت نزد همه آفریدگان از اوّلین و آخرین، رسوایش می‌سازد. «... وَ اَیُّمَا رَجُلٍ نَفَی نَسَبَ وَلَدِهِ وَ هُوَ یَنظُرُ اِلَیهِ احتَجَبَ اللهُ عَنهُ وَ فَضَحَهُ عَلی رُؤُسِ الخَلائِقِ مِنَ الاَوَّلینَ وَ اَلَاَخِریِنَ».

در حدیث دیگری از آن حضرت نقل شده که فرموده است: از جمله حقوق فرزند بر پدر آن است که نسبش را انکار ننماید. «مِن حُقُوقِ الوَلَدِ عَلَی والِدِهِ اَن لا یَجْحَدَ نَسَبَهُ».
[۱۶] متقی هندی، علی بن حسام‌الدین، کنز العمّال، ج۱۶، ص۴۷۳، ح۴۵۵۱۲.



۱. قیومی، احمد بن محمد، مصباح المنیر، ص۴۶۸.    
۲. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج۶، ص۳۲۷.    
۳. شیخ طوسی، محمد بن حسن، المبسوط، ج۵، ص۲۶۶.    
۴. بجنوردی، سیدحسن، القواعد الفقهیة، ج۴، ص۲۶.    
۵. شیخ طوسی، محمد بن حسن، النهایة، ص۵۰۵.    
۶. شهید ثانی، زین‌الدین بن علی، مسالک الافهام، ج۸، ص۳۸۱.    
۷. علامه حلی، حسن بن یوسف، تحریر الاحکام الشرعیة، ج۴، ص۱۵-۱۶.    
۸. فاضل هندی، محمد بن حسن، کشف اللثام، ج۷، ص۵۳۲-۵۳۳.    
۹. خوانساری، سیداحمد، جامع المدارک، ج۴، ص۴۴۳.    
۱۰. نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۳۱، ص۲۲۲.    
۱۱. فاضل لنکرانی، محمد، تفصیل الشریعة (کتاب النکاح)، ص۵۰۳.    
۱۲. محمدیان، بهرام، نگاهی دیگر به حقوق فرزندان از دیدگاه اسلام، ص۵۲.
۱۳. وزیری، مجید، حقوق متقابل کودک و ولی در اسلام، ص۱۱۳.
۱۴. محدث نوری، میرزاحسین، مستدرک الوسائل، ج۱۵، ص۴۴۰، ابواب اللعان، ح۵.    
۱۵. ابن جمهور، محمدعلی بن ابراهیم، عوالی اللئالی العزیزیة، ج۳، ص۴۱۸، باب اللعان، ح۱۹.    
۱۶. متقی هندی، علی بن حسام‌الدین، کنز العمّال، ج۱۶، ص۴۷۳، ح۴۵۵۱۲.



انصاری، قدرت‌الله، احکام و حقوق کودکان در اسلام، ج۱، ص۲۷۸-۲۷۹، برگرفته از بخش «گفتار دوّم:رعایت حق کودک در نسب و هویت»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۸/۸/۲۸.    






جعبه ابزار