• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حصر موصوف بر صفت (علوم قرآنی)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



حصر موصوف بر صفت، اختصاص شیء یا شخص یا امور معینی به صفت معین به طور حقیقی یا مجازی است.



از اقسام حصر، حصر موصوف بر صفت است.


حصر موصوف بر صفت بر دو قسم است:

۲.۱ - حصر حقیقی موصوف بر صفت

مانند: «ما زید الا کاتب»؛ یعنی زید غیر از کتابت صفتی ندارد. این نوع حصر بسیار کمیاب است؛ زیرا احاطه بر همه صفات یک شیء که یکی از آن‌ها ثابت شود و بقیه نفی شوند، ممکن نیست؛ و بر فرض امکان، بسیار بعید است که چیزی فقط یک صفت داشته و همه اوصاف را فاقد باشد. همچنین در قرآن مثالی برای آن نیست.

۲.۲ - حصر مجازی موصوف بر صفت

مانند: (وما محمد الا رسول قد خلت من قبله الرسل). محمد صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم فقط فرستاده خدا است و پیش از او فرستادگان دیگری نیز بودند.

۲.۲.۱ - تبین مثال

در جنگ احد بسیاری از صحابه، شایعه فوت پیغمبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم را چنان سنگین شمردند که گویا از معنای رسالت خبر نداشتند و آن را ملازم با جاودانگی و عدم مرگ تصور می‌کردند؛ لذا خداوند متعالی برای هشدار به اینان، با آیه (وما محمد الا رسول…) حصر موصوف بر صفت کرد تا بدانند حضرت محمد صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم فقط رسول خدا است، نه حی لایموت؛ بلکه او هم مثل دیگران می‌میرد.
[۳] کمالی دزفولی، علی، ۱۲۹۲ -، قرآن ثقل اکبر، ص(۲۲۳-۲۲۴).



۱. آل عمران/سوره۳، آیه۱۴۴.    
۲. سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، ۸۴۹ - ۹۱۱ق، الاتقان فی علوم القرآن، ج۳، ص۱۶۶.    
۳. کمالی دزفولی، علی، ۱۲۹۲ -، قرآن ثقل اکبر، ص(۲۲۳-۲۲۴).



فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «حصر موصوف بر صفت».    



جعبه ابزار