• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حد اصغر قیاس

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


حد اصغر قیاس یکی از اصطلاحات به‌کار رفته در علم منطق بوده و به معنای موضوع نتیجه قیاس است.
[۱] خوانساری، محمد، منطق صوری، ص۱۴۶.



یکی از حدود قیاس، «حد اصغر» یا «اصغر» است که در نتیجه قیاس، موضوع قرار می‌گیرد و هر مقدمه‌ای که بر حد اصغر مشتمل باشد «صغرا» نام دارد؛ برای مثال اگر قیاسِ «هر انسانی حیوان است (صغرا) و هر حیوانی جسم است (کبرا)؛ پس هر انسانی جسم است (نتیجه)»، ملاحظه شود، کلمه «انسان» حد اصغر آن است.
[۲] علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید، ص۱۰۱.    
[۳] خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس، ص۱۹۱.    
[۴] ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق)، ج۲، ص۱۰۷.
[۵] مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۲۸۱.
[۶] شیرازی، قطب‌الدین، درة التاج (منطق)، ص۱۲۴.
[۷] ابوالحسن سالاری، بهمنیار بن مرزبان، التحصیل، ص۱۰۷.
[۸] مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه، ص۴۰۶.    


وجه تسمیه این حد از حدود قیاس به حد اصغر، این است که حد اصغر در نتیجه قیاس، موضوع واقع می‌شود و موضوع قیاس نسبت به محمول آن، جزئی است؛ یعنی محمول شامل آن و غیر آن می‌شود. مترادف‌های «حد اصغر» عبارت‌اند از: اصغر، حد اول، حد کهین و طرف اصغر.
[۹] ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق)، ج۲، ص۱۸۵.
[۱۰] جرجانی، میر سید شریف، الکبری فی المنطق، ص۱۸۱.
[۱۱] ملاهادی، شرح المنظومة، ص۲۹۸.    
[۱۲] مظفر، محمدرضا، المنطق، ص۲۴۲.    
[۱۳] ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، النجاة، ص۵۳.    


در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:

• خوانساری، محمد، منطق صوری.
• شیرازی، قطب‌الدین، درة التاج (منطق).
• ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق).
• جرجانی، میر سید شریف، الکبری فی المنطق.
• ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، النجاة.    
• مظفر، محمدرضا، المنطق.    
• مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد.
• ابوالحسن سالاری، بهمنیار بن مرزبان، التحصیل.
• حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید.    
• خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس.    
• سبزواری، ملاهادی، شرح المنظومة.    
• مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه.    

۱. ↑ خوانساری، محمد، منطق صوری، ص۱۴۶.
۲. ↑ علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید، ص۱۰۱.    
۳. ↑ خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس، ص۱۹۱.    
۴. ↑ ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق)، ج۲، ص۱۰۷.
۵. ↑ مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۲۸۱.
۶. ↑ شیرازی، قطب‌الدین، درة التاج (منطق)، ص۱۲۴.
۷. ↑ ابوالحسن سالاری، بهمنیار بن مرزبان، التحصیل، ص۱۰۷.
۸. ↑ مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه، ص۴۰۶.    
۹. ↑ ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق)، ج۲، ص۱۸۵.
۱۰. ↑ جرجانی، میر سید شریف، الکبری فی المنطق، ص۱۸۱.
۱۱. ↑ ملاهادی، شرح المنظومة، ص۲۹۸.    
۱۲. ↑ مظفر، محمدرضا، المنطق، ص۲۴۲.    
۱۳. ↑ ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، النجاة، ص۵۳.    


پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «حد اصغر قیاس»، تاریخ بازیابی۱۳۹۵/۱۲/۱۶.    



جعبه ابزار