جوانه گیاه (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
از مراحل رشد گیاه که در
آیات قرآن به آن اشاره شده، «جوانه ردن» است.
جوانه زدن
بذر، اوّلين مرحله رويش
گیاه:
۱. «إِنَّ اللَّهَ فالِقُ الْحَبِّ وَ النَّوى ...؛
همانا خداوند شكافنده دانه و هسته است....»
۲. «مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَ الَّذِينَ مَعَهُ ... وَ مَثَلُهُمْ فِي الْإِنْجِيلِ كَزَرْعٍ أَخْرَجَ شَطْأَهُ فَآزَرَهُ فَاسْتَغْلَظَ فَاسْتَوى عَلى سُوقِهِ ...؛
حضرت محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله فرستاده خداست، و كسانى كه همراه اویند ... و صفت آنها در
انجیل (
عیسی) همانند زرعى است كه (خداوند) جوانه‌هاى آن را (از اطرافش) برآورده و تقویت كرده تا كلفت و ستبر شده و بر ساقه‌هاى خود ایستاده....»
جوانه زدن گياهان، موجب
تعجّب كشاورزان:
«... كَزَرْعٍ أَخْرَجَ شَطْأَهُ فَآزَرَهُ فَاسْتَغْلَظَ فَاسْتَوى عَلى سُوقِهِ يُعْجِبُ الزُّرَّاعَ ...؛
... همانند زرعى است كه (خداوند) جوانه‌هاى آن را (از اطرافش) برآورده و تقویت كرده تا كلفت و ستبر شده و بر ساقه‌هاى خود ایستاده به طورى كه كشاورزها را به اعجاب وامى‌دارد....»
خداوند، منشأ جوانه زدن دانه‌ها و هسته‌هاى گياهان:
«إِنَّ اللَّهَ فالِقُ الْحَبِّ وَ النَّوى ...؛
همانا خداوند شكافنده دانه و هسته است....»
لزوم مطالعه و تأمّل، در جوانه زدن و رويش گياهان از
زمین:
«فَلْيَنْظُرِ الْإِنْسانُ إِلى طَعامِهِ • أَنَّا صَبَبْنَا الْماءَ صَبًّا • ثُمَّ شَقَقْنَا الْأَرْضَ شَقًّا • فَأَنْبَتْنا فِيها حَبًّا؛
پس انسان باید به خوراک خویش بنگرد (تا دست قدرت حق را ببیند). ما آب را به ریزش خاصى فرو ریختیم (به شكل باران و برف و تگرگ). سپس این زمین را شكافتیم شكافتنى (متناسب حال گیاهان و درختان و
چشمه‌ها). پس در آن دانه‌اى رویانیدیم (با اقسام مختلف و بى‌شمار).»»
جوانه زدن بذر گياهان در بستر
خاک، نمودى روشن از
آیات خداوند:
۱.«وَ آيَةٌ لَهُمُ الْأَرْضُ الْمَيْتَةُ أَحْيَيْناها وَ أَخْرَجْنا مِنْها حَبًّا فَمِنْهُ يَأْكُلُونَ • سُبْحانَ الَّذِي خَلَقَ الْأَزْواجَ كُلَّها مِمَّا تُنْبِتُ الْأَرْضُ ...؛
و نشانه‌اى (روشن، نشانه زمینى در اثبات
توحید و
قدرت ما و
حشر مردم) براى آنها همین زمین مرده است كه ما آن را (به دادن نیروى حیات و قابلیت انبات) زنده كردیم و حبوباتى از آن بیرون آوردیم كه از آن مى‌خورند.منزه است آن كه همه جفت‌ها را آفریده از آنچه زمین مى‌رویاند (مانند درختان، گیاهان و حیوانات)....»»
۲. «أَ فَرَأَيْتُمْ ما تَحْرُثُونَ • أَ أَنْتُمْ تَزْرَعُونَهُ أَمْ نَحْنُ الزَّارِعُونَ؛
آیا آنچه را كشت مى‌كنید دیده‌اید؟ آیا شما آن را مى‌رویانید یا ما رویاننده‌ایم؟»
«زرع» به معنای رویاندن و نمو بخشیدن است و استفهام در آیه انکاری است. یعنی شما در رویش دانه کاشته شده و نمو آن نقشی ندارید.
نزول
آب با
برکت از
آسمان، سبب جوانه زدن و روييدن بذر گياهان:
۱. «وَ نَزَّلْنا مِنَ السَّماءِ ماءً مُبارَكاً فَأَنْبَتْنا بِهِ جَنَّاتٍ وَ حَبَّ الْحَصِيدِ • وَ النَّخْلَ باسِقاتٍ لَها طَلْعٌ نَضِيدٌ؛
و از آسمان آبى پرخیر و بركت (به صورت باران و برف و تگرگ) فرود آوردیم پس به وسیله آن باغ‌ها (ى پردرخت) و دانه‌هاى دروكردنى رویانیدیم. و درختان بلند قامت و باردار
خرما را كه خوشه‌هاى روى هم چیده و (در هر خوشه) میوه‌هاى روى هم چیده دارند.»
۲. «وَ أَنْزَلْنا مِنَ الْمُعْصِراتِ ماءً ثَجَّاجاً • لِنُخْرِجَ بِهِ حَبًّا وَ نَباتاً • وَ جَنَّاتٍ أَلْفافاً؛
و از بادهاى فشارآورنده (به
ابر) و ابرهاى متراكم درهم فشرده، آب ریزان فراوانى (به صورت باران و برف و تگرگ) فرود آوردیم. تا به وسیله آن دانه‌ها و گیاهان را (از دل خاک) بیرون آوریم. و باغ‌هایى با درختانى انبوه و در هم پیچیده.»
۳. «أَنَّا صَبَبْنَا الْماءَ صَبًّا • ثُمَّ شَقَقْنَا الْأَرْضَ شَقًّا • فَأَنْبَتْنا فِيها حَبًّا؛
آب را به ریزش خاصى فرو ریختیم (به شكل باران و برف و تگرگ). سپس این زمین را شكافتیم شكافتنى (متناسب حال گیاهان و درختان و چشمه‌ها). پس در آن دانه‌اى رویانیدیم (با اقسام مختلف و بى‌شمار).»
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۱۰، ص۸۰، برگرفته از مقاله «جوانه گیاه».
