• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

جمله شرطی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



جمله شرطی به معنی قضیه دارای دو جمله شرط و جزا _ مقدّم و تالی _ است؛ که از آن به قضیه شرطیه نیز تعبیر می شود.



به جمله ای که در آن دو جمله شرط و جزا وجود داشته باشد به گونه ای که جمله جزا ( تالی ) بر شرط ( مقدم )، وابسته و معلق گشته باشد، جمله شرطی می گویند. این تعلیق و وابستگی گاهی حقیقی و گاهی اضافی است.


در علم اصول از یک نظر جمله های شرطی به محقق الموضوع و غیر محقق الموضوع تقسیم می گردد.

۲.۱ - جمله شرطی محقق الموضوع

به جمله های شرطیی که برای تبیین و تعیین محدوده موضوع حکم صادر می شود، " محقق الموضوع " گفته می شود. این گونه جمله ها مفهوم نداشته و خارج از محل بحث مفاهیم می باشد، مثل این که گفته شود: " ان رزقت ولدا فاختنه " که تصور ختنه فرزند معقول نیست مگر بعد از فرض وجود آن؛ یعنی نمی توان گفت اگر بچه ای نداشتی آن را ختنه نکن.

۲.۲ - جمله شرطی غیر محقق الموضوع

به جمله های شرطیی که برای تعیین و تبیین دایره شمول حکم وارد شده است " غیر محقق الموضوع " می گویند، مثل این که گفته شود: " ان احسنَ صدیقُک فاحسن الیه " که فرض احسان به دوست، توقف عقلی بر فرض صدور احسان ندارد بلکه امکان احسان به او هست، چه او احسان داشته باشد و چه نداشته باشد. مفهوم دار بوده این جمله ها مورد اختلاف اصولیون می باشد.
[۱] محمدی، علی، شرح اصول فقه، ج ۱، ص ۲۲۸-۲۳۷.
[۲] فیض، علیرضا، مبادی فقه واصول، ص ۲۴۳.
[۳] مشکینی، علی، اصطلاحات الاصول، ص ۲۵۱.
[۴] مکارم شیرازی، ناصر، انوارالاصول، ج ۲، ص ۲۱.
[۵] سبزواری، عبدالاعلی، تهذیب الاصول، ج ۱، ص ۱۱۱.



۱. محمدی، علی، شرح اصول فقه، ج ۱، ص ۲۲۸-۲۳۷.
۲. فیض، علیرضا، مبادی فقه واصول، ص ۲۴۳.
۳. مشکینی، علی، اصطلاحات الاصول، ص ۲۵۱.
۴. مکارم شیرازی، ناصر، انوارالاصول، ج ۲، ص ۲۱.
۵. سبزواری، عبدالاعلی، تهذیب الاصول، ج ۱، ص ۱۱۱.



فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، برگرفته از مقاله «جمله شرطی».






جعبه ابزار