• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

جمع و تفریق (علوم قرآنی)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



وحدت دو چیز در حکم و اختلاف آن دو در ویژگی‌های حکم را جمع و تفریق گویند.



«جمع و تفریق» یکی از اسلوب‌های بلاغی و بدیعی قرآن است؛ یعنی نخست دو امر در یک حکم جمع می‌شوند، سپس بین ویژگی‌های حکم در آن دو فرق گذاشته می‌شود؛


مانند: (الله یتوفی الانفس حین موتها والتی لم تمت فی منامها فیمسک التی قضی علیها الموت ویرسل الاخری الی اجل مسمی)؛ «خدا روح مردم را هنگام مرگشان به تمامی باز می‌ستاند و (نیز) روحی را که در (موقع) خوابش نمرده است (قبض می‌کند) پس آن ( نفسی) را که مرگ را بر او واجب کرده نگاه می‌دارد و آن دیگر (نفسها) را تا هنگامی معین (به سوی زندگی دنیا) بازپس می‌فرستد».


در این آیه شریفه، ارواح را در حکم «توفی» جمع کرده، سپس بین آن‌ها فرق گذاشته است؛ به این صورت که یکی را نگه می‌دارد و دیگری را رها می‌کند.
[۳] بستانی، بطرس، محیط المحیط قاموس مطول للغة العربیة، ص۱۲۲.



۱. زمر/سوره۳۹، آیه۴۲.    
۲. سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، الاتقان فی علوم القرآن، ج۳، ص۳۱۴-۳۱۵.    
۳. بستانی، بطرس، محیط المحیط قاموس مطول للغة العربیة، ص۱۲۲.



فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «جمع و تفریق».    



جعبه ابزار