• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

جعل مرکب

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



جعل مرکب به معنی قرار دادن چیزی برای چیزی دیگر است.



جعل مرکب ، مقابل جعل بسیط و به معنای قرار دادن چیزی برای چیز دیگر ـ جعل شیی ء لشیء ـ می باشد ، به گونه‌ای که معنای " کان ناقصه " را افاده نماید ، مانند : جعل وجوب برای نماز از سوی شارع .
[۲] ایضاح الكفایة ، فاضل لنكرانی ، محمد ، ج۴ ، ص۴۶.
[۳] تهذیب الاصول ، سبزواری ، عبدالاعلی ، ج۲ ، ص۱۷.
[۴] شرح اصول فقه ، محمدی ، علی ، ج۳ ، ص۳۴.
[۶] آراؤنا فی اصول الفقه ، طباطبایی قمی ، تقی ، ج۲ ، ص۱۰.



امام‌ خمینی جعل را به دو قسم مرکب و بسیط تقسیم می‌کند و جعل را در عرفانی به ‌معنای ظهور و اظهار می‌داند؛ یعنی اعیان و ماهیات به مرحله ظهور می‌رسند. ایشان در فلسفه جعل را ایجاد شیء می‌داند نه این‌که جاعل شیء را شیء قرار دهد. امام خمینی وجود را مجعول می‌داند و همه خیرات و کمالات را به وجود نسبت می‌دهد و ماهیات غیر مجعول و حدود عدمی وجود می‌داند که همه شرور و آفات به آن‌ها نسبت داده می‌شود.
ایشان در فلسفه ازآنجاکه کثرات را لحاظ می‌کند و برای کثرات خلقی، وجوداتی قائل است، وجود را به وجود جاعل و وجودات مجعول تقسیم می‌کند و ماهیات را غیر مجعول می‌داند.
اما در فضای عرفانی از آن‌ رو که وجود را واحد شخصی می‌داند و اصولاً کثرتی نمی‌بیند تا یکی جاعل و دیگری مجعول باشد، وجود را فوق جعل و ماهیات را که ظهورات وجودند، مجعول و آینه‌ها و ظهورات یا مراتب ظلی و تنزلات معرفی می‌کند.
البته مقصود امام‌ خمینی از جعل ماهیات، مخالفت با مسئله‌ اصالت وجود، آن‌گونه که در فلسفه‌ متعالیه مطرح است نمی‌باشد، بلکه تاکید بر وحدت شخصی وجود و نفی هرگونه تکثر و تعدد در هستی است پس اگر تنها یک وجود و یک موجود است، در این‌ صورت جعل وجود و ایجاد موجودی دیگر معنا نخواهد داشت. بر این اساس امام‌ خمینی بین سه نظریه ۱- اصالت وجود و مجعولیت ماهیت ۲- مجعولیت ماهیت ۳-مجعولیت وجود و اعتباریت ماهیت، جمع کرده‌ است.
[۱۷] خمینی، روح‌الله، دانشنامه امام خمینی، ج۱۰، ص۲۳۹، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰.



۱. المحصول فی علم الاصول، سبحانی، جعفر، ج۳، ص۱۹.    
۲. ایضاح الكفایة ، فاضل لنكرانی ، محمد ، ج۴ ، ص۴۶.
۳. تهذیب الاصول ، سبزواری ، عبدالاعلی ، ج۲ ، ص۱۷.
۴. شرح اصول فقه ، محمدی ، علی ، ج۳ ، ص۳۴.
۵. اصول الفقه، مظفر، محمد رضا، ج۲، ص۲۸.    
۶. آراؤنا فی اصول الفقه ، طباطبایی قمی ، تقی ، ج۲ ، ص۱۰.
۷. خمینی، روح‌الله، انوار الهدایه، ج۱، ص۳۷، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵.    
۸. خمینی، روح‌الله، انوار الهدایه، ج۱، ص۸۰، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵.    
۹. خمینی، روح‌الله، تقریرات فلسفه امام خمینی، ج۱، ص۳۴، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵.    
۱۰. خمینی، روح‌الله، تقریرات فلسفه امام خمینی، ج۱، ص۳۴، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵.    
۱۱. خمینی، روح‌الله، شرح چهل حدیث، ص۶۴۶، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    
۱۲. خمینی، روح‌الله، تقریرات فلسفه امام خمینی، ج۲، ص۲۱۶-۲۱۸، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵.    
۱۳. خمینی، روح‌الله، تقریرات فلسفه امام خمینی، ج۲، ص۲۱۷-۲۱۸، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵.    
۱۴. خمینی، روح‌الله، تقریرات فلسفه امام خمینی، ج۲، ص۳۲۲، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵.    
۱۵. خمینی، روح‌الله، مصباح الهدایه، ص۶۴-۶۶، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۶.    
۱۶. خمینی، روح‌الله، تعلیقات علی شرح الفصوص الحکم و مصباح الانس، ص۲۸۷-۲۸۸، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۴۱۰ قمری.    
۱۷. خمینی، روح‌الله، دانشنامه امام خمینی، ج۱۰، ص۲۳۹، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰.



فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۳۷۷، برگرفته از مقاله «جعل مرکب».    
دانشنامه امام خمینی    ، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی    ، ۱۴۰۰ شمسی.






جعبه ابزار