• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

تناسب آیات‌ (کتاب)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



«تناسب آیات» ترجمه قسمتی از جلد پنجم کتاب «التمهید فی علوم القرآن» نوشته علامه محمد هادی معرفت با ترجمه- آقای عزت الله مولائی نیا همدانی می‌باشد.



این کتاب یکی از مهم‌ترین موضوعات علوم و معارف قرآنی، یعنی تناسب بین آیات را مورد بحث و بررسی قرار می‌دهد. این موضوع از دیرباز مورد توجه دانشمندان علوم قرآنی قرار گرفته است. به اعتقاد نویسنده تنظیم آیات در هرسوره توقیفی است و با نظر معصوم علیه‌السّلام انجام پذیرفته است، زیرا اختلاف نمود آیات دلیلی جز توقیف نمی‌تواند داشته باشد، علاوه بر اینکه حسن مطلع و ختام هرسوره نشانگر آن است که سوره (مجموع آیات) هدف یا اهدافی را دنبال می‌کرده که با تمامی سوره اتمام یافته، از این رو جز به توقیفی بودن ترتیب سور و آیات رای دیگری نمی‌توان قائل شد. مترجم در مقدمه کتاب به معرفی کتاب «التمهید»، تعریف «تناسب» از دیدگاه اندیشمندان اسلامی و معرفی کتابهایی که در این زمینه نگاشته شده و نیز فائده و نقش علم تناسب در تفسیر قرآن کریم و انواع ارتباطهای ممکن التصور بین آیات پرداخته است.

۱.۱ - فصل اول

در فصل اول کتاب، تناسب و تناسق معنوی در قرآن کریم، تشکل سیاق، آیاتی که درک تناسب آنها مشکل است نظیر آیات ۱۸۹ بقره، ۱ و ۲ اسراء ، ۲ و ۳ نساء و... ، تناسب تمام آیات یک سوره با اهداف و اغراض کلی آن، تناسب ابتدا و انتهای هرسوره با هم و تناسب هردو با اهداف آن، حسن ائتلاف و انسجام مجموعه آیات هرسورة، نقد نظریه مستشرقین در ادعای پراکنده بودن مطالب سوره‌های قرآن، سوره حمد و تناسب آیات این سوره با اهدافش، سوره مبارکه بقره و تناسق آیات آن مورد بررسی قرار گرفته است.

۱.۲ - فصل دوم

در فصل دوم، تناسب فواصل آیات قرآن کریم، اقسام فواصل از قبیل: تمکین و ارائه آیاتی که این قسم در آن رعایت شده است، تصدیر، توشیخ و ایغال و ارائه نمونه‌ای از آیات دراین باره، بررسی فواصلی که وجه تناسب آنها روشن نشده است.

۱.۳ - فصل سوم

در فصل سوم به بیان قانون و ضابطه معرفت و شناخت فواصل در آیات که در امر تفسیر بسیار مهم و ضروری است بیان شده است.

۱.۴ - فصل چهارم

فصل چهارم به بیان دیدگاه دانشمندان در مورد وجود سجع و عدم آن در قرآن کریم پرداخته است. برخی شان قرآن را بالاتر از آن می‌دانند که در آن سجع به کار رفته باشد و برخی چون معتزله نظر به وجود و اثبات سجع در قرآن کریم داده و این ویژگی را باعث برتری سخن و کلام خداوند قلمداد کرده‌اند. انواع فواصل کلام نظیر: متوازی، مطرف، متماثل، مرصع، متقارب و...
اساس و مبانی فواصل قرآنی و... در این فصل مورد بررسی قرار گرفته است. فواتح و خواتیم سور قرآنی، مبادی، مقدمات و افتتاحات در کلام خداوند، خطابات خداوند در قرآن کریم که بصورت مشافهه‌ای صورت گرفته که خود باعث بزرگداشت شان مخاطبین است، حروف مقطعه در اوائل سوره‌ها و بیان دیدگاههای مختلف درباره آنها، تناسب سوره‌ها و دیدگاههای متفاوت در این موضوع در فصول بعدی مورد بررسی قرار گرفته است.


کتاب مشتمل بر یک پیشگفتار و نه فصل ذیل می‌باشد: فصل اول: تناسب و تناسق معنوی در قرآن کریم. فصل دوم: اقسام فواصل قرآن کریم فصل سوم: قانون و ضابطه معرفت و شناخت فواصل در آیات. فصل چهارم: وجود سجع در قرآن. فصل پنجم: فواتح و خواتیم سوره‌های قرآن کریم. فصل ششم: مبادی، مقدمات و افتتاحات در کلام خدای تعالی. فصل هفتم: خطابات خداوند در قرآن کریم. فصل هشتم: حروف مقطعه در اوائل سوره‌ها. فصل نهم: تناسب سوره‌ها. در پایان هم فهرست آیات، مصادر و مطالب کتاب آمده است.


این کتاب که ترجمه بخشی از «التمهید فی علوم القرآن» علامه محمد هادی معرفت است، توسط آقای عزت الله مولائی نیا همدانی نگاشته شده و در قطع وزیری با جلد شومیز در ۲۱۲ صفحه برای بار اول در سال ۱۳۷۳ هجری شمسی از سوی «بنیاد معارف اسلامی» قم منتشر شده است.


۱. بقره/سوره۲، آیه۱۸۹.    
۲. اسراء/سوره۱۷، آیه۱.    
۳. اسراء/سوره۱۷، آیه۲.    
۴. نساء/سوره۴، آیه۲.    
۵. نساء/سوره۴، آیه۳.    



نرم افزار مشکات الانوار، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.



جعبه ابزار