• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

تطبيقات الوافي (کتاب)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


«تطبیقات الوافی»، از آثار علمی مرحوم دکتر حبیب یوسف مغنیه است.


«تطبیقات الوافی»، از آثار علمی مرحوم دکتر حبیب یوسف مغنیه (درگذشته ۲۰۱۲ م)، استاد دانشگاه لبنان است که در آن به‌صورت آموزشی و کاربردی مباحث گوناگون نحوی و صرفی توضیح داده شده است. نام کامل کتاب حاضر، «تطبیقات الوافی فی النحو و الصرف» است و شامل یک دوره کامل صرف و نحو می‌شود. مخاطبان این اثر، عبارت از دانش‌جویان تحصیلات تکمیلی و همه علاقه‌مندان به زبان و ادبیات عربی و کاربرد آن در سطح متوسط و پیشرفته هستند. از امتیازهای این اثر، کوشش علمی و موفق در آموزش کاربردی صرف و نحو عربی بر اساس قرآن، روایات، شعر و نثر عربی قدیم و معاصر است. امتیاز دیگر این کتاب، آن است که بعد از نگارش کتاب «الوافی فی النحو و الصرف» و بعد از سال‌ها تدریس و با بهره‌مندی از تجربیات گذشته، به‌تدریج تکمیل شده و سامان یافته است.

در این اثر، همه مباحث صرفی و نحوی از آغاز تا انجام در ۱۵ شماره مطرح شده، بدون آنکه نام فصل یا بخش برای آن قرار داده شود. مباحث از حروف و کلمه و کلام و اقسام آن، شروع شده و با مباحثی چون اسماء و ضمائر و مبتدا و خبر و نواسخ و... ادامه یافته و با اعراب جمله‌ها پایان یافته است.

در مورد روش و محتوای کتاب حاضر، چند نکته گفتنی است:

۳.۱ - نکته اول

نویسنده در گذشته کتابی به نام «الوافی فی النحو و الصرف» نوشته که در سال ۲۰۰۱ م، منتشر شده و بعد کتاب حاضر را برای تکمیل آن و تمرین و ممارست بیشتر مخاطبان فراهم آورده است. او تأکید کرده است که دو کتاب مذکور، ثمره بیش از سی و دو سال تجربه تدریس زبان و ادبیات عربی در دانشگاه‌ها است. این کتاب، مشتمل بر همه تمرین‌هایی است که متناسب با بحث‌های کتاب« الوافی فی النحو و الصرف» لازم است و همچنین بر طبق نظم و ترتیب آن کتاب تنظیم شده است.
[۱] تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۷، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.


۳.۲ - نکته دوم

نویسنده برای آشنایی بیشتر خوانندگان با چگونگی آزمون نحوی، نمونه‌هایی از پرسش‌های امتحانی «دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه لبنان» و «دانشکده اجتهاد و علوم اسلامی دانشگاه اسلامی لبنان» را نیز آورده است.
[۲] تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۵۳۹ ـ ۵۲۱، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
همچنین ایشان نمونه‌ای از پرسش‌هایی که خودش برای دانشجویان طراحی کرده، ذکر نموده است. این پرسش‌ها در سال تحصیلی ۱۹۹۸- ۱۹۹۹ و ۱۹۹۹- ۲۰۰۰ م، برای دانش‌جویان قسمت شریعت دانشکده اجتهاد و علوم اسلامی دانشگاه لبنان طرح شده است.
[۳] تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۵۴۱، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.


۳.۳ - نکته سوم

نویسنده در مثال‌هایی که برای تعلیم و تمرین آورده، به‌وفور از آیات قرآن کریم نیز بهره برده و این مطلب بر اعتبار، سودمندی و غنای مباحث کتاب افزوده است.
[۴] تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۱۵۹، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
[۵] تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۳۴۹، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
[۶] تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۴۰۵ و ۴۰۶، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.



۳.۴ - نکته چهارم

نویسنده در مواردی برای تمثیل از ادعیه استفاده کرده است؛ به‌طور نمونه ایشان در بحث منادا برای تمثیل از عبارت ذیل استفاده کرده است:« یا وارثَ علمِ الأولین و الآخرین» و البته کلمه «علم» در این مثال، مضاف‌الیه و مجرور است، ولی به‌اشتباه (چاپی) منصوب شده است.
[۷] تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۳۵۷، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.


۳.۵ - نکته پنجم

از جمله امتیازهای این کتاب، ترسیم جدول‌های آموزشی است که نویسنده به‌وفور فراهم کرده و از این نظر کمک مناسبی برای فهم بهتر مطالب بشمار می‌رود.
[۸] تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۱۲ و ۱۳، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
[۹] تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۲۳ و ۲۴، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
[۱۰] تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۳۶، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
[۱۱] تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۴۸، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
[۱۲] تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۵۳، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
[۱۳] تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۵۵ و ۵۶، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
[۱۴] تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۶۲ و ۶۳، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
[۱۵] تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۶۸، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
[۱۶] تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۷۳، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.


نویسنده همچنین گاه از نمودار نیز برای تسهیل مطالب استفاده کرده است.
[۱۷] تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۴۲۵، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.


۳.۶ - نکته ششم

جالب است که نویسنده در ارائه پرسش‌های نمونه، بعد از طرح هفت پرسش یادآوری کرده است که ترجیح دادم که پرسش اخیر (هشتم) را حذف کنم، ولی نوع پرسش حذف‌شده و علت این موضوع را نیز توضیح نداده است.
[۱۸] تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۴۲۸، پاورقی، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.


۳.۷ - نکته هفتم

نویسنده در تمرینات و تطبیق‌هایی که مطرح کرده، از ادیبان و استادان مهم و معاصر زبان عربی مانند نقولا فیاض، می زیاده، میخائیل نعیمه، جبران خلیل جبران، طه حسین، توفیق یوسف عوّاد، منفلوطی و آثار مهم آنها مثل «ظلمات و أشعة»، «جنة الحیوان»، «الوعد الحق» و شخصیت‌های علمی و ادبی قدیم مانند زمخشری، طبری، ابوالفرج اصفهانی، بیضاوی، متنبی، بُحتری، ابن مقفع و... و آثاری مانند «کلیله و دمنه» و «الأغانی» و... استفاده کرده است.
[۱۹] تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۳۴۵، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
[۲۰] تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۵۳۹، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
[۲۱] تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۵۳۳، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
[۲۲] تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۵۲۸، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
[۲۳] تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۴۸۲، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
[۲۴] تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۴۳۲، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.


همچنین ایشان گاه به مقاله‌ای منتشرشده در مجلات علمی معاصر ارجاع داده است.
[۲۵] تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۷، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.


۳.۸ - نکته هشتم

همچنین نویسنده در موارد بسیاری، از کتاب «نهج البلاغه» به‌عنوان شاهد مثال برای مباحث نحوی بهره برده است. این نکته نیز بر ارزش و اتقان مباحث کتاب افزوده است؛
[۲۶] تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۴۴، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
[۲۷] تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۲۶۹، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
[۲۸] تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۱۹۷، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
[۲۹] تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۱۹۳، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
[۳۰] تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۳۶۱، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
[۳۱] تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۳۶۸، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
[۳۲] تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۴۰۸، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
[۳۳] تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۴۱۶، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
[۳۴] تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۴۲۴، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
[۳۵] تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۴۲۶، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.


البته «نهج البلاغه» چند جلدی مورد استفاده قرار گرفته، ولی مشخصاتش معلوم نیست، به نظر می‌رسد از شروح «نهج البلاغه» استفاده شده است.

۳.۹ - نکته نهم

نویسنده در یکی از تمرینات کتاب به‌عنوان مثال این بیت از قصیده معروف فرزدق در مدح حضرت امام سجاد علیه‌السلام را ذکر کرده است:
«یُغضی حیاء و یغضی من مهابته‌ فما یُکلم إلّا حین یَبتسم»

و بعد به تجزیه و ترکیب آن پرداخته است.
[۳۶] تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۲۱۷، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.


۳.۱۰ - نکته دهم

نویسنده در نثری که خودش نوشته و در این کتاب برای تمرین هم مطرح کرده، چگونگی زندگی ادبی‌اش را بیان کرده و چنین نوشته است که تلاش ادبی خودم را در زمانی که در کلاس هفتم بودم با نگارش داستان کوتاه آغاز کردم و محفوظاتم از قرآن کریم و «نهج البلاغة» و سرچشمه‌های اشعار عربی، سرمایه فرهنگی مرا تشکیل داد و سبب نشاط علمی من شد و... .
[۳۷] تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۳۹۲، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.


۳.۱۱ - نکته یازدهم

نویسنده افزون بر بهره‌گیری از آثار ادیبان و شاعران، گاهی قطعاتی را که خودش به‌صورت نثر نوشته است، به‌عنوان متونی برای تمرین مطالب کتاب مطرح کرده است.
[۳۸] تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۱۵، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
[۳۹] تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۲۵۲، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
[۴۰] تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۴۲۳، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
[۴۱] تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۳۹۲، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
[۴۲] تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۳۸۹، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.


۳.۱۲ - نکته دوازدهم

نویسنده در پاورقی‌های کتاب، گاهی لغت یا عبارت یا جمله‌ای را معنا کرده
[۴۳] تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۴۲۶، پاورقی ۲، ۳ و ۴، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
[۴۴] تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۴۳۲، پاورقی ۲ و ۳، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
و گاه منابع مطالب نقل‌شده را آورده
[۴۵] تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۴۲۷، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
[۴۶] تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۴۳۲، پاورقی ۱، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
[۴۷] تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۴۳۷، پاورقی ۳، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
و گاهی نام شاعری را آورده که در متن، بیتی از او نقل و به آن استشهاد شده
[۴۸] تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۴۳۷، پاورقی ۵، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
یا گونه‌ای دیگر از تجزیه و تحلیل صرفی یا نحوی را غیر از آنچه در متن ذکر شده، بیان کرده
[۴۹] تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۴۴۵، پاورقی ۱، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
[۵۰] تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۴۹۶، پاورقی ۱ و ۲، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
و گاهی در یک پاورقی افزون بر بیان لغت و معنای کلی جمله و عبارت به ذکر منابع مطالب نیز پرداخته
[۵۱] تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۴۵۰، پاورقی ۱ و ۲، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
و دیگرگاه، اعراب جملات را بیان کرده
[۵۲] تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۴۸۰، پاورقی ۱، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
و گاه برای آشنایی با وجوه اعرابی دیگر غیر از آنچه در متن آمده، به کتاب‌های مرجع مانند تفاسیر ارجاع داده
[۵۳] تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۴۸۵، پاورقی ۱، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
و گاهی مرجع یک ضمیر را آشکار کرده
[۵۴] تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۵۰۳.، پاورقی ۲، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
و گاهی با بیان نحوه دیگری از اعراب غیر از آنچه در متن آمده، با ذکر منبع، نام ادیب و نظریه‌پردازی را که نظر دیگری ابراز کرده، آورده است.
[۵۵] تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۵۱۲، پاورقی ۱، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.


۳.۱۳ - نکته سیزدهم

هرچند کتاب حاضر، مستند است و نویسنده از منابع متعددی استفاده کرده، ولی با تأسف، در پایان کتاب فقط فهرست مطالب آمده و فهرست منابع ذکر نشده و مشخصات آثار مورد استفاده در هیچ جا معلوم نشده است.

۳.۱۴ - نکته چهاردهم

چگونگی نگارش و انتشار کتاب حاضر از نظر دقت و صحت و روشمندی بسیار ستودنی است و اشتباهات معنوی در آن مشاهده نشد و اشتباهات لفظی و چاپی نیز در آن به‌ندرت یافت می‌شود.

۱. ↑ تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۷، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
۲. ↑ تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۵۳۹ ـ ۵۲۱، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
۳. ↑ تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۵۴۱، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
۴. ↑ تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۱۵۹، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
۵. ↑ تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۳۴۹، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
۶. ↑ تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۴۰۵ و ۴۰۶، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
۷. ↑ تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۳۵۷، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
۸. ↑ تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۱۲ و ۱۳، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
۹. ↑ تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۲۳ و ۲۴، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
۱۰. ↑ تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۳۶، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
۱۱. ↑ تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۴۸، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
۱۲. ↑ تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۵۳، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
۱۳. ↑ تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۵۵ و ۵۶، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
۱۴. ↑ تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۶۲ و ۶۳، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
۱۵. ↑ تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۶۸، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
۱۶. ↑ تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۷۳، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
۱۷. ↑ تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۴۲۵، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
۱۸. ↑ تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۴۲۸، پاورقی، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
۱۹. ↑ تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۳۴۵، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
۲۰. ↑ تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۵۳۹، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
۲۱. ↑ تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۵۳۳، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
۲۲. ↑ تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۵۲۸، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
۲۳. ↑ تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۴۸۲، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
۲۴. ↑ تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۴۳۲، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
۲۵. ↑ تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۷، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
۲۶. ↑ تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۴۴، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
۲۷. ↑ تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۲۶۹، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
۲۸. ↑ تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۱۹۷، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
۲۹. ↑ تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۱۹۳، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
۳۰. ↑ تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۳۶۱، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
۳۱. ↑ تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۳۶۸، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
۳۲. ↑ تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۴۰۸، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
۳۳. ↑ تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۴۱۶، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
۳۴. ↑ تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۴۲۴، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
۳۵. ↑ تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۴۲۶، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
۳۶. ↑ تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۲۱۷، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
۳۷. ↑ تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۳۹۲، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
۳۸. ↑ تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۱۵، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
۳۹. ↑ تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۲۵۲، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
۴۰. ↑ تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۴۲۳، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
۴۱. ↑ تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۳۹۲، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
۴۲. ↑ تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۳۸۹، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
۴۳. ↑ تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۴۲۶، پاورقی ۲، ۳ و ۴، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
۴۴. ↑ تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۴۳۲، پاورقی ۲ و ۳، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
۴۵. ↑ تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۴۲۷، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
۴۶. ↑ تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۴۳۲، پاورقی ۱، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
۴۷. ↑ تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۴۳۷، پاورقی ۳، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
۴۸. ↑ تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۴۳۷، پاورقی ۵، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
۴۹. ↑ تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۴۴۵، پاورقی ۱، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
۵۰. ↑ تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۴۹۶، پاورقی ۱ و ۲، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
۵۱. ↑ تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۴۵۰، پاورقی ۱ و ۲، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
۵۲. ↑ تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۴۸۰، پاورقی ۱، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
۵۳. ↑ تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۴۸۵، پاورقی ۱، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
۵۴. ↑ تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۵۰۳.، پاورقی ۲، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.
۵۵. ↑ تطبيقات الوافي في النحو و الصرف، الدكتور حبيب يوسف مغنية، ص۵۱۲، پاورقی ۱، دار و مكتبة الهلال، بيروت، ۲۰۰۵م.


نرم‌افزار ادبيات عرب، مرکز تحقيقات کامپيوتری علوم اسلامی.



جعبه ابزار