تأثیر تلاوت قرآن (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
موانع تأثير تلاوت قرآن با توجه به
آیات قرآن عبارتند از:
استکبار، از موانع تأثير
آیات خدا و قرآن بر
انسان:
۱. «قَد كانَت ءايتى تُتلى عَلَيكُم فَكُنتُم عَلى اعقبِكُم تَنكِصون • مُستَكبِرينَ بِهِ سمِرًا تَهجُرون؛
آيا فراموش كرده‌ايد كه در گذشته آيات من پيوسته بر شما خوانده مى‌شد؛ امّا شما اعراض كرده به عقب باز مى‌گشتيد؟! در حالى كه در برابر او (پيامبر) استكبار مى‌كرديد، و در جلسات شبانه خود به بدگويى مى‌پرداختيد!»
۲. «ومِنَ النّاسِ مَن يَشتَرى لَهوَ الحَديثِ لِيُضِلَّ عَن سَبِيلِ اللَّهِ بِغَيرِ عِلمٍ ... • واذا تُتلى عَلَيهِ ءايتُنا ولّى مُستَكبِرًا كَان لَم يَسمَعها كَانَّ فى اذُنَيهِ وَقرًا ...؛
و بعضى از مردم سخنان بيهوده را مى‌خرند تا مردم را از روى نادانى، از راه خدا گمراه سازند ... و هنگامى كه آيات ما بر او خوانده شود، با
تکبر روى برمى‌گرداند، چنانچه گويى آن را نشنيده است؛ گويا اصلًا گوشهايش سنگين است....»
۳. «وسيقَ الَّذينَ كَفَروا الى جَهَنَّمَ زُمَرًا حَتّى اذا جاءُوها فُتِحَت ابوبُها وقالَ لَهُم خَزَنَتُها الَم يَأتِكُم رُسُلٌ مِنكُم يَتلونَ عَلَيكُم ءايتِ رَبّكُم ويُنذِرونَكُم لِقاءَ يَومِكُم هذا قالوا بَلى ... • قيلَ ادخُلوا ابوبَ جَهَنَّمَ خلِدينَ فيها فَبِئسَ مَثوَى المُتَكَبّرين؛
و كسانى كه كافر شدند گروه گروه به سوى جهنم رانده مى‌شوند؛ هنگامى كه به دوزخ مى‌رسند، درهاى آن گشوده مى‌شود و نگهبانان دوزخ به آنها مى‌گويند: آيا پيامبرانى از ميان شما به سويتان نيامدند كه آيات پروردگارتان را براى شما بخوانند و نسبت به ملاقات اين روز شما را
انذار كنند؟! مى‌گويند: آرى ... به آنان گفته مى‌شود: از درهاى جهنم وارد شويد، جاودانه در آن بمانيد؛ چه بد جايگاهى است جايگاه
متکبّران!»
۴. «يَسمَعُ ءايتِ اللَّهِ تُتلى عَلَيهِ ثُمَّ يُصِرُّ مُستَكبِرًا كَان لَم يَسمَعها فَبَشّرهُ بِعَذابٍ اليم؛
كه پيوسته آيات خدا را كه بر او تلاوت مى‌شود مى‌شنود، امّا از روى تكبّر، اصرار بر مخالفت دارد؛ گويى اصلًا آن را نشنيده است؛ او را به عذابى دردناک
بشارت ده!»
۵. «وامَّا الَّذينَ كَفَروا افَلَم تَكُن ءايتى تُتلى عَلَيكُم فَاستَكبَرتُم وكُنتُم قَومًا مُجرِمين؛
امّا كسانى كه كافر شدند به آنها گفته مى‌شود: مگر آيات من بر شما خوانده نمى‌شد و شما استكبار كرديد و قوم مجرمى بوديد؟!»
استهزا، از موانع تأثير تلاوت آيات قرآن بر
مشرکان:
«وقد نزَّل عليكُم فِى الكِتبِ ان اذا سمِعتُم ءايتِ اللَّهِ يُكفرُ بِها ويُستهزا بِها فلا تقعُدوا معهُم حتّى يخوضوا فى حديثٍ غيرِهِ انَّكُم اذًا مِثلُهُم ...؛
و خداوند اين حكم را در كتابش بر شما نازل كرده كه هر گاه بشنويد افرادى آيات خدا را انكار و استهزا مى‌كنند، با آنها ننشينيد تا به سخن ديگرى بپردازند؛ وگرنه، شما هم مثل آنان خواهيد بود....»
غفلت، از موانع تأثير تلاوت آيات قرآن بر مشركان:
«اقتَرَبَ لِلنّاسِ حِسابُهُم وهُم فى غَفلَةٍ مُعرِضون • ما يَأتيهِم مِن ذِكرٍ مِن رَبّهِم مُحدَثٍ الَّا استَمَعوهُ وهُم يَلعَبون • لاهِيَةً قُلوبُهُم واسَرُّوا النَّجوَى الَّذينَ ظَلَموا هَل هذا الّا بَشَرٌ مِثلُكُم افَتَأتونَ السّحرَ وانتُم تُبصِرون؛
حساب مردم به آنان نزديك شده، در حالى كه در غفلتند و روى‌گردانند! هيچ يادآورى تازه‌اى از سوى پروردگارشان براى آنها نمى‌آيد، مگر آن‌كه آن را مى‌شنوند در حالى كه سرگرم بازى‌اند! و دلهايشان در بى‌خبرى فرو رفته است. و
ستمکاران پنهانى نجوا كردند (و گفتند): آيا جز اين است كه او بشرى همانند شماست؟! آيا به سراغ سحر مى‌رويد، در حالى كه چشم داريد و مى‌بينيد؟!»
کفر، از موانع تأثير تلاوت آيات قرآن بر انسان:
۱. «وكيف تكفُرون وانتُم تُتلى عليكُم ءايتُ اللَّهِ ...؛
و چگونه كفر مى‌ورزيد، با اين‌كه در دامان
وحی قرار گرفته‌ايد، و آيات خدا بر شما خوانده مى‌شود....»
۲. «وقد نزَّل عليكُم فِى الكِتبِ ان اذا سمِعتُم ءايتِ اللَّهِ يُكفرُ بِها ويُستهزا بِها فلا تقعُدوا معهُم حتّى يخوضوا فى حديثٍ غيرِهِ انَّكُم اذًا مِثلُهُم انَّ اللَّه جامِعُ المُنفِقين والكفِرين فى جهنَّم جميعا؛
و خداوند اين حكم را در كتابش بر شما نازل كرده كه هر گاه بشنويد افرادى آيات خدا را انكار و استهزا مى‌كنند، با آنها ننشينيد تا به سخن ديگرى بپردازند؛ وگرنه، شما هم مثل آنان خواهيد بود. خداوند، همه منافقان و كافران را در دوزخ جمع مى‌كند.»
۳. «كَذلِكَ ارسَلنكَ فى امَّةٍ قَد خَلَت مِن قَبلِها امَمٌ لِتَتلوا عَلَيهِمُ الَّذى اوحَينا الَيكَ وهُم يَكفُرونَ بِالرَّحمنِ قُل هُوَ رَبّى لا الهَ الّا هُوَ ... • ولَو انَّ قُرءانًا سُيّرَت بِهِ الجِبالُ او قُطّعَت بِهِ الارضُ او كُلّمَ بِهِ المَوتى بَل لِلَّهِ الامرُ جَميعًا افَلَم يَايَسِ الَّذينَ ءامَنوا ان لَو يَشاءُ اللَّهُ لَهَدَى النّاسَ جَميعًا ولا يَزالُ الَّذينَ كَفَروا تُصيبُهُم بِما صَنَعوا قارِعَةٌ او تَحُلُّ قَريبًا مِن دارِهِم حَتّى يَأتِىَ وعدُ اللَّهِ ...؛
همان گونه كه پيامبران پيشين را مبعوث كرديم، تو را به ميان امّتى فرستاديم كه پيش از آنها امّتهاى ديگرى آمدند و رفتند، تا آنچه را به تو وحى نموده‌ايم بر آنان بخوانى، درحالى كه به خداوندى كه رحمتش عام است، كفر مى‌ورزند؛ بگو: او پروردگار من است؛ معبودى جز او نيست ... اگربوسيله قرآن،
کوه‌ها به حركت در آيند يا
زمین قطعه قطعه شود، يا بوسيله آن با مردگان سخن گفته شود، باز هم كافران، ايمان نخواهند آورد. ولى تمام امور در اختيار خداست. آيا آنها كه ايمان آورده‌اند نمى‌دانند كه اگر خدا بخواهد همه مردم را به اجبار
هدایت مى‌كند؟! (امّا هدايت اجبارى سودى ندارد.) و پيوسته بلاهاى كوبنده‌اى بر كافران به سبب اعمالشان وارد مى‌شود، و يا به نزديكى خانه آنها فرود مى‌آيد، تا وعده نهايى خدا فرارسد....»
۴. «واذا قَرَأتَ القُرءانَ جَعَلنا بَينَكَ وبَينَ الَّذينَ لا يُؤمِنونَ بِالأخِرَةِ حِجابًا مَستورا؛
و هنگامى كه قرآن مى‌خوانى، ميان تو و آنها كه به آخرت ايمان نمى‌آورند، حجاب ناپيدايى قرار مى‌دهيم.»
۵. «واذا تُتلى عَلَيهِم ءايتُنا بَيّنتٍ قالَ الَّذينَ كَفَروا لِلَّذينَ ءامَنوا اىُّ الفَريقَينِ خَيرٌ مَقامًا واحسَنُ نَديّا؛
و هنگامى كه آيات روشنگر ما بر آنان خوانده مى‌شود، كافران به مؤمنان مى‌گويند: كدام يک از ما دو گروه جايگاهش بهتر، و محفل انسش زيباتر است؟!»
۶. «واذا تُتلى عَلَيهِم ءايتُنا بَيّنتٍ تَعرِفُ فى وُجوهِ الَّذينَ كَفَروا المُنكَرَ ...؛
و هنگامى كه آيات روشنِ ما بر آنان خوانده مى‌شود، در چهره‌هاى كافران آثار انكار مشاهده مى‌كنى....»
۷. «واذا تُتلى عَلَيهِم ءايتُنا بَيّنتٍ قالوا ما هذا الّا رَجُلٌ يُريدُ ان يَصُدَّكُم عَمّا كانَ يَعبُدُ ءاباؤُكُم وقالوا ما هذا الّا افكٌ مُفتَرًى وقالَ الَّذينَ كَفَروا لِلحَقّ لَمّا جاءَهُم ان هذا الّا سِحرٌ مُبين؛
و هنگامى كه آيات روشنگر ما برآنان خوانده مى‌شود، مى‌گويند: او فقط مردى است كه مى‌خواهد شما رااز آنچه پدرانتان مى‌پرستيدند باز دارد. و مى‌گويند: اين جز
دروغ بزرگى كه به خدا بسته شده چيز ديگرى نيست. و كافران درباره حق هنگامى كه به سراغشان آمد گفتند: اين، جز افسونى آشكار نيست.»
۸. «وسيقَ الَّذينَ كَفَروا الى جَهَنَّمَ زُمَرًا ... وقالَ لَهُم خَزَنَتُها الَم يَأتِكُم رُسُلٌ مِنكُم يَتلونَ عَلَيكُم ءايتِ رَبّكُم ... قالوا بَلى ولكِن حَقَّت كَلِمَةُ العَذابِ عَلَى الكفِرين؛
و كسانى كه كافر شدند گروه گروه به سوى
جهنم رانده مى‌شوند؛ ... و نگهبانان دوزخ به آنها مى‌گويند: آيا پيامبرانى از ميان شما به سويتان نيامدند كه آيات پروردگارتان را براى شما بخوانند ... مى‌گويند: آرى، (پيامبران آمدند ولى ما مخالفت كرديم و) فرمان عذاب الهى بر كافران مسلّم شده است.»
۹. «وان يَكادُ الَّذينَ كَفَروا لَيُزلِقونَكَ بِابصرِهِم لَمّا سَمِعُوا الذّكرَ ويَقولونَ انَّهُ لَمَجنون؛
و به آنان گفته مى‌شود: اين، در مقابل كارهايى است كه با دست خود از پيش فرستاده‌ايد؛ و خداوند نسبت به بندگان، هرگز
ستم روا نمى‌دارد!»
ختم قلب و كوردلى، مانع تأثير تلاوت قرآن بر
کافران:
۱. «ومِنهُم من يستمِعُ اليك وجعلنا على قُلوبِهِم اكِنَّةً ان يفقهوهُ وفى ءاذانِهِم وقرًا وان يروا كُلَّ ءايةٍ لا يُؤمِنوا بِها حتّى اذا جاءوك يُجدِلونك يقولُ الَّذين كفروا ان هذا الّا اسطيرُ الاوَّلين؛
پاره‌اى از آنها به سخنان تو، گوش فرا مى‌دهند؛ ولى بر دلهاى آنان پرده‌ها افكنده‌ايم تا آن را نفهمند؛ و در گوش‌هاى آنها، سنگينى قرار داده‌ايم. و اگر هر نشانه‌اى را ببينند، ايمان نمى‌آورند؛ تا آن جا كه وقتى به سراغ تو مى‌آيند با تو
مجادله مى‌كنند؛ و كافران مى گويند: اينها فقط افسانه‌هاى پيشينيان است.»
۲. «واذا قَرَأتَ القُرءانَ جَعَلنا بَينَكَ وبَينَ الَّذينَ لا يُؤمِنونَ بِالأخِرَةِ حِجابًا مَستورا • وجَعَلنا عَلى قُلوبِهِم اكِنَّةً ان يَفقَهوهُ وفِى ءاذانِهِم وَقرًا واذا ذَكَرتَ رَبَّكَ فِى القُرءانِ وَحدَهُ ولَّوا عَلى ادبرِهِم نُفورا؛
و هنگامى كه قرآن مى‌خوانى، ميان تو و آنها كه به
آخرت ايمان نمى‌آورند، حجاب ناپيدايى قرار مى‌دهيم؛ و بر دلهايشان به سبب بى‌ايمانى و لجاجت پوشش‌هايى مى‌نهيم، تا آن را نفهمند؛ و در گوشهايشان سنگينى قرار مى‌دهيم. و هنگامى كه پروردگارت را در قرآن به يگانگى ياد مى‌كنى، آنها با حال نفرت پشت مى‌كنند و از توروى بر مى‌گردانند.»
۳. «ومِنهُم مَن يَستَمِعُ الَيكَ حَتّى اذا خَرَجوا مِن عِندِكَ قالوا لِلَّذينَ اوتُوا العِلمَ ماذا قالَ ءانِفًا اولكَ الَّذينَ طَبَعَ اللَّهُ عَلى قُلوبِهِم واتَّبَعوا اهواءَهُم؛
گروهى از آنان به سخنانت گوش فرا مى‌دهند، امّا هنگامى كه از نزد تو خارج مى‌شوند به كسانى كه دانش به آنان بخشيده شده از روى استهزا مى‌گويند: (اين مرد) اكنون چه گفت؟! آنها كسانى هستند كه خداوند بر دلهايشان مُهر نهاده و از هواى نفسشان پيروى كرده‌اند (از اين رو چيزى نمى‌فهمند).»
جرم و گناه كافران، مانع تأثير تلاوت آيات قرآن بر آنان:
«وامَّا الَّذينَ كَفَروا افَلَم تَكُن ءايتى تُتلى عَلَيكُم فَاستَكبَرتُم وكُنتُم قَومًا مُجرِمين؛
امّا كسانى كه كافر شدند به آنها گفته مى‌شود: مگر آيات من بر شما خوانده نمى‌شد و شما استكبار كرديد و قوم مجرمى بوديد؟!»
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۸، ص۵۰۳، برگرفته از مقاله «تأثیر تلاوت قرآن».
