برنابا
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بَرْنابا، لقب یکی از نخستین هواداران و رسولان (مبلّغان) مسیح و نیز نام انجیلی منسوب به او می‌باشد.
نام اصلی او یوسف بود.در
قبرس از
پدر و مادری
یهودی زاده شد.
برنابا یا بارینب را فرزند
نصیحت و
تشویق (ابن الوعظ)، فرزند
نبوتو فرزند
مواسات و همدردی معنی کرده‌اند.
با آن‌که وجه
اشتقاق این
کلمه هنوز روشن نیست، می توان آن را شکل
یونانی شده کلمه‌ای
آرامی دانست.
این لقب احتمالاً بدین سبب به او داده شده که با
یوسف برسبا اشتباه نشود.
برنابا در زمان
رسولان به
دین مسیح گروید، از
علایق دنیوی برید و
مبلغ دین مسیح شد.او گرچه از
دوازده حواری نبود، به
درجه رسولی رسید
و یکی از دو نفری بود که
پولس،
انجیلِ خود را به وی عرضه داشت
.در
کلیسای اولیه سهم بسیار مهمی داشت
و گفته می‌شود که بانی
کلیسای برنابای قدیس در
قبرس بوده است
).همچنین
کلیسای میلان برای تأکید بر
استقلال خود بعدها ادعا کرد که برنابا بنیانگذار آن بوده است
.
کلیسای اورشلیم او را برای
تبلیغ و
ارشاد در
انطاکیه برگزید
و این، نشانه موقعیت ممتاز اوست.
برنابا،
سولس (
پولس) را، پس از آن‌که
هدایت یافت، نزد رسولان برد، به
شاگردان معرفی کرد و
ضامن او شد، سپس او را از
طرسوس به
انطاکیه برد و یک
سال همراه وی
مردم را
تعلیم می‌داد
.در کلیسای انطاکیه، او و تنی چند، از جمله سولس، جزو «
انبیا» و معلمان بودند و طبق کتاب اعمال رسولان
روح القدس آن دو را برای مأموریتی فراخواند.پس برنابا و سولس به شهرهای مختلف
آسیای صغیر رفتند و به
موعظه پرداختند (کتاب اعمال رسولان ۱۳:۴ـ۵، ۱۴).بسیاری از مردم به آنان متمایل شدند، اما کسانی نیز بارها با ایشان مخالفت نمودند
.پس از بازگشت به انطاکیه، مدت مدیدی با شاگردان به سر بردند و در پی اختلافاتی با
یهودیان و پس از منازعه و
مباحثه بسیار، برنابا، همراه با پولس و چند تن دیگر برای حل مسئله، نزد رسولان و
کشیشان اورشلیم رفت .
در بازگشت، برنابا و پولس در انطاکیه توقف کردند و به
تبلیغ ادامه دادند.
در
سفر مجدد به آسیای صغیر، برنابا می‌خواست
یوحنای ملقب به مرقس ـ به گفته‌ای
برادرزاده یا
خواهرزاده‌اش ، و به روایتی دیگر عموزاده‌اش
را همراه ببرد، ولی پولس، به دلیل اینکه مرقس، در سفر قبلی در پمغلیه از ایشان جدا شده بود، به این کار راضی نشد.ازینرو نزاع سختی درگرفت و در پی آن برنابا و پولس از هم جدا شدند.برنابا با مرقس از راه دریا به قبرس سفر کرد
و از آن زمان، زندگی او در ابهام فرو رفت.اگر چه پولس در دو جا از او یاد می‌کند
احتمال می‌رود که دیگر آن دو با هم کار نکرده باشند .
بنابر روایتی، او به
اسکندریه و حتی
رم رفت، ولی روایت محتملتر آن است که در
قبرس کشته شده است
طبق بعضی
روایات، این واقعه هنگام تبلیغ در
شهر سلامیس روی داد.سال
مرگ او معلوم نیست، ولی احتمالاً حدود ۷۵ـ۸۰ م بوده است.
مرقس
جسد او را از دست مهاجمان گرفت و در مغاره‌ای
دفن کرد.
قبر برنابا تا چهار قرن بعد، که
اسقف سلامیس آن را شناسایی کرد، ناشناخته بود.
رساله برنابا یکی از رساله‌های رسولان به این نام مشهور است.در ۱۲۷۶/۱۸۵۹ از
صومعه کاترین قدیس در
کوههای سینا،
انجیل سینایی متعلق به
قرن چهارم به دست آمد که در پایان آن متن کامل این رساله آمده بود
.در ۱۸۷۵، نسخه دیگری از آن در
قسطنطنیه یافت شد.
.با توجه به سبک این رساله ـ که در
مصر بخشی از
کتاب مقدس تلقی می‌شده است ـ و تعبیرهایی که در سراسر آن به کار رفته، به ظن قوی خاستگاه آن اسکندریه بوده است.عده‌ای این رساله را نوشته برنابا می‌دانند ولی دلیلی برای اثبات آن در دست نیست و مطالب رساله نیز انتساب آن را به برنابا رد می‌کند .
و با اینکه تاریخ نگارش آن را (۷۰ـ۷۹ م) تعیین کرده‌اند درباره آن یقین وجود ندارد.
همچنین رساله عبرانیان، که از نامه‌های مهم
کتب عهد جدید است، چون ذکری از
مصنف آن نشده، محل اختلاف است و برخی آن را به برنابا نسبت داده‌اند.
برنابا انجیلی هم داشته است که عده ای از مؤلفان قدیم به آن اشاره کرده‌اند، اما حجم و محتوای آن معلوم نیست و می‌توان حدس زد که مضامینی از آن در کتابهای بعدی، با همین عنوان، باقی مانده باشد.این انجیل، همراه با بیش از سیصد انجیل دیگر، در
شورای نیقیه (۳۲۵ م) غیر رسمی دانسته و از بین برده شد
و پس از آن در فرمانهای پاپهای بعدی چون داماسوس (۳۶۶ـ۳۸۴)، اینوکنتیوس (۴۰۱ـ۴۱۷)، خصوصاً گلاسیوس (۴۹۲ـ۴۹۶) و هورمیسداس (۵۱۴ـ۵۲۳) از کتب ممنوعه خوانده شد.
در ۴۷۸ همراه با پیدا شدن بقایای مقبره منسوب به برنابا در همانجا انجیلی نیز به دست آمد که
کلیسای رم آن را
انجیل متی دانست.
امروزه
نسخه خطی مطولی از آن به
زبان ایتالیایی و با عنصر قوی
عرفانی در
وین موجود است.این نسخه، که در تملک
پاپ سیکستوس (۹۹۳ـ ۹۹۸/۱۵۸۵ـ۱۵۹۰) بوده است، در ۱۱۲۵/ ۱۷۱۳ از طریق
مشاور پادشاه پروس به
شاهزاده اوژن ساووایی اهدا شد و در ۱۱۵۱/۱۷۳۸ به
کتابخانه دربار سلطنتی وین راه یافت.در ۱۳۲۵/۱۹۰۷
دانشگاه آکسفورد ترجمه انگلیسی آن را
چاپ و منتشر کرد که نسخه‌ای از آن در
موزه بریتانیا و نسخه دیگری در
کتابخانه کنگره آمریکا نگهداری می‌شود و نسخه اخیر مجدداً در
پاکستان به طبع رسیده است.همچنین در اواخر قرن دوازدهم /هجدهم،
نسخه اسپانیایی آن در ۲۲۲ فصل و ۴۲۰ صفحه پیدا شد که براثر مرور زمان پوسیده بود.این نسخه نیز به انگلیسی ترجمه شد و در مقایسه آن با نسخه ایتالیایی، تفاوتی جزئی میان آن دو به نظر رسید.
اما نسخه اصلی که دو ترجمه ایتالیایی و اسپانیایی از روی آن صورت گرفته روشن نیست.
درباره انجیل ایتالیایی آراء مختلف است: خلیل سعادت
نویسنده آن را یهودی اندلسی می‌داند که مسیحی و سپس
مسلمان شده است و حدس می‌زند که نسخه اصلی به عربی بوده است.
برخی آن را
انجیل محمدی تألیف
عارف مسیحی مسلمان شده‌ای خوانده‌اند.در مورد تاریخ تألیف آن اختلاف نظر وجود دارد.دائرة المعارف دین و اخلاق
تاریخ آن را ۱۳۰۰ـ۱۳۵۰م؛ و دائرة المعارف آمریکانا ذیل واژه تاریخ تألیف را بین قرنهای هفتم تا دهم/ سیزدهم تا شانزدهم می‌دانند.
محققان مسیحی نسبت این انجیل را به برنابا بکلی نفی کرده اند.ولی احتمال می‌دهند که برخی قسمتهای آن از نسخه اصلی انجیل برنابا گرفته شده باشد ـ مثل شرح بر صلیب رفتن
یهودای اسخریوطی به جای عیسی از روی خَطا، که در این اثر بتفصیل توضیح داده شده است.
در ۱۳۲۶/۱۹۰۸ خلیل سعادت آن را از روی نسخه انگلیسی به عربی ترجمه کرد و در ۱۳۰۱ ش حیدرقلیخان (سردار کابلی) ترجمه اخیر آن را به فارسی برگرداند که در ۱۳۱۱ش به طبع رسید.
انجیل برنابا در چند نکته اصلی با اناجیل چهارگانه مباینت دارد: ۱)
عیسی،
الوهیت و
پسر خدا بودنش را در حضور هزاران
سرباز و
زن و
مرد و کودک یهودی انکار کرد
؛ ۲) پسری که
ابراهیم عزم کرد برای
خدا قربانی کند،
اسماعیل بود نه
اسحاق و پسر
موعود برای
نبوت اسماعیل بود
؛ ۳) مسیحای منتظر، عیسی نیست بلکه
محمد صلی الله علیه وآله وسلّم است کتاب مقدس.عهد جدید.انجیل برنابا، فصل نودوششم و در فصول متعددی محمد صلی الله علیه وآله وسلّم را به لفظ صریح
رسول خدا یادآوری کرده است و گوید چون آدم از
بهشت طرد شد، دید که بالای در آن به یگانگی خدا و رسالت حضرت محمد صلّی الله علیه وآله وسلّم شهادت داده شده است
؛ ۴) عیسی مصلوب نشد بلکه به آسمان برده شد و کسی که به دار آویخته شد یهودای اسخریوطی بود که ناگهان شبیه او شد.
این مطلب با
آیه قرآن که می‌گوید یهودیها عیسی را نکشتند، به دار نیاویختند بلکه برای آن‌ها شبهه پیش آمد«و ما قتلوه و ما صلبوه و لکن شبّه لهم»
مطابقت دارد.بعلاوه، این انجیل از نظر پرداختن به مسائل فلسفی نیز با انجیلهای رسمی مباینت دارد.
از طرف دیگر،
محققان مسلمان، به دلیل محتوای انجیل برنابا بر مطالبی مخالف
نص قرآن و
تعالیم اسلام، انتساب آن را به مؤلفی مسلمان منتفی می‌دانند؛ از جمله: ۱) داستان
یوسف نجار ؛ ۲) بدون درد زاییده شدن عیسی
؛ ۳) نهی شدن
آدم و حوا از خوردن
گندم و
سیب ؛
۴) این که
شیطان در مرحله اول حوا را فریب داد و او نیز از میوه درخت ممنوعه به حضرت آدم خوراند
؛ ۵) اینکه
خدای تعالی فرشتگان را امر فرمود به سجده کردن به آدم قبل از
نفخ روح، در حالی که یک توده خاک بود و فرشتگان
سجده بردند ولی
شیطان سرکشی کرد و مطرود شد.
(۱) علاوه بر قرآن و کتاب مقدس عهد جدید.
(۲) بطرس بستانی، کتاب دائرة المعارف، بیروت .
(۳) محمد عطاءالرحیم، «عیسی پیامبر اسلام، بخش ۳، انجیل برنابا»، ترجمة احمد بهشتی، مکتب اسلام، سال ۲۶، ش ۸ (آبان ۱۳۶۵).
(۴) کتاب مقدس عهد جدید انجیل برنابا، ترجمة حیدرقلی سردار کابلی، تهران ۱۳۶۲ ش.
(۵) جیمزهاکس، قاموس کتاب مقدس، بیروت ۱۹۲۸، چاپ افست تهران ۱۳۴۹ ش.
(۶) Donald Attwater, A dictionary of saints , NewYork ۱۹۷۹;.
(۷) The Encyclopedia Americana , Danbury ۱۹۸۴, sv "Barnabas" (by Frederick C Grant) ;.
(۸) Encyclopaedia Britannica , Chicago ۱۹۶۰;.
(۹) Encyclopaedia of religion and ethics , ed James Hastings, Edinburgh ۱۹۸۰-۱۹۸۱, sv "Gospels, apocryphal" (by LST Alban Wells) ;.
(۱۰) The New Encyclopaedia Britannica , Chicago ۱۹۷۷
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «برنابا»، شماره۱۰۴۸.
