• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حلیم (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





حَلیم (به فتح حاء)، از واژگان قرآن کریم به معنای بردبار است. این کلمه از اسماء حسنی و صیغه مبالغه به معنی مهلت دهنده است؛ زیرا خداوند متعال به گناهکاران مهلت می‌دهد و در عذاب آنها عجله نمی‌کند. این واژه مجموعا ۱۵ بار در قرآن کریم استعمال شده، ۱۱ بار آن درباره خداوند، و چهار بار درباره حضرت ابراهیم (علیه‌السّلام)، اسماعیل (علیه‌السّلام) و شعیب (علیه‌السّلام) آمده است.



حَلیم به معنی بردبار است. این کلمه از اسماء حسنی و صیغه مبالغه است و معنی آن درباره خدا چنانکه طبرسی ذیل آیه ۲۲۵ بقره گوید: مهلت دهنده است‌.


(وَاللَّهُ غَفُورٌ حَلِیمٌ‌) «خدا چاره‌ساز و مهلت دهنده است.» به گناهکاران مهلت می‌دهد و در عذاب آنها عجله نمی‌کند. ناگفته نماند مهلت دادن یکنوع بردباری است. پس خدا حلیم است یعنی در عقوبت عجله و در هر نادانی بنده، غضب نمی‌کند.
(اِنَّ اِبْراهِیمَ لَاَوَّاهٌ‌ حَلِیمٌ‌) (به يقين، ابراهيم دلسوز و بردبار بود.) (اِنَّکَ لَاَنْتَ‌ الْحَلِیمُ‌ الرَّشِیدُ) (تو كه مرد بردبار و فهميده‌اى هستى.)


حلیم مجموعا ۱۵ بار در قرآن شریف استعمال شده، ۱۱ بار درباره خداوند و چهار بار درباره ابراهیم، اسمعیل، و شعیب.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۲، ص۱۶۸.    
۲. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ط دار القلم، ص۲۵۳.    
۳. ابن فارس، احمد، معجم مقائیس اللغة، ج۲، ص۹۳.    
۴. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۶، ص۴۸.    
۵. بقره/سوره۲، آیه۲۲۵.    
۶. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۲، ص۹۴.    
۷. بقره/سوره۲، آیه۲۲۵.    
۸. طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان، ج۴، ص۵۱.    
۹. طباطبایی، سید محمدحسین، ترجمه تفسیر المیزان، ج۴، ص۷۷-۷۸.    
۱۰. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۲، ص۹۴.    
۱۱. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ترجمه محمد بیستونی، ج۵، ص۵۶.    
۱۲. توبه/سوره۹، آیه۱۱۴.    
۱۳. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۲۰۵.    
۱۴. طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان، ج۹، ص۳۹۸.    
۱۵. طباطبایی، سید محمدحسین، ترجمه تفسیر المیزان، ج۹، ص۵۴۱.    
۱۶. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۵، ص۱۳۳.    
۱۷. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۱، ص۲۲۲.    
۱۸. هود/سوره۱۱، آیه۸۷.    
۱۹. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۲۳۱.    
۲۰. طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان، ج۱۰، ص۳۶۶.    
۲۱. طباطبایی، سید محمدحسین، ترجمه تفسیر المیزان، ج۱۰، ص۵۴۸.    
۲۲. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۵، ص۳۲۲.    
۲۳. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۲، ص۱۱۱.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «حلیم»، ج۲، ص۱۶۸-۱۶۹.    






جعبه ابزار