• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

بتدین

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



بِتَدّین‌، شهرکی‌ در شهرستان‌ شوف‌ واقع‌ در منطقه جبل‌ لبنان‌. بتدین‌ مخفف‌ بیت‌الدین‌، واژه‌ای‌ سامی‌، مرکب‌ از دو کلمه بیت‌ (خانه‌) و دین‌ (قضا و داوری‌، حکومت‌ و عبادت‌) است‌. گویا این‌ محل‌ در گذشته‌ عبادتگاه‌ دروزیان‌، یا جایگاه‌ قضا بوده‌ است‌.
[۱] فریحه‌، انیس‌، اسماءالمدن‌ و القری‌ اللبنانیه، ج۱، ص۲۰، بیروت‌، ۱۹۵۶م‌.
[۲] ابومصلح‌، کمال‌، معجم‌ العربی‌ المستعجم‌، ج۱، ص۹۴، بیروت‌، الدارالتقدمیه‌.




این‌ شهرک‌ در ارتفاع‌ ۸۵۰ متری‌ از سطح‌ دریا قرار گرفته‌ است‌ و با بیروت‌ ۴۵ کم فاصله‌ دارد. از شمال‌ به‌ عالیه‌، از جنوب‌ به‌ جزین‌ از توابع‌ استان‌ لبنان‌ جنوبی‌، از مشرق‌ به‌ باروک‌، و از مغرب‌ به‌ دیرالقمر در نزدیکی‌ دریای‌ مدیترانه‌ محدود است‌. ۳ مسیر اصلی‌، آن‌ را به‌ صیدا، جزین‌ و سوریه‌ (طریق‌الشام‌) مرتبط می‌سازد.
[۳] مرهج‌، عفیف‌، اعرف‌ لبنان‌، ج۳، ص۱۶۴، بیروت‌، ۱۹۷۱-۱۹۷۲م‌.
[۴] ابوالعینین‌، حسن‌، لبنان‌، ج۱، ص۱۷، بیروت‌، ۱۹۸۰م‌.
[۵] سوید، یاسین‌، التاریخ‌ العسکری‌ للمقاطعات‌ اللبنانیه فی‌ عهد الامارتین‌، ج۲، ص۱۶۹، بیروت‌، ۱۹۸۵م‌.
به‌ سبب‌ آب‌های‌ فراوان‌ زیرزمینی‌، این‌ منطقه‌ برای‌ پرورش‌ انواع‌ درختان‌ میوه‌ مستعد است‌.
[۶] مرهج‌، عفیف‌، اعرف‌ لبنان‌، ج۳، ص۱۶۶- ۱۶۸، بیروت‌، ۱۹۷۱-۱۹۷۲م‌.
[۷] ابوالعینین‌، حسن‌، لبنان‌، ج۱، ص۴۶۹، بیروت‌، ۱۹۸۰م‌.
[۸] لبنان‌، مباحث‌ علمیه و اجتماعیه، ج۲، ص۳۹۸، به‌ کوشش‌ فؤاد افرام‌ بستانی‌، بیروت‌، ۱۹۶۹-۱۹۷۰م‌.
[۹] لبنان‌، مباحث‌ علمیه و اجتماعیه، ج۲، ص۶۴۸، به‌ کوشش‌ فؤاد افرام‌ بستانی‌، بیروت‌، ۱۹۶۹-۱۹۷۰م‌.
[۱۰] لبنان‌، مباحث‌ علمیه و اجتماعیه، ج۲، ص۶۶۲، به‌ کوشش‌ فؤاد افرام‌ بستانی‌، بیروت‌، ۱۹۶۹-۱۹۷۰م‌.
بتدین‌ از دیرباز تاکنون‌ از مراکز اصلی‌ دروزی‌نشین‌ در جنوب‌ لبنان‌ بوده‌ است‌.
[۱۱] مکی‌، محمد، لبنان‌ من‌ الفتح‌ العربی‌ الی‌ الفتح‌ العثمانی‌، ج۱، ص۲۹۶، بیروت‌، دارالنهار.



بتدین‌ در سده ۱۲ق‌/۱۸م‌ روستای‌ کوچکی‌ از توابع‌ استان‌ مناصف‌ واقع‌ در شهرستان‌ شوف‌ بود.
[۱۲] بعینی‌، نجیب‌، تذکره سفر الی‌ لبنان‌، ج۱، ص۱۸۱، بیروت‌، ۱۹۷۱م‌.
[۱۳] سوید، یاسین‌، التاریخ‌ العسکری‌ للمقاطعات‌ اللبنانیه فی‌ عهد الامارتین‌، ج۱، ص۲۸، بیروت‌، ۱۹۸۵م‌.
آنگاه‌ که‌ امیر بشیر بن‌ قاسم‌ شهابی‌ (حک ۱۷۸۹-۱۸۴۰م‌) بر مسند امارت‌ منطقه جبل‌ دست‌ یافت‌، مقر حکومت‌ خود را از دیرالقمر به‌ بتدین‌ منتقل‌ گردد.
[۱۴] Lebanon: a History of Conflict and Consensus، ed N Shehadi and D H Mills، ج۱، ص۵۱، London، ۱۹۸۸.
[۱۵] سوید، یاسین‌، التاریخ‌ العسکری‌ للمقاطعات‌ اللبنانیه فی‌ عهد الامارتین‌، ج۲، ص۱۹۸، بیروت‌، ۱۹۸۵م‌.
[۱۶] صلیبی‌، کمال‌، تاریخ‌ لبنان‌ الحدیث‌، ج۱، ص۵۳، بیروت‌، ۱۹۷۲م‌.
بتدین‌ پس‌ از استقرار او به‌ سرعت‌ رو به‌ آبادانی‌ نهاد.
[۱۷] ابوصالح‌، عباس‌، التاریخ‌ السیاسی‌ للاماره الشهابیه فی‌ جبل‌ لبنان‌، ج۱، ص۲۰۵، بیروت‌، ۱۹۸۴م‌.
امیر بشیر سال‌ها در بتدین‌ حکم‌ راند و به‌ کمک‌ متحدان‌ خود حمله حکمرانان‌ محلی‌ به‌ این‌ منطقه‌ را دفع‌ کرد.
[۱۸] ابوصالح‌، عباس‌، التاریخ‌ السیاسی‌ للاماره الشهابیه فی‌ جبل‌ لبنان‌، ج۱، ص۲۲۹، بیروت‌، ۱۹۸۴م‌.

در ۱۲۴۹ق‌/۱۸۳۲م‌ به‌ منظور حراست‌ از شهرستان‌ شوف‌ در برابر حملات‌ عثمانی‌ها، نیروهای‌ مصری‌ در بتدین‌ مستقر شدند.
[۱۹] صلیبی‌، کمال‌، تاریخ‌ لبنان‌ الحدیث‌، ج۱، ص۶۰، بیروت‌، ۱۹۷۲م‌.
پس‌ از سقوط حکومت‌ شهابی‌ در ۳ ذیحجه ۱۲۵۷ق‌/۱۶ ژانویه ۱۸۴۲م‌، عمرپاشا در بتدین‌ به‌ قدرت‌ رسید. وی‌ پس‌ از سرکوبی‌ مخالفان‌
[۲۰] چرچیل‌، چارلز هنری‌، الدروز و الموارنه، ج۱، ص۴۶- ۴۸، ترجمه د جاک‌ مبارک‌، بیروت‌، ۱۹۸۶م‌.
[۲۱] صلیبی‌، کمال‌، تاریخ‌ لبنان‌ الحدیث‌، ج۱، ص۸۶ -۸۷، بیروت‌، ۱۹۷۲م‌.
[۲۲] صلیبی‌، کمال‌، تاریخ‌ لبنان‌ الحدیث‌، ج۱، ص۹۴، بیروت‌، ۱۹۷۲م‌.
[۲۳] صلیبی‌، کمال‌، تاریخ‌ لبنان‌ الحدیث‌، ج۱، ص۹۶، بیروت‌، ۱۹۷۲م‌.
در راه‌ عمران‌ و آبادانی‌ آنجا کوشید. با ورود نخستین‌ چاپخانه‌ به‌ بتدین‌ در ۱۸۵۳م‌ این‌ منطقه‌ رونق‌ بیشتری‌ یافت‌.
[۲۴] لبنان‌، مباحث‌ علمیه و اجتماعیه، ج۲، ص۵۷۴، به‌ کوشش‌ فؤاد افرام‌ بستانی‌، بیروت‌، ۱۹۶۹-۱۹۷۰م‌.
حکمرانان‌ دوره «متصرفین‌» نیز بتدین‌ را مرکز اداری‌ حکومت‌ خود قرار دادند و در توسعه راه‌های‌ ارتباطی‌، احداث‌ مدارس‌ و گردشگاه‌ها و پیشرفت‌ اجتماعی‌ و فرهنگی‌ آن‌ کوشیدند. در ۱۸۶۷م‌ مقر کشیش‌های‌ مارونی‌ به‌ بتدین‌ منتقل‌ شد..
[۲۵] خاطر، لحد، عهد المتصرفین‌ فی‌ لبنان‌، ج۱، ص۲۹-۳۰، بیروت‌، ۱۹۶۷م‌.
[۲۶] خاطر، لحد، عهد المتصرفین‌ فی‌ لبنان‌، ج۱، ص۴۳-۴۴، بیروت‌، ۱۹۶۷م‌.
[۲۷] خاطر، لحد، عهد المتصرفین‌ فی‌ لبنان‌، ج۱، ص۴۹، بیروت‌، ۱۹۶۷م‌.
[۲۸] ابوشقرا، یوسف‌ خطار، الحرکات‌ فی‌ لبنان‌ الی‌ عهد المتصرفیه، ج۱، ص۱۴۸، به‌ کوشش‌ عارف‌ ابوشقرا، بیروت‌.
در آتش‌سوزی‌ِ ژوئیه ۱۹۱۲ خسارت‌های‌ فراوانی‌ به‌ قصر معروف‌ بتدین‌ وارد شد. از این‌رو، متصرفین‌ مقر حکومت‌ خود را به‌ بعبدا منتقل‌ ساختند.
[۲۹] لبنان‌، مباحث‌ علمیه و اجتماعیه، ج۲، ص۶۲۱، به‌ کوشش‌ فؤاد افرام‌ بستانی‌، بیروت‌، ۱۹۶۹-۱۹۷۰م‌.

نیروهای‌ نظامی‌ متفقین‌ پس‌ از اشغال‌ لبنان‌ در ۱۹۱۸م‌ در بتدین‌ مستقر شدند و فرماندار نظامی‌ فرانسه‌ قصر بتدین‌ را برای‌ اقامت‌ خود برگزید.
[۳۰] بعینی‌، نجیب‌، تذکره سفر الی‌ لبنان‌، ج۱، ص۱۸۲، بیروت‌، ۱۹۷۱م‌.
[۳۱] ابوشقرا، یوسف‌ خطار، الحرکات‌ فی‌ لبنان‌ الی‌ عهد المتصرفیه، ج۱، ص۱۳۵، به‌ کوشش‌ عارف‌ ابوشقرا، بیروت‌.
[۳۲] ابوشقرا، یوسف‌ خطار، الحرکات‌ فی‌ لبنان‌ الی‌ عهد المتصرفیه، ج۱، ص۱۳۸، به‌ کوشش‌ عارف‌ ابوشقرا، بیروت‌.
در دوره ریاست‌ جمهوری‌ بشاره‌ خوری‌، در ۱۹۴۷م‌ پیکر امیر شهابی‌ از استانبول‌ به‌ بتدین‌ منتقل‌، و در جوار همسر اولش‌ در گوشه‌ای‌ از باغ‌ کاخ‌ باشکوهی‌ که‌ ساخته‌ بود، به‌ خاک‌ سپرده‌ شد.
[۳۳] مرهج‌، عفیف‌، اعرف‌ لبنان‌، ج۳، ص۱۶۵-۱۶۶، بیروت‌، ۱۹۷۱-۱۹۷۲م‌.
[۳۴] بعینی‌، نجیب‌، تذکره سفر الی‌ لبنان‌، ج۱، ص۱۸۴، بیروت‌، ۱۹۷۱م‌.



امیر بشیر شهابی‌ برای‌ خود و پسرانش‌ قصرهای‌ باشکوهی‌ در بتدین‌ ساخت‌ که‌ برخی‌ از آن‌ها از میان‌ رفته‌ است‌ و برخی‌ دیگر در حال‌ حاضر در اختیار وزارت‌ جهانگردی‌ لبنان‌ قرار دارد.
[۳۵] بعینی‌، نجیب‌، تذکره سفر الی‌ لبنان‌، ج۱، ص۱۷۵، بیروت‌، ۱۹۷۱م‌.
[۳۶] شدیاق‌، طنوس‌، اخبار الاعیان‌ فی‌ جبل‌ لبنان‌، ج۱، ص۲۹، بیروت‌، ۱۹۵۴م‌.
بتدین‌ امروزه‌ همه شهرت‌ خود را مدیون‌ کاخ‌ سلطنتی‌ امیر بشیر است‌. کاخ‌ بتدین‌ در ۱۸۱۰م‌ برفراز تپه‌ای‌ مشرف‌ بر دیرالقمر در نهایت‌ زیبایی‌ و استحکام‌ ساخته‌ شد. امیر بدین‌ منظور معماران‌ و هنرمندانی‌ را از حلب‌، دمشق‌، استانبول‌ و ایتالیا به‌ بتدین‌ فراخواند. این‌ قصر جلوه زیبایی‌ از هنر شرق‌ جهان‌ اسلام‌ است‌. با این‌همه‌، نمی‌توان‌ تأثیر سبک‌ معماری‌ عثمانی‌ و ایتالیایی‌ را بر آن‌ نادیده‌ انگاشت‌. کاخ‌ امیر شهابی‌ با تالارها، اتاق‌های‌ متعدد، برج‌ها، باروها، گنبدها و راهروهای‌ باشکوه‌ در زمره زیباترین‌ قصرهای‌ جهان‌ است‌.
[۳۷] لبنان‌، مباحث‌ علمیه و اجتماعیه، ج۲، ص۶۱۷ -۶۲۱، به‌ کوشش‌ فؤاد افرام‌ بستانی‌، بیروت‌، ۱۹۶۹-۱۹۷۰م‌.
[۳۸] EWA، ج۹، ص۱۷۸.
[۳۹] بعینی‌، نجیب‌، تذکره سفر الی‌ لبنان‌، ج۱، ص۱۸۱-۱۸۲، بیروت‌، ۱۹۷۱م‌.
دارالضیافه‌، دارالحریم‌، دارالدواوین‌، دارالوسطی‌ و دارالخیل‌ از قسمت‌های‌ اصلی‌ قصر به‌ شمار می‌آیند که‌ با پل‌هایی‌ به‌ یکدیگر مرتبط می‌شوند. در اطراف‌ قصر باغ‌هایی‌ زیبا و حوض‌هایی‌ بزرگ‌ احداث‌، و مدخل‌ آن‌، با ارتفاع‌ ۱۵ متر با انواع‌ سنگ‌های‌ مرمر و تصاویر زیبا از اشکال‌ مختلف‌ هندسی‌ تزیین‌ شده‌ است‌. در بالای‌ مدخل‌ کتیبه‌های‌ هلالی‌ منقوش‌ به‌ طغرای‌ سلطنتی‌ به‌ چشم‌ می‌خورد. پله‌های‌ سنگی‌ پر پیچ‌ و خمی‌ در دامنه تپه صعب‌العبور تا مدخل‌ ورودی‌ قصر کشیده‌ شده‌ است‌. در این‌ قصر مسجد، کلیسا و عبادت‌گاهی‌ برای‌ دروزیان‌ نیز احداث‌ کرده‌اند.
[۴۰] لبنان‌، مباحث‌ علمیه و اجتماعیه، ج۲، ص۶۱۸، به‌ کوشش‌ فؤاد افرام‌ بستانی‌، بیروت‌، ۱۹۶۹-۱۹۷۰م‌.
[۴۱] بعینی‌، نجیب‌، تذکره سفر الی‌ لبنان‌، ج۱، ص۱۸۳-۱۸۴، بیروت‌، ۱۹۷۱م‌.
[۴۲] کارن‌، جان‌، رحله فی‌ لبنان‌، ج۱، ص۱۲۶، ترجمه رئیف‌ خوری‌، بیروت‌، ۱۹۴۸م‌.
[۴۳] سوید، یاسین‌، التاریخ‌ العسکری‌ للمقاطعات‌ اللبنانیه فی‌ عهد الامارتین‌، ج۲، ص۲۰۴، بیروت‌، ۱۹۸۵م‌.

در ۱۹۵۱م‌ بخشی‌ از قصر بتدین‌ بازسازی‌، و به‌ موزه‌ تبدیل‌ شد.
[۴۴] مرهج‌، عفیف‌، اعرف‌ لبنان‌، ج۳، ص۱۶۵-۱۶۶، بیروت‌، ۱۹۷۱-۱۹۷۲م‌.
[۴۵] بعینی‌، نجیب‌، تذکره سفر الی‌ لبنان‌، ج۱، ص۱۸۴، بیروت‌، ۱۹۷۱م‌.
این‌ قصر که‌ هم‌ اکنون‌ از آثار باستانی‌ لبنان‌ به‌ شمار می‌رود، استراحتگاه‌ تابستانی‌ رؤسای‌ جمهور این‌ کشور است‌ و همه‌ ساله‌ جهانگردانی‌ را به‌ خود جلب‌ می‌کند.
[۴۶] Salibi، K، ج۱، ص۲۴۲، A House of Many Mansions، London، ۱۹۸۸.
[۴۷] EWA، ج۹، ص۱۸۲.
[۴۸] صلیبی‌، کمال‌، تاریخ‌ لبنان‌ الحدیث‌، ج۱، ص۱۵، بیروت‌، ۱۹۷۲م‌.



(۱) ابوشقرا، یوسف‌ خطار، الحرکات‌ فی‌ لبنان‌ الی‌ عهد المتصرفیه، به‌ کوشش‌ عارف‌ ابوشقرا، بیروت‌.
(۲) ابوصالح‌، عباس‌، التاریخ‌ السیاسی‌ للاماره الشهابیه فی‌ جبل‌ لبنان‌، بیروت‌، ۱۹۸۴م‌.
(۳) ابوالعینین‌، حسن‌، لبنان‌، بیروت‌، ۱۹۸۰م‌.
(۴) ابومصلح‌، کمال‌، معجم‌ العربی‌ المستعجم‌، بیروت‌، الدارالتقدمیه‌.
(۵) بعینی‌، نجیب‌، تذکره سفر الی‌ لبنان‌، بیروت‌، ۱۹۷۱م‌.
(۶) چرچیل‌، چارلز هنری‌، الدروز و الموارنه، ترجمه د جاک‌ مبارک‌، بیروت‌، ۱۹۸۶م‌.
(۷) خاطر، لحد، عهد المتصرفین‌ فی‌ لبنان‌، بیروت‌، ۱۹۶۷م‌.
(۸) سوید، یاسین‌، التاریخ‌ العسکری‌ للمقاطعات‌ اللبنانیه فی‌ عهد الامارتین‌، بیروت‌، ۱۹۸۵م‌.
(۹) شدیاق‌، طنوس‌، اخبار الاعیان‌ فی‌ جبل‌ لبنان‌، بیروت‌، ۱۹۵۴م‌.
(۱۰) صلیبی‌، کمال‌، تاریخ‌ لبنان‌ الحدیث‌، بیروت‌، ۱۹۷۲م‌.
(۱۱) فریحه‌، انیس‌، اسماءالمدن‌ و القری‌ اللبنانیه، بیروت‌، ۱۹۵۶م‌.
(۱۲) کارن‌، جان‌، رحله فی‌ لبنان‌، ترجمه رئیف‌ خوری‌، بیروت‌، ۱۹۴۸م‌.
(۱۳) لبنان‌، مباحث‌ علمیه و اجتماعیه، به‌ کوشش‌ فؤاد افرام‌ بستانی‌، بیروت‌، ۱۹۶۹-۱۹۷۰م‌.
(۱۴) مرهج‌، عفیف‌، اعرف‌ لبنان‌، بیروت‌، ۱۹۷۱-۱۹۷۲م‌.
(۱۵) مکی‌، محمد، لبنان‌ من‌ الفتح‌ العربی‌ الی‌ الفتح‌ العثمانی‌، بیروت‌، دارالنهار.
(۱۶) M، Une Histoire du Liban، Beirut، ۱۹۵۵.
(۱۷) EWA.
(۱۸) Lebanon: a History of Conflict and Consensus، ed N Shehadi and D H Mills، London، ۱۹۸۸.
(۱۹) Salibi، K، A House of Many Mansions، London، ۱۹۸۸.


۱. فریحه‌، انیس‌، اسماءالمدن‌ و القری‌ اللبنانیه، ج۱، ص۲۰، بیروت‌، ۱۹۵۶م‌.
۲. ابومصلح‌، کمال‌، معجم‌ العربی‌ المستعجم‌، ج۱، ص۹۴، بیروت‌، الدارالتقدمیه‌.
۳. مرهج‌، عفیف‌، اعرف‌ لبنان‌، ج۳، ص۱۶۴، بیروت‌، ۱۹۷۱-۱۹۷۲م‌.
۴. ابوالعینین‌، حسن‌، لبنان‌، ج۱، ص۱۷، بیروت‌، ۱۹۸۰م‌.
۵. سوید، یاسین‌، التاریخ‌ العسکری‌ للمقاطعات‌ اللبنانیه فی‌ عهد الامارتین‌، ج۲، ص۱۶۹، بیروت‌، ۱۹۸۵م‌.
۶. مرهج‌، عفیف‌، اعرف‌ لبنان‌، ج۳، ص۱۶۶- ۱۶۸، بیروت‌، ۱۹۷۱-۱۹۷۲م‌.
۷. ابوالعینین‌، حسن‌، لبنان‌، ج۱، ص۴۶۹، بیروت‌، ۱۹۸۰م‌.
۸. لبنان‌، مباحث‌ علمیه و اجتماعیه، ج۲، ص۳۹۸، به‌ کوشش‌ فؤاد افرام‌ بستانی‌، بیروت‌، ۱۹۶۹-۱۹۷۰م‌.
۹. لبنان‌، مباحث‌ علمیه و اجتماعیه، ج۲، ص۶۴۸، به‌ کوشش‌ فؤاد افرام‌ بستانی‌، بیروت‌، ۱۹۶۹-۱۹۷۰م‌.
۱۰. لبنان‌، مباحث‌ علمیه و اجتماعیه، ج۲، ص۶۶۲، به‌ کوشش‌ فؤاد افرام‌ بستانی‌، بیروت‌، ۱۹۶۹-۱۹۷۰م‌.
۱۱. مکی‌، محمد، لبنان‌ من‌ الفتح‌ العربی‌ الی‌ الفتح‌ العثمانی‌، ج۱، ص۲۹۶، بیروت‌، دارالنهار.
۱۲. بعینی‌، نجیب‌، تذکره سفر الی‌ لبنان‌، ج۱، ص۱۸۱، بیروت‌، ۱۹۷۱م‌.
۱۳. سوید، یاسین‌، التاریخ‌ العسکری‌ للمقاطعات‌ اللبنانیه فی‌ عهد الامارتین‌، ج۱، ص۲۸، بیروت‌، ۱۹۸۵م‌.
۱۴. Lebanon: a History of Conflict and Consensus، ed N Shehadi and D H Mills، ج۱، ص۵۱، London، ۱۹۸۸.
۱۵. سوید، یاسین‌، التاریخ‌ العسکری‌ للمقاطعات‌ اللبنانیه فی‌ عهد الامارتین‌، ج۲، ص۱۹۸، بیروت‌، ۱۹۸۵م‌.
۱۶. صلیبی‌، کمال‌، تاریخ‌ لبنان‌ الحدیث‌، ج۱، ص۵۳، بیروت‌، ۱۹۷۲م‌.
۱۷. ابوصالح‌، عباس‌، التاریخ‌ السیاسی‌ للاماره الشهابیه فی‌ جبل‌ لبنان‌، ج۱، ص۲۰۵، بیروت‌، ۱۹۸۴م‌.
۱۸. ابوصالح‌، عباس‌، التاریخ‌ السیاسی‌ للاماره الشهابیه فی‌ جبل‌ لبنان‌، ج۱، ص۲۲۹، بیروت‌، ۱۹۸۴م‌.
۱۹. صلیبی‌، کمال‌، تاریخ‌ لبنان‌ الحدیث‌، ج۱، ص۶۰، بیروت‌، ۱۹۷۲م‌.
۲۰. چرچیل‌، چارلز هنری‌، الدروز و الموارنه، ج۱، ص۴۶- ۴۸، ترجمه د جاک‌ مبارک‌، بیروت‌، ۱۹۸۶م‌.
۲۱. صلیبی‌، کمال‌، تاریخ‌ لبنان‌ الحدیث‌، ج۱، ص۸۶ -۸۷، بیروت‌، ۱۹۷۲م‌.
۲۲. صلیبی‌، کمال‌، تاریخ‌ لبنان‌ الحدیث‌، ج۱، ص۹۴، بیروت‌، ۱۹۷۲م‌.
۲۳. صلیبی‌، کمال‌، تاریخ‌ لبنان‌ الحدیث‌، ج۱، ص۹۶، بیروت‌، ۱۹۷۲م‌.
۲۴. لبنان‌، مباحث‌ علمیه و اجتماعیه، ج۲، ص۵۷۴، به‌ کوشش‌ فؤاد افرام‌ بستانی‌، بیروت‌، ۱۹۶۹-۱۹۷۰م‌.
۲۵. خاطر، لحد، عهد المتصرفین‌ فی‌ لبنان‌، ج۱، ص۲۹-۳۰، بیروت‌، ۱۹۶۷م‌.
۲۶. خاطر، لحد، عهد المتصرفین‌ فی‌ لبنان‌، ج۱، ص۴۳-۴۴، بیروت‌، ۱۹۶۷م‌.
۲۷. خاطر، لحد، عهد المتصرفین‌ فی‌ لبنان‌، ج۱، ص۴۹، بیروت‌، ۱۹۶۷م‌.
۲۸. ابوشقرا، یوسف‌ خطار، الحرکات‌ فی‌ لبنان‌ الی‌ عهد المتصرفیه، ج۱، ص۱۴۸، به‌ کوشش‌ عارف‌ ابوشقرا، بیروت‌.
۲۹. لبنان‌، مباحث‌ علمیه و اجتماعیه، ج۲، ص۶۲۱، به‌ کوشش‌ فؤاد افرام‌ بستانی‌، بیروت‌، ۱۹۶۹-۱۹۷۰م‌.
۳۰. بعینی‌، نجیب‌، تذکره سفر الی‌ لبنان‌، ج۱، ص۱۸۲، بیروت‌، ۱۹۷۱م‌.
۳۱. ابوشقرا، یوسف‌ خطار، الحرکات‌ فی‌ لبنان‌ الی‌ عهد المتصرفیه، ج۱، ص۱۳۵، به‌ کوشش‌ عارف‌ ابوشقرا، بیروت‌.
۳۲. ابوشقرا، یوسف‌ خطار، الحرکات‌ فی‌ لبنان‌ الی‌ عهد المتصرفیه، ج۱، ص۱۳۸، به‌ کوشش‌ عارف‌ ابوشقرا، بیروت‌.
۳۳. مرهج‌، عفیف‌، اعرف‌ لبنان‌، ج۳، ص۱۶۵-۱۶۶، بیروت‌، ۱۹۷۱-۱۹۷۲م‌.
۳۴. بعینی‌، نجیب‌، تذکره سفر الی‌ لبنان‌، ج۱، ص۱۸۴، بیروت‌، ۱۹۷۱م‌.
۳۵. بعینی‌، نجیب‌، تذکره سفر الی‌ لبنان‌، ج۱، ص۱۷۵، بیروت‌، ۱۹۷۱م‌.
۳۶. شدیاق‌، طنوس‌، اخبار الاعیان‌ فی‌ جبل‌ لبنان‌، ج۱، ص۲۹، بیروت‌، ۱۹۵۴م‌.
۳۷. لبنان‌، مباحث‌ علمیه و اجتماعیه، ج۲، ص۶۱۷ -۶۲۱، به‌ کوشش‌ فؤاد افرام‌ بستانی‌، بیروت‌، ۱۹۶۹-۱۹۷۰م‌.
۳۸. EWA، ج۹، ص۱۷۸.
۳۹. بعینی‌، نجیب‌، تذکره سفر الی‌ لبنان‌، ج۱، ص۱۸۱-۱۸۲، بیروت‌، ۱۹۷۱م‌.
۴۰. لبنان‌، مباحث‌ علمیه و اجتماعیه، ج۲، ص۶۱۸، به‌ کوشش‌ فؤاد افرام‌ بستانی‌، بیروت‌، ۱۹۶۹-۱۹۷۰م‌.
۴۱. بعینی‌، نجیب‌، تذکره سفر الی‌ لبنان‌، ج۱، ص۱۸۳-۱۸۴، بیروت‌، ۱۹۷۱م‌.
۴۲. کارن‌، جان‌، رحله فی‌ لبنان‌، ج۱، ص۱۲۶، ترجمه رئیف‌ خوری‌، بیروت‌، ۱۹۴۸م‌.
۴۳. سوید، یاسین‌، التاریخ‌ العسکری‌ للمقاطعات‌ اللبنانیه فی‌ عهد الامارتین‌، ج۲، ص۲۰۴، بیروت‌، ۱۹۸۵م‌.
۴۴. مرهج‌، عفیف‌، اعرف‌ لبنان‌، ج۳، ص۱۶۵-۱۶۶، بیروت‌، ۱۹۷۱-۱۹۷۲م‌.
۴۵. بعینی‌، نجیب‌، تذکره سفر الی‌ لبنان‌، ج۱، ص۱۸۴، بیروت‌، ۱۹۷۱م‌.
۴۶. Salibi، K، ج۱، ص۲۴۲، A House of Many Mansions، London، ۱۹۸۸.
۴۷. EWA، ج۹، ص۱۸۲.
۴۸. صلیبی‌، کمال‌، تاریخ‌ لبنان‌ الحدیث‌، ج۱، ص۱۵، بیروت‌، ۱۹۷۲م‌.



دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «بتدین‌»، شماره۴۴۷۴.    

رده‌های این صفحه : مقالات دانشنامه بزرگ اسلامی




جعبه ابزار