• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

انتقام در قرآن

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



مقالات مرتبط: انتقام.

انتقام، به معنی عقوبت کسی به قصد تشفی دل است .



انتقام از ریشه «ن ق م» و در لغت به معنای انکار کردن
[۲] لسان العرب، ج ۱۴، ص ۲۷۲، «نقم».
، کینه کشیدن، کیفر دادن
[۳] مجمع البحرین، ج ۲، ص ۳۶۶.
[۴] لغت‌نامه، ج ۲، ص ۲۹۶۷، «نقم»
، مؤاخذه همراه با کراهت و مبالغه در کیفر و عقوبت
[۵] زادالمسیر، ج ۲، ص ۴۲۷.
آمده‌است
[۶] التحقیق، ج ۱۲، ص ۲۲۷، «نقم».
و در اصطلاح به عقوبتی خاص اطلاق می‌شود و آن این‌که فرد در برابر کسی که به او بدی کرده به همان اندازه یا بیش‌تر بدی کند.
[۷] جامع‌السعادات، ج۱، ص۳۳۴.
.


انتقام گاه به انسان نسبت داده می‌شود و گاه به خداوند .
تفاوت این دو در این است که انتقام‌های بشری بیش‌تر در پی زیانی است که فرد بر اثر عجز از ناحیه دشمن دیده و بدین وسیله می‌خواهد ناکامی و شکست خود را جبران کند، ازاین‌رو گاه ضمن گرفتن انتقام، از حدّ اعتدال بیرون رفته، مرتکب کار ناروا و خلاف حق می‌شود؛ اما انتقام الهی بر اثر آسیب دیدن خداوند یا برای تشفی خاطر نیست، زیرا خداوند آسیب‌پذیر نیست و تشفی خاطر در او راه ندارد، بلکه انتقام او به معنای کیفر دادن گناهکاران براساس حق و عدالت است.
[۹] اخلاق، ص ۳۲۳.

انتقام بشری نیز به فردی و اجتماعی تقسیم می‌شود.
انتقام فردی بیش‌تر برخاسته از احساس و غایت آن تشفی خاطر است؛ اما انتقام اجتماعی که در قالب قصاص و مجازات صورت می‌گیرد غالباً مبتنی بر عقل و غایت آن حفظ نظامِ اصلاح و [[|تربیت]] افراد جامعه و بستن راه‌های ناامنی در اجتماع و این نوع از انتقام بیش‌تر در قلمرو وظایف حکومت است.
[۱۲] نثر طوبی، ص ۴۹۵.



موضوع انتقام در قرآن با واژه‌های «نقم» و مشتقات آن، ۱۷ بار به‌کار رفته‌است که این دسته از آیات بیش‌تر مربوط به انتقام الهی (ذو انتقام) و برخی نیز مربوط به انتقام بشر است همچنین قرآن با تعبیرهایی دیگر، از جمله انتصار ، تشفی دل، مقابله به مثل، قصاص
[۲۲] المبسوط، ج ۲۶، ص ۶۱.
و نیز فرمان جنگ با کسانی که با مسلمانان می‌جنگند از انتقام بشری یاد کرده‌است.


بحارالانوار؛ تاج العروس من جواهرالقاموس؛ تفسیر روح البیان؛ التفسیر الکبیر؛ تفسیرالمراغی؛ تفسیر نورالثقلین؛ تفسیر نوین؛ جامع‌البیان عن تأویل آی‌القرآن؛ الجامع لاحکام القرآن، قرطبی؛ دیوان، نابغه ذبیانی؛ فرهنگ فارسی؛ قاموس کتاب مقدس؛ کتاب مقدس؛ گیاهان در قرآن؛ مجمع‌البیان فی تفسیر القرآن؛ معجزة الغذاء و الشفاء؛ نظم الدرر فی تناسب الآیات و السور؛ واژه‌های دخیل در قرآن مجید.


۱. مفردات، ص ۸۲۲.    
۲. لسان العرب، ج ۱۴، ص ۲۷۲، «نقم».
۳. مجمع البحرین، ج ۲، ص ۳۶۶.
۴. لغت‌نامه، ج ۲، ص ۲۹۶۷، «نقم»
۵. زادالمسیر، ج ۲، ص ۴۲۷.
۶. التحقیق، ج ۱۲، ص ۲۲۷، «نقم».
۷. جامع‌السعادات، ج۱، ص۳۳۴.
۸. المیزان، ج۱۲، ص۸۶.    
۹. اخلاق، ص ۳۲۳.
۱۰. المیزان، ج ۱۲، ص ۸۷.    
۱۱. المیزان، ج ۱۲، ص ۸۶.    
۱۲. نثر طوبی، ص ۴۹۵.
۱۳. اعراف/سوره۷، آیه۱۲۶.    
۱۴. بروج/سوره۸۵، آیه۸.    
۱۵. شعراء/سوره۲۶، آیه۲۲۷.    
۱۶. شوری/سوره۴۲، آیه۳۹.    
۱۷. توبه/سوره۹، آیه۱۴.    
۱۸. توبه/سوره۹، آیه۱۵.    
۱۹. بقره/سوره۲، آیه۱۹۴.    
۲۰. نحل/سوره۱۶، آیه۱۲۶.    
۲۱. شوری/سوره۴۲، آیه۴۰.    
۲۲. المبسوط، ج ۲۶، ص ۶۱.
۲۳. بقره/سوره۲، آیه۱۷۹.    
۲۴. بقره/سوره۲، آیه۱۹۰.    



دائرة المعارف قران کریم جلد چهارم، برگرفته از مقاله "انتقام".    


رده‌های این صفحه : انتقام




جعبه ابزار