انبیاء و آیات خدا (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
در این مقاله
آیات دال بر حالات انبیاء در برابر آیات الهی معرفی می‌شوند.
تسلیم بودن
انبیا در برابر آيات خدا:
«... وهبنا له إسحق و يعقوب و كلّا جعلنا نبيّا• و اذكر فى الكتب موسى إنّه كان مخلصا و كان رسولا نبيّا• و اذكر فى الكتب إسمعيل إنّه كان صادق الوعد و كان رسولا نبيّا• و اذكر فى الكتب إدريس إنّه كان صدّيقا نبيّا• أولئك الذين أنعم اللَّه عليهم من النبيّين ... إذا تتلى عليهم ءايت الرحمن خرّوا سجدا و بكيّا؛
... ما
اسحاق و
یعقوب را به او بخشيديم، و هر يك را پيامبر بزرگى قرار داديم.
... در اين كتاب (آسمانى) از
موسی ياد كن، كه او مخلص بود، و رسول و پيامبر والا مقامى.
... در
کتاب آسمانی خود از
اسماعیل ياد كن كه او در وعده‌هايش صادق و رسول و پيامبر بزرگى بود.
... و در اين كتاب (نيز) از"
ادریس" ياد كن، او بسيار
راستگو و پيامبر بزرگى بود.... آنها پيامبرانى بودند كه خداوند مشمول نعمتشان قرار داده بود، ... كه وقتى آيات خداوند رحمان بر آنان خوانده مى‌شد به خاك مى‌افتادند و سجده مى‌كردند، در حالى كه گريان بودند.
سجده و زارى انبياى الهى، هنگام
تلاوت شدن آيات الهى بر آنان:
«أولئك الذين أنعم اللَّه عليهم من النبيّين ... إذا تتلى عليهم ءايت الرحمن خرّوا سجدا و بكيّا؛
آنها پيامبرانى بودند كه خداوند مشمول نعمتشان قرار داده بود... آنها كسانى بودند كه وقتى آيات خداوند رحمان بر آنان خوانده مى‌شد به خاك مى‌افتادند و سجده مى‌كردند، در حالى كه گريان بودند.»
اهل معرفت ویژگی‌های متعددی برای انبیاء الهی ذکر کرده‌اند، از جمله رسیدن انبیاء به مقام فنا و بقای بعد از فنا همچنین رسیدن به مقام تجلیات اسمائی و صفاتی و طی کردن اسفار چهارگانه سلوکی.
امام خمینی نیز ویژگی‌هایی را برای انبیاء الهی برشمرده است. از جمله:
۱- آوردن
معجزه که دلالت بر ماموریت آنان از ناحیه خداوند دارد.
۲- عصمت: به اعتقاد ایشان
عصمت انبیاء الهی ناشی از باور یقینی و ایمان کامل آنان است و این چنین نیست که آنان در ترک گناه مجبور باشند.
علاوه بر این، انبیای الهی علم شان از راه اجتهاد در علوم نیست، بلکه از راه علم لدنی و مطابق با واقع است. از این جهت علم پیامبران (علیهم‌السّلام) مطابق با واقع است و با هم اختلافی ندارند.
۳-فنا: به اعتقاد امام خمینی انبیاء به مقام فنا و بقای بعد از فرا می‌رسند.
۴- شرح صدر: پیامبران الهی دارای
شرح صدر و قوت قلب خاصی‌اند که هم‌جهت بشری دارد و به کثرات طبیعت نظر می‌کنند و وضعیت مردم عادی را می‌توانند به‌خوبی درک کنند و هم جهت توجه به وحدت دارند که عالم غیب را مشاهده می‌کنند.
۵- دعوت انبیاء: به باور امام خمینی دعوت انبیای الهی به زبان فلسفه برهان نیست، بلکه آنان با جان‌ودل مردم کار دارند و حقایق را از درون جان و دل به قلب مردم می‌رسانند و می‌خواهند همه ابعاد عالم و همه ابعاد انسان را الهی کنند.
۶- سرّ تفاوت انبیاء: امام خمینی سرّ تفاوت انبیاء را تفاوت اسماء الهی می‌داند. بر همین اساس انبیاء که صورت و تجلی عینی مظاهر اسماء الهی‌اند متفاوت از یکدیگرند، چنان‌که بعضی مظهر اسمی خاصی مانند «الرحمن» اند؛ هم‌چنان‌که انبیا در
سلوک معنوی و طی اسفار اربعه نیز متفاوت‌اند. از آنجا که سلطنت اسمای خاص محدود است دوره نبوت انبیایی که مظهر این اسماء هستند نیز محدود است؛ اما خاتم انبیاء مظهر تمام اسمای الهی و اسم جامع الله است، از این رو تمام اسماء و صفات در وجود او عیناً تجلی کرده است؛ بنابراین نبوت ختمی بر همه نبوت‌های پیشین برتری و احاطه دارد و همه آنها جامع‌تر و کامل‌تر است.
•
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۱، ص۴۸۱، برگرفته از مقاله «انبیاء و آیات خدا». •
دانشنامه امام خمینی ، تهران،
موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ، ۱۴۰۰ شمسی.
