امنیت در قرآن
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
امنیت مصدر جعلی از ریشه «ا م ن» به معنای در امان بودن، ایمنی و آسودگی
و از بین رفتن هراس و نگرانی است.
کاربرد وصفی آن در مواردی مانند «البَلَدِ الاَمینِ»
و «قَریَة کانَت ءامِنَةً»
به معنای مطمئن، آرام و آسوده‌خاطر است.
در اصطلاح سیاسی و حقوقی به حالت فراغت از هرگونه تهدید یا حمله و نیز به آمادگی برای رویارویی با هر تهدید و حمله امنیت گفته می‌شود.
و به صورت امنیت فردی، اجتماعی، ملی و بین المللی کاربرد یافته است.
امنیت فردی حالتی است که در آن، فرد فارغ از
ترس آسیب رسیدن به جان یا مال یا آبروی خود یا از دست دادن آن زندگی کند.
امنیت اجتماعی نیز حالت فراغت همگانی از تهدیدی است که کردار غیر قانونی دولت یا دستگاهی یا گروهی یا فردی در تمامی یا بخشی از جامعه پدید آورد
امنیت ملی حالتی است که ملتی فارغ از تهدیدِ از دست دادن همه یا بخشی از جمعیت، دارایی یا
خاک خود به سر برد و در امنیت بین المللی قدرتها در حالت تعادل و حفظ وضع موجودند و از دستیازی به قلمرو دیگران خودداری می‌کنند و در جهت حفظ صلح بین‌المللی کوششهای هماهنگی دارند و سازمانهای بین المللی ضامن آن به شمار می‌آیند
نسبی بودن فقدان تهدید به عنوان مهم‌ترین عنصر امنیت، از این مفهومْ مقوله‌ای نسبی و دارای شدت و ضعف ساخته است.
از نظر
قرآن امنیت مفهومی وسیع و فراگیر است و افزون بر موارد ایمنی از
عذاب الهی در
آخرت ، در دو سطح روانشناختی و جامعه شناختی قابل بررسی است.
در سطح نخست به آرامش روحی افراد و کسب مدارج معنوی آنان ارتباط می‌یابد که از حوزه اصطلاحی امنیت در
علوم اجتماعی بیرون بوده و به موضوع
آرامش و
اضطراب در روانشناسی ارتباط دارد.
در سطح دیگر امنیت باگونه‌های فراوان خود ابعاد گوناگون زندگی فردی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی را دربرمی‌گیرد و با اقتدار و انسجام و
وحدت جامعه پیوند دارد این امنیت همه جانبه افزون بر ایجاد زمینه‌های پیشرفت و توسعه داخلی، امنیت خارجی جامعه را سبب می‌شود.
در قرآن‌کریم افزون بر واژه امن و مشتقات آن ؛
؛
؛
ازکلیدواژه‌هایی مانند سلم
، سلام
، سکینه
، صلح
و واژگانی در طرف مقابل امنیت مانند
خوف ، رعب
،
حزن و نیز
آیات جهاد ؛
،
قصاص ؛
و
حدود موضوع امنیت برداشت می‌شود، افزون بر این، آیات دیگری نیز در ترسیم حوزه معنایی امنیت نقش دارد که عبارت است از آیاتی که با بیان پاره‌ای
احکام فقهی و اخلاقی، امنیت عقیده
، جان ؛
، مال
و آبروی ؛
انسانها را محترم شمرده و پیوند میان مؤمنان را بر پایه برادری
،
صلح ،
احسان و
قسط و عدل دانسته است و بر آمادگی دفاعی
مسلمانان و جهاد
تأکید کرده و بر حرمت
جنگ در مکان
و زمانهای
ویژه‌ای دلالت دارد.
نگاه قرآن به مفهوم سیاسی اجتماعی امنیت، بر پایه رویکرد هدایتی
قرآن و در پیوند با بخشی از مفاهیم دینی است قرآن امنیت را نعمتی از سوی خداوند
و فرجامی حتمی برای
مؤمنان صالح
می‌داند:«وَعَدَ اللّهُ الَّذینَ ءامَنوا مِنکُم و عَمِلوا الصّلِحتِ:لَیُبَدِّلَنَّهُم مِن بَعدِ خَوفِهِم اَمنًا»
و نبودن امنیت را وسیله‌ای برای امتحان
یا به سبب
کفران نعمتهای خدا معرفی می‌کند.
مؤلفه‌های برپایی امنیت در حوزه داخلی جامعه اسلامی و روابط خارجی آن عبارت است از عقیده مشترک بر محور
ایمان به خدا
، پاره‌ای
احکام فقهی و اخلاقی
دین برای ساماندهی به روابط
مسلمانان ،
جهاد و آمادگی دفاعی مسلمانان
و حضور حاکمان پایبند به آموزه‌های دینی
برپایی امنیت، زمینه ساز دستیابی به
حق و روی‌آوری به بندگی خداست ؛
و از سوی دیگر رونق
مسافرت و پدید آمدن رفاه اقتصادی را در پی دارد .
؛
برخی
مفسران آرامش روحی افراد و سلامتی خانواده‌ها را از آثار امنیت دانسته‌اند
و نبودن امنیت را در جامعه، زمینه‌ساز رکود علمی، اظهار نشدن عقاید، بروز نارضایتی عمومی،
چاپلوسی ،
نفاق ، بی‌تفاوتی و بی‌اعتمادی به حاکمان دانسته‌اند.
توجه قرآن به امنیت در این گستره وسیع از آیات و نیز درخواست امنیت از سوی
حضرت ابراهیم ؛
و تأکید بر حرمت
جنگ در
ماههای حرام و مکه و یادآوری بعضی اقوام بهره‌مند از نعمت امنیت مانند
قوم سبأ و ارتباط بخش فراوانی از مباحث فقهی مانند
حدود و
دیات و
جهاد و با مقوله امنیت، نشان از اهمیت امنیت در
اسلام دارد و تأکید قرآن بر امنیت
مکه و ماههای حرام، می‌تواند زمینه‌ای برای نهادینه شدن فرهنگ صلح و امنیت در جامعه اسلامی باشد.
دائرة المعارف قران کریم جلد چهارم، برگرفته از مقاله "امنیت ایمنی و آسودگی از تهدیدهای فردی و اجتماعی"
