• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

سنت اجتماعی امداد مؤمنین

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



امداد مؤمنین سنتی از جانب پروردگار است که به طور بر مؤمنین می‌رسد و هیچ‌گاه قطع نمی‌گردد مگر این‌که صفت ایمان از آنان زایل شود.




کلمه "امداد" مصدر باب "افعال"، به معنی یاری رساندن و به فریاد رسیدن است، یاری رساندن ممکن است در راه خیر باشد یا در راه شر
[۱] دهخدا، علی اکبر؛ لغت نامه دهخدا؛ تهران؛ انتشارات دانشگاه تهران؛ س ۱۳۴۵، ج ۸، ص ۱۷۳.
و در اصطلاح به معنای یاری رساندن بصورت متصل، مداوم و پی‏ در پی می‌باشد. 
[۲] داور، پناه ابوالفضل؛ ‏انوار العرفان فی تفسیر القرآن‏؛ تهران: انتشارات صدر، س۱۳۷۵ ش، چ اول‏، ج‏۶، ص ۴۴۴.

بنابراین امداد به یاری کردنی اطلاق می شود که جنبه دائمی داشته باشد و به صورت مستمر ادامه یابد.
[۳] طبرسی، فضل بن حسن؛ تفسیر جوامع الجامع؛ ترجمه ‏ مترجمان، مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی‏، س۱۳۷۷ ش، چ دوم‏، ج‏۲، ص۴۳۸.




امداد خداوند به مؤمنین و یاری رساندن به آنان در شرایط و حالات مختلف به طور دائمی می‌باشد که چنین امدادی از طرف خداوند قطع نمی‌گردد، مگر این که صفت ایمان از افراد جامعه سلب شود که در چنین حالتی امدادی در کار نخواهد بود.
 


قرآن کریم در آیات متعدد به تحقق تاریخی سنت امداد مؤمنین اشاره نموده است: «وَ لَقَدْ أَوْحَیْنا إِلی‏ مُوسی‏ أَنْ أَسْرِ بِعِبادی فَاضْرِبْ لَهُمْ طَریقاً فِی الْبَحْرِ یَبَساً لا تَخافُ دَرَکاً وَ لا تَخْشی»،  «ما به موسی وحی فرستادیم که شبانه بندگانم را (از مصر) با خود ببر و برای آن‌ها راهی خشک در دریا بگشا که نه از تعقیب ( فرعونیان ) خواهی ترسید، و نه از غرق شدن در دریا!»
«فَأَتْبَعَهُمْ فِرْعَوْنُ بِجُنُودِهِ فَغَشِیَهُمْ مِنَ الْیَمِّ ما غَشِیَهُمْ»،  «فرعون با سپاهیانش بدنبال ایشان حرکت کردند، آب دریا فرعون و سپاهیانش را پوشاند و غرق کرد».




۴.۱ - امداد بیرونی مؤمنین


یک نوع امداد مؤمنین در قرآن ، امداد بیرونی مؤمنین است که به دو بخش امداد غیر طبیعی و امداد طبیعی تقسیم می‌شود.

۴.۱.۱ - امداد غیر طبیعی


یکی از جنگ‌هایی که در صدر اسلام میان مسلمانان و کفار اتفاق افتاد جنگ بدر بود که خداوند در این باره می‌فرماید:
«إِذْ تَقُولُ لِلْمُؤْمِنِینَ أَلَنْ یَکْفِیَکُمْ أَنْ یُمِدَّکُمْ رَبُّکُمْ بِثَلاثَةِ آلافٍ مِنَ الْمَلائِکَةِ مُنْزَلِینَ»  «در آن هنگامی که تو به مؤمنان می‌گفتی: آیا کافی نیست که پروردگارتان، شما را به سه هزار نفر از فرشتگان ، که (از آسمان) فرود می آیند یاری کند؟»
صاحب تفسیر تبیان از ابن عباس ، حسن ، قتاده ، مالک بن ربیعه و... نقل کرده که امداد به واسطه ملائکه در روز بدر بود.

۴.۱.۲ - امداد طبیعی


خداوند در مورد امداد غیبی به واسطه فرستادن باد و طوفان ، می‌فرماید: «..إِذْ جاءَتْکُمْ جُنُودٌ فَأَرْسَلْنا عَلَیْهِمْ رِیحاً وَ جُنُوداً لَمْ تَرَوْها...»  «در آن هنگام که لشکرهایی (عظیم) به سراغ شما آمدند؛ ولی ما باد و طوفان سختی بر آنان فرستادیم و لشکریانی که آن‌ها را نمی‌دیدید».

۴.۲ - امداد درونی مؤمنین


امداد دیگر مؤمنین که در قرآن به آن اشاره شده است، امداد درونی مؤمنین است که به دو بخش ایجاد آرامش روحی و ایجاد ترس و وحشت در دل کفار تقسیم می‌شود.

۴.۲.۱ - ایجاد آرامش روحی


در مورد جنگ حنین خداوند به مؤمنین متذکر می‌شود که شما را در مراحل مختـلف یـاری رسانـدیم با ایـن که دارای نیـروی زیـادی بودیـد ولی در عیـن حـال نتوانستید بر دشمن غلبه کنید، اما خداوند برای شما آرامش روحی ایجاد نمود:
« ثُمَّ أَنْزَلَ اللَّهُ سَکِینَتَهُ عَلی‏ رَسُولِهِ وَ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ وَ أَنْزَلَ جُنُوداً لَمْ تَرَوْها..»  «سپس خداوند آرامش خود را بر پیامبرش و بر مؤمنان نازل کرد و لشکرهایی فرستاد که شما نمی‌دیدید».

۴.۲.۲ - ایجاد ترس در دل کفار


«سَنُلْقِی فِی قُلُوبِ الَّذِینَ کَفَرُوا الرُّعْبَ بِما أَشْرَکُوا بِاللَّهِ...»  «بزودی در دل‌های کافران ، بخاطر این که بدون دلیل، چیزهایی را برای خدا همتا قرار دادند، رعب و ترس می‌افکنیم».




۵.۱ - کسب نیروی دفاع


کسب آمادگی لازم برای دفاع یکی از شروط امداد مؤمنین توسط خدا می‌باشد.
«وَ أَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ وَ مِنْ رِباطِ الْخَیْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَ عَدُوَّکُمْ...»  «هر نیرویی که در توان دارید، برای مقابله با آن‌ها (دشمنان) آماده سازید و (هم‌چنین) اسب‌های ورزیده (برای میدان نبرد)، تا به وسیله آن دشمن خدا و دشمن خویش را بترسانید».
کلمه "قوة" به معنای هر چیزی است که با وجودش کار معینی از کارها ممکن می‏گردد، قوه در جنگ به معنای هر چیزی است که جنگ و دفاع با آن امکان‌پذیر است، از قبیل انواع اسلحه و مردان جنگی با تجربه و دارای سوابق جنگی و تشکیلات نظامی.
[۱۲] علامه طباطبایی؛ ترجمه المیزان، ترجمه موسوی همدانی، محمد باقر؛ قم: جامعه مدرسین، چ پنجم، بیتا، ج ۹، ص ۱۵۰.


۵.۲ - اطاعت از خدا و رسول


اطاعت از خدا و رسول و پرهیز از اختلاف ، شرط دیگر امداد مؤمنین توسط خدا می‌باشد.
«وَ أَطِیعُوا اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ لا تَنازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَ تَذْهَبَ رِیحُکُمْ..»   «و ( فرمان ) خدا و پیامبرش را اطاعت نمایید و نزاعکشمکش) نکنید، تا سست نشوید، و قدرت شما از میان نرود».

۵.۳ - صبر و تقوا


صبر و تقوا شرط دیگر امداد مؤمنین از جانب خداوند است.
«بَلی‏ إِنْ تَصْبِرُوا وَ تَتَّقُوا وَ یَأْتُوکُمْ مِنْ فَوْرِهِمْ هذا یُمْدِدْکُمْ رَبُّکُمْ بِخَمْسَةِ آلافٍ مِنَ الْمَلائِکَةِ مُسَوِّمینَ»  «آری، اگر استقامت و تقوا پیشه کنید، و دشمن به همین زودی به سراغ شما بیاید، خداوند شما را به پنج هزار نفر از فرشتگان، که نشانه‌هایی با خود دارند، مدد خواهد داد!»


 
۱. دهخدا، علی اکبر؛ لغت نامه دهخدا؛ تهران؛ انتشارات دانشگاه تهران؛ س ۱۳۴۵، ج ۸، ص ۱۷۳.
۲. داور، پناه ابوالفضل؛ ‏انوار العرفان فی تفسیر القرآن‏؛ تهران: انتشارات صدر، س۱۳۷۵ ش، چ اول‏، ج‏۶، ص ۴۴۴.
۳. طبرسی، فضل بن حسن؛ تفسیر جوامع الجامع؛ ترجمه ‏ مترجمان، مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی‏، س۱۳۷۷ ش، چ دوم‏، ج‏۲، ص۴۳۸.
۴. طه/سوره۲۰، آیه۷۷.    
۵. طه/سوره۲۰، آیه۷۸.    
۶. آل عمران/سوره۳، آیه۱۲۴.    
۷. طوسی، محمد بن حسن؛ التبیان فی تفسیر القرآن‌؛ تحقیق احمد قصیرعاملی؛ بیروت‌، دار احیاء التراث العربی، بی سا، بی چا، ج‌۲، ص۵۷۹.    
۸. احزاب/سوره۳۳، آیه۹.    
۹. توبه/سوره۹، آیه۲۶.    
۱۰. آل عمران/سوره۳، آیه۱۵۱.    
۱۱. انفال/سوره۸، آیه۶۰.    
۱۲. علامه طباطبایی؛ ترجمه المیزان، ترجمه موسوی همدانی، محمد باقر؛ قم: جامعه مدرسین، چ پنجم، بیتا، ج ۹، ص ۱۵۰.
۱۳. انفال/سوره۸، آیه۴۶.    
۱۴. آل عمران/سوره۳، آیه۱۲۵.    



سایت پژوهه.    


رده‌های این صفحه : تفسیر | قرآن شناسی | واژگان قرآنی




جعبه ابزار