• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

الوصایا (محاسبی)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



« الوصايا» تأليف حارث بن اسد محاسبی ( ۲۴۳- ۱۶۵ ق) به زبان عربى است. موضوع كتاب بيان برخى مسائل اخلاقى و عبادى است.



كتاب با مقدمه ارزشمندى از محقق كتاب آغاز شده است.
[۱] الوصایا،محاسبی، حارث بن اسد، ص۱۷
متن اثر مشتمل بر پنج كتاب است. كتاب اول با عنوان« النصايح» مشتمل بر ۴۱ باب
[۲] الوصایا،محاسبی، حارث بن اسد، ص۲۱۷-۵۷
و كتاب دوم با نام« القصد و الرجوع»، ۳۴ مسئله را دربر دارد.
[۳] الوصایا،محاسبی، حارث بن اسد، ص۳۲۹-۲۱۷
سه كتاب ديگر نيز حاوى بخش‌هايى است.


محقق كتاب عبدالقادر احمد عطا در مقدمه ‌اش بر كتاب زندگى مؤلف، شخصيت علمى، كلام علما و بزرگان اهل سنت درباره محاسبى و شروع كار علمى محاسبى از ابتدا تا انتها را بيان كرده است.
[۴] الوصایا،محاسبی، حارث بن اسد، ص۳۸-۱۷

محقق سپس تاليفات محاسبى را در سه دسته تقسيم بندى مى‌ نمايد:
« دسته اول مخلوطات موجود مؤلف كه مشتمل بر چهارده كتاب است؛ مانند: آداب النفوس، احكام توبه، رساله تصوف، تنبيه و آگاهى بر اعمال قلوب و جوارح.
[۵] الوصایا،محاسبی، حارث بن اسد، ص۳۸

دسته دوم مخطوطات مفقوده؛ در اين بخش شش كتاب را معرفى مى‌كند كه به اين شرح است، رساله در اخلاق، اخلاق حكيم، تفكر و اعتبار، كتاب دماء، كتاب غيبت و فهم سنن.
[۶] الوصایا،محاسبی، حارث بن اسد، ص۳۹

دسته سوم مطبوعات و كتاب‌هاى مؤلف كه به چاپ رسيده است، كه مشتمل بر نه كتاب است؛ مانند: رعايت حقوق الله، توهم، وصايا.
[۷] الوصایا،محاسبی، حارث بن اسد، ص۳۹



خلاصه مطالب متن كتاب به اين شرح است:
۱- در كتاب نصايح مشتمل بر يك مقدمه و چهل و يك باب مباحث اخلاقى گوناگونى را ذ كر مى‌كند و با آيات و روايات توضيح مى‌دهد. مطالبى مانند تقوا ، تواضع ، قناعت ، وجوب نيت عمل، وجوب دعا به قلب و زبان، وجوب اسرار به اعمال نيك و آفات علم .
۲- در كتاب قصد و رجوع به سوى خدا، مشتمل بر سى و چهار مسأله مطالبى مانند: توبه ، محاسبه نفس ، زهد ، عقل ، صدق ، اخلاص و بيان آن، طهارت قلب ، صفت خوف و شرح صفت خائفين مورد مطالعه قرار گرفته است.
۳- در اين كتاب مطالبى گوناگونى پيرامون توبه و بازگشت به سوى خدا بيان شده است. مباحثى مانند: عزم بر تأديب فن، خدعه ‌هاى نفس، دلايل صدق و توبه، عزت مقام تائبين، دلايل صدق شاكرين در اين بخش از كتاب مورد شرح و توضيح واقع شده است.
۴- در اين كتاب فهم نماز بررسى شده است. گرچه اين بخش داراى حجم اندكى است، ولى مؤلف مطالب بسيار مهمى در باب نماز را بيان مى‌كند. آداب ورود در نماز، به‌پاداشتن و فراغت از نماز در اين بخش به خوبى بيان شده است. مؤلف آيات و روايات و اقوال علماء را پيرامون موضوع بيان مى‌كند.
۵- توهم آخرين بخش از كتاب است كه مشتمل بر اين موضوعاتى همچون آلام و دردهاى موت، اهوال قیامت ، شفاعت ، عذاب کافرین و نعمت‌های بهشت است.


فهرست موضوعات و مطالب در آخر كتاب بيان شده است. آدرس آيات و روايات، توضيح برخى عبارات و معرفى اعلام در پاورقى كتاب آمده است.


۱. الوصایا،محاسبی، حارث بن اسد، ص۱۷
۲. الوصایا،محاسبی، حارث بن اسد، ص۲۱۷-۵۷
۳. الوصایا،محاسبی، حارث بن اسد، ص۳۲۹-۲۱۷
۴. الوصایا،محاسبی، حارث بن اسد، ص۳۸-۱۷
۵. الوصایا،محاسبی، حارث بن اسد، ص۳۸
۶. الوصایا،محاسبی، حارث بن اسد، ص۳۹
۷. الوصایا،محاسبی، حارث بن اسد، ص۳۹



نرم افزار تراث۲، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
نرم افزار عرفان۳، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.


رده‌های این صفحه : کتاب شناسی | کتب اخلاقی




جعبه ابزار