المسائل العشر فی الغیبة (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
المسائل العشر فی الغیبة به
زبان عربی اثر محمد بن محمد بن نعمان مشهور به
شیخ مفید (۳۳۶- ۴۱۳ ق) می‌باشد.
المسائل العشر فی الغیبة به
زبان عربی اثر محمد بن محمد بن نعمان مشهور به
شیخ مفید (۳۳۶- ۴۱۳ ق) می‌باشد.
اثر، درصدد پاسخ گویی به شبهات مربوط به اصل وجود،
غیبت امام مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف و به بررسی ابعاد گوناگون مسئله
مهدویت و
فلسفه غیبت می‌پردازد.
شیخ مفید، ذکری از نام پرسش گر در اثر نمی‌آورد؛ ولی عباراتی که شیخ در وصف این فرد از جایگاه و ارزش و حقی که او دارد، بیان می‌کند، معلوم می‌شود او از
علماء و از افراد قابل ستایش می‌باشد و پرسش‌های او به خاطر این نیست که خود او قائل به این شبهات است، بلکه این شبهات در جامعه آن روز مطرح بوده و او این پرسش‌ها و شبهات را جمع آوری و موضوع بندی و برای شیخ ارسال نموده است. شیخ هم درصدد پاسخ گویی به این شبهات اقدام و طبق آن چه آن شخص پرسش‌ها را در ده فصل مطرح کرده، او هم به همان روش در مقام پاسخ بر می‌آید و آن چه این مساله را تایید می‌کند، مطالبی است که شیخ در آخر فصل دوم در نقد و رد
فرقه‌های ضاله مطرح کرده، روشن می‌شود.
در اثر، دو مطلب آمده که تاریخ تالیف را روشن می‌کند. یکی در مقدمه اثر که به معرفی فصل ششم می‌پردازد و می‌گوید: الی وقتنا هذا و هو سنه عشره و اربعمائه (سال ۴۱۰ ق) و دیگری در فصل ششم که آمده سال ۴۱۱ ق. از این دو نص، می‌توان نتیجه گرفت که شروع تالیف اواخر ۴۱۰ ق و پایان آن ۴۱۱ ق می‌باشد.
آن چه
اعتقاد به
غیبت مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف را در انظار افراد دارای
فکر و
اندیشه، مورد اشکال قرار می‌دهد، این نظریه است که غیبت فردی با آن خصوصیت و کیفیتی که
شیعه ادعا می‌کند، آیا از نظر علمی و فلسفی امکان پذیر است یا نه؟ و اشکالات و شبهات دیگر از این قبیل که در اذهان مطرح است. اثر حاضر با مطرح نمودن انتقادات و شبهات ده گانه با اینکه نهایت اختصار را در آغاز و انجام این بحث بکار برده، به بهترین وجه این جنبه را بررسی نموده و کاملا اشکالات را حل نموده و پاسخ‌ها را در ضمن ده فصل مطرح نموده است.
نویسنده برای نقد و رد این شبهات با بهره گیری از
آیات قرآنی،
احادیث،
حکم، داستان‌های
انبیاء و
حکیمان و منابع تاریخی و همچنین با تکیه بر شیوه
کلامی و
ادله عقلی به پاسخ برخاسته و بر ضرورت اعتقاد به
اندیشه مهدویت و ابعاد مختلف آن تاکید کرده است.
موضوعات این پرسش‌ها عبارت است از: اعتقاد
فرق اسلامی غیرشیعه به این که
امام حسن عسگری علیه‌السّلام اصلا فرزند پسر نداشته است، تکذیب
جعفر بن علی برادر امام حسن عسگری علیه‌السّلام بر پسر داشتن امام یازدهم، عدم ذکر نام مهدی علیه‌السّلام در
وصیت نامه امام حسن عسگری علیه‌السّلام به مادرش، عدم امکان طولانی بودن عمر انسان به اندازه
عمر امام مهدی علیه‌السّلام، ادعای بعضی از فرق اسلامی غیر شیعه مبنی بر زنده بودن پیشوایان آن‌ها نظیر فرقه
ممطوره،
کیسانیه،
ناروسیه و
اسماعیلیه و...
شیخ مفید، انتقاد اول را مطلبی بسیار نادرست و مخالف با واقع می‌داند و پاسخ می‌دهد که اثبات ولادت فرزند برای انسان از چندین راه؛ از جمله
قابله و یا
زن دیگری در هنگام
ولادت حاضر باشند و در حضور مردم به فرزند بودن مولود، برای شخص مورد نظر تصریح کند و دیگر خود صاحب فرزند اعتراف کند که صاحب فرزند گردیده است و سوم دو نفر
مسلمان عادل شهادت دهند که
پدر، اقرار به وجود فرزند کرده است. در مورد
امام زمان عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف همه این راه‌ها به اثبات رسیده است به گونه‌ای که گروه زیادی از اهل فضل و علم و از مردان و زنان متدین، همواره از
امام عسگری علیه‌السّلام نقل کرده‌اند که وجود فرزندی به نام مهدی علیه‌السّلام اعتراف نموده و در حضور آنان به
امامت ایشان بعد از خود تصریح کرده است.
و در مورد انتقاد دوم، شیخ معتقدند که مانند انتقاد قبلی کاملا بی اساس بوده، زیرا استدلال به عمل فردی بر صحت آن عمل، در صورتی صحیح و پذیرفته است که
معصوم و به دور از هر گونه خطاء و اشتباه باشد و همه امت‌های اسلامی بر این عقیده هستند که جعفر دارای چنین مقامی نبوده است. انتقاد سوم را هم شیخ نقد و پاسخ می‌دهند که
وصیت امام حسن عسگری به مادرش، موید این مطلب است که وی می‌خواسته ولادت و وجود فرزند خود را پنهان داشته و از ریختن خونش به دست آن کسانی که چنین کاری را
حلال و درست دانسته‌اند، جلوگیری کند و اگر در وصیت نامی از فرزند خود می‌برد و یا شخصا به مادرش وصیت می‌نمود، بدون تردید نقض غرض می‌شد و هدف نهایی ایشان که حفظ امام علیه‌السّلام بود، به دست نمی‌آمد. شیخ در ادامه، دیگر انتقادات را هم کاملا بی اساس و پاسخ لازم را برای هر کدام ارائه می‌دهند و به ذکر فلسفه غیبت، طول عمر، آثار وجودی، استمرار امامت، کیفیت شناخت امام عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف و تفاوت نظریه
امامیه و دیگر
فرق شیعه درباره
حضرت مهدی علیه‌السّلام را بررسی و تحلیل می‌کند.
در مقدمه محقق که توسط شیخ فارس حسون نگارش یافته این مطالب: چرا به
امام عصر عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف این قدر اهتمام و تاکید شده است؟ کتاب شناسی مختصری از نگارش‌های
عالمان شیعه در باب حضرت مهدی علیه‌السّلام، اهتمام شیخ مفید به بحث مهدویت، معرفی کامل اثر حاضر شامل نام کتاب، اهمیت آن، تاریخ تالیف، پرسش گر وسائل، نسخ شناسی اثر و روش محقق در رابطه با چگونگی تحقیق، مورد بررسی قرار گرفته است.
اثر فوق به
زبان فارسی با عنوان ده انتقاد و پاسخ پیرامون
غیبت امام مهدی علیه‌السّلام توسط محمدباقر خالصی ترجمه شده است.
همچنین محقق در پاورقی‌ها به معرفی اعلام، کتب، فرق، شهرها و شرح بعضی از کلمات، لغات و عبارات دشوار که در متن وارد شده، پرداخته است.
از آن جا که محقق از چندین نسخه برای تصحیح و مقابله سودجسته است، به همین جهت در پاورقی‌ها ذکر موارد اختلاف آن‌ها آمده است. در آغاز اثر، تصویری از نسخ گوناگون درج شده است.
در پایان اثر، فهرست‌های
آیات قرآن،
احادیث، اعلام، اشعار، فرق و قبیله‌ها و امت‌ها، کتب، شهرها،
قصص، منابع تحقیق و فهرست مطالب آمده است.
پایگاه اطلاع رسانی سراسری اسلامی (پارسا)، ۱۳۸۸، امام مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف در آینه قلم، قم، موسسه اطلاع رسانی مرجع.
ده انتقاد و پاسخ پیرامون غیبت مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف ، خالصی، محمدباقر، انتشارات راه امام، ۱۳۶۱، تهران.
نرم افزار کتابخانه مهدویت، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
