• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

المحاضرات

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف




«المحاضرات، مباحث فی اصول الفقه»، تقریرات درس آیت‌الله سید محمد داماد (متوفای ۱۳۸۸ ق) است که به قلم آ یت‌الله سید جلال الدین طاهری اصفهانی به رشته تحریر در آمده و در سه مجلد منتشر شده است.
[۱] المحاضرات، مباحث فی اصول الفقه، سید محمد داماد، ج۱، ص۲۲.




کتاب مشتمل بر یک مقدمه و هشت مقصد است. هر یک از مقاصد نیز در ضمن فصولی بیان شده است. نظرات نویسنده در میان مباحث با کلمه «اقول» مشخص شده، و در پایان مباحث نیز سعی شده جمع بندی از مطالب در ضمن تحقیق ارائه شود.
نظم مطالب و سبک و سیاق خاص مطالب درس استاد نویسنده را به تحریر دروس وی تشویق نمود و ارایه نوشته‌ها به استاد و اظهار نظر ایشان، کتاب را به نوشته قابل استناد برای محققین ارتقاء داده است.




۲.۱ - جلد اول

نویسنده با مقدمه آغاز و آن را در سیزده امر قرار داده است. عناوین برخی از امور یاد شده عبارت‌اند از موضوع علم و تعریف آن، جهات چهارگانه وضع، اطلاق لفظ، وضع مرکبات، علایم حقیقت و مجاز، تعارض احوال لفظ، مباحث پنج گانه در صحیح و اعم، وقوع اشتراک لفظی و شش وجه در مشتق.

۲.۱.۱ - مقصد اول و دوم و سوم

پس از مقدمه، مقصد اول در امور است که در هفت فصل تنظیم شده است. ماده امر، آنچه به صیغه امر تعلق دارد، معنای اجزاء و آنچه به آن مرتبط است، مقدمه واجب، واجب موقت و موسع، امر بالامر و امر بعد از امر. مقصد دوم نیز در نواهی است و شامل سه فصل کلی است. فصل نخست در مفاد نهی است و عنوان جواز اجتماع امر و نهی در ذیل نه بحث آمده است. آخرین فصل این بخش به بررسی هشت محور در موضوع نتیجه نهی از شی اختصاص یافته است. مقصد بعدی به مفاهیم پرداخته و مفهوم شرط، وصف، غایت، حصر، لقب و عدد را تشریح نموده است.

۲.۱.۲ - مقصد چهارم

چهارمین مقصد کتاب موضوع عام و خاص است و در سیزده فصل به این مفهوم و نیز موضوعاتی چون الفاظ عموم، حجیت عام بعد از تخصیص، جواز تمسک به عام، تخصیص کتاب به خبر واحد و وجوه مخالفت خاص در عام مورد بررسی قرار گرفته است. آخرین بخش و مقصد جلد نخست در موضوع مطلق و مقید و مجمل و مبین است و عناوین فصول چهارگانه آن عبارت است از تعریف مطلق، مقدمات حکمت، حکم مطلق و مقید و بحث در مجمل و مبین.
[۲] المحاضرات، مباحث فی اصول الفقه، سید محمد داماد، ج۱، ص۴۴۵.


۲.۲ - جلد دوم

با مقصد ششم و عنوان امارات معتبره آغاز می‌شود. مقام اول در قطع و احکام آن و مقام دوم در ظن و مباحث آن و هر کدام ذیل فصول و امور متعدد توضیح داده شده است. در همین قسمت و در پنج فصل حجیت ظواهر و قول لغوی، اجماع منقول، شهرت فتوا و حجیت خبر واحد مطرح شده است.

۲.۲.۱ - مقصدی در اصول عملیه

مقصد بعدی در اصول عملیه است با چهار عنوان کلی برائت، قاعده لاضرر و لاضرار، استصحاب و تتمه آن. عنوان نخست در چهارده فصل آمده که برخی موضوعات آن عبارت است از آیات و روایات مرتبط با برائت، تمسک به اجماع و دلیل عقلی در اصالت برائت، مباحثی تحت عنوان تنبیهات در شش محور، دوران امر بین اقل و اکثر و تعیین و تخییر و شک در رکنیت، عنوان دوم در نه تنبیه تقسیم شده و در پایان این جلد آمده است.

۲.۳ - جلد سوم

با عنوان سوم از مقصد هفتم و با موضوع استصحاب آغاز می‌شود. سه فصل این عنوان به تعریف، ادله حجیت و تنبیهات در استصحاب است. عنوان پایانی به تتمه استصحاب اختصاص یافته و در هفت فصل به این موضوعات پرداخته است. کلام در شرط اول، تقدم اماره بر استصحاب، تعارض استصحاب با سایر اصول عملیه، اصالت صحت در فعل خیر و قاعده قرعه. در مقصد هشتم تعارض ادله و امارات مطرح و در هشت فصل مورد بررسی قرار گرفته است. در انتهای کتاب با عنوان خاتمه در اجتهاد و تقلید ذیل ده فصل، از تعریف اجتهاد و تقسیم آن به مطلق و متجزی و مقدمات آن آغاز و پس از بحث در وجوب تقلید از اعلم و جواز تقلید از میت به موضوع جواز عدول و احکام پرداخته است.
[۳] المحاضرات، مباحث فی اصول الفقه، سید محمد داماد، ج۳، ص۳۶۹.



در ابتدای هر جلد فهرست مطالب و در انتهای جلد سوم نیز فهرست آیات و روایات آمده است. در پاورقی نیز آدرس آیات و روایات و توضیح برخی عبارات آمده است


۱. المحاضرات، مباحث فی اصول الفقه، سید محمد داماد، ج۱، ص۲۲.
۲. المحاضرات، مباحث فی اصول الفقه، سید محمد داماد، ج۱، ص۴۴۵.
۳. المحاضرات، مباحث فی اصول الفقه، سید محمد داماد، ج۳، ص۳۶۹.



نرم افزار جامع اصول فقه، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.


رده‌های این صفحه : کتاب شناسی | کتب اصولی شیعه




جعبه ابزار